|
Metallarning xossalari Reja
|
| bet | 1/3 | | Sana | 05.12.2023 | | Hajmi | 2,13 Mb. | | #111522 |
Bog'liq Metallarning xossalari (1) 104.23—FOBMT YO’NALISHI TALABALARI Xomidova Dilyora Toshpo'latova Mohinabonu Axronqulov Nurshodbek G’ofurova Xabibaxon KIMYO fanidan TAQDIMOTI Reja: - Donor akseptor va vodorod bog’lanish
- Galvanik elementni ishkash prinspinini o’rganish va EYUK ni topish
- Anorganik moddalarning genetik bog’lanishi
- Kislotalarning metallar oksidlar bilan kimyoviy jarayonlari
Narbayeva F.K.
Ayrim molekulalar tarkibiga kiruvchi atomlarda kimyoviy
bog‘lanishda ishtirok etmagan, xususiy taqsimlanmagan elektron
juftlari bo‘ladi.
Masalan, suv – H2O da ikkita juft, ammiak – NH3
da bir juft xususiy elektronlar mavjud.
Ayrim atom va ionlarda yoki molekulalarni tashkil etuvchi
atomlarda bo‘sh orbitallar bo‘ladi.
Atomlarning kimyoviy bog‘lanishda ishtirok etmagan xususiy
elektron juftlari bilan bo‘sh orbitalga ega bo‘lgan atomlar orasida
kimyoviy bog‘lanish paydo bo‘ladi. Bu bog‘lanish kovalent
bog‘lanish kabi umumiy elektron juftlari hisobiga hosil bo‘ladi.
Ammo bunday birikmalardagi umumiy elektron juftlar faqat bitta
atomga taalluqli, bu atom “donor” (beruvchi), ikkinchi atom esa
“akseptor” (qabul qiluvchi) hisoblanadi:
NH3 + H+ → NH4
1.DONOR-AKSEPTOR va Vodorod BOG‘LANISH
Suv molekulasidagi kislorod atomining kimyoviy bog‘la-
nishda ishtirok etmagan juft elektronlari bor:
Suv molekulasidagi kislorod vodorod ionini H+ o‘zining xususiy
juft elektroni hisobiga biriktirib oladi va gidroksoniy ionini hosil
qiladi.
(H+ vodorod ionida 1s orbital bo‘sh, ya’ni elektronsiz). Suv molekulasidagi kislorod atomi donor, vodorod ioni akseptor.
Vodorod bog’lanish – bir molekulaning musbat zaryadlangan vodorodi bilan ikkinchi molekulaning manfiy zaryadlangan atomi bilan vujudga keladigan bog’lanishdir. Vodorod bog’lanish qisman elektrostatik, qisman donor-akseptor xususiyatga ega. Vodorod bog’lanish suv, spirtlar va karbon kislotalarning yuqori haroratda qaynashiga Sabab bo’ladi. Vodorod bog’lanish: ichki molekulyar va molekulalararo turlari mavjud.
Narbayeva F.K.
Vodorod, kislorod va suvning xossalarini o‘rganish davomida
bir xil xossalar ni namoyon qiluvchi elementlar bilan tanishgan
edik. Masalan, natriy va kaliy metallari: yumshoq, suvdan yengil,
kislorod va suv bilan odatdagi sharoitda shiddatli reaksiyaga
kirishadi, nati jada bir valentli birikmalarni hosil qiladi:
2Na + O2
= Na2O2
, 2K + O2
= K2O2
,
2Na + 2H
2O = 2NaOH + H2
, 2K + 2H
2O = 2KOH + H2
.
Shuningdek, Li, Rb, Cs va Fr metallari ham o‘z xossalari
jihatidan Na va K metallariga o‘xshash. Bu metallar bir oilani,
ya’ni ishqoriy metal lar oilasini tashkil qiladi (2- jadval).
Ishqoriy metallar quyidagi umumiy xossalarga ega:
Galvanik elementlar. Elektr yurituvchi kuch (EYuK)
|
| |
