|
Atomning tuzilishi Atom tuzilishi to’g’risida tarixiy ma‘lumotlar
|
| bet | 6/15 | | Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 35.85 Kb. | | #120976 |
Bog'liq Atomning tuzilishi-fayllar.org 119 23.03.2023 (1), Mustaqil ish mavzular, Mavzu Kimyo fanini rivojlantirishda o’z xissalarini qo’shgan O’-fayllar.org, O‘zbekiston Respublikasi1803 yilda Dalton kimyoda bir nechta munosabatlar qonuni deb nomlangan qonunni kashf etdi. Bilvosita o'lchovlardan foydalangan holda (chunki biron bir atomni o'sha vaqt mikroskop ostida o'rganish mumkin emas) Dalton atomlarning nisbiy og'irligini xulosa qildi. Deyarli bir asr o'tgach, atomlarning tuzilishi haqidagi asosiy ma'lumotlar yana bir ingliz kimyogari tomonidan tasdiqlandi - Olim eng kichik zarrachalarning elektron qobig'ining modelini taklif qildi. O'sha paytda Ruterford tomonidan "Planetary Atom Model" kimyo uchun eng muhim qadamlardan biri edi. Atomning tuzilishi haqidagi asosiy ma'lumotlar uning Quyosh tizimiga o'xshashligini ko'rsatdi: elektron zarralari, sayyoralar buni qanday bajargan bo'lsa, xuddi shunday aniqlangan orbitalar atrofida aylanadi.
Atom tuzilishining planetar modelini inliz fizigi E.Rezerford tomonidan 1911 yili taklif kilindi. Rezerford -zarrachalar (3-rasm) bilan ingichka metall plastinkani bombardimon qilish natijasida kuyidagi xodisani kuzatdi: -nurlarning kupchilik qismi uz yo'nalishini uzgartirmay, ozgina qismi uz yo'nalishini uzgartirib metall plastinkadan utib ketadi va faqat ayrimlari uz yo'nalishidan orqaga kaytadi. Bu tajribaga asoslanib Rezerford kuyidagi natijaga keldi. Elektronning massasi juda kichik bo'lganligi uchun atomning butun massasi (99.17%) yadroga joylashgan. Atom yadrosining diametri -10-14 , 10-13 sm ga teng.
Rezerford yuqoridagi tajribaga asoslanib atom tuzilishining planetar modelini taklif qildi, ya'ni atomning markazida massasi taxminan atom massasiga teng bo'lgan, musbat zaryadlangan yadro bo'lib, uning atrofida kuyosh sistemasidagi plenetalar kabi elektronlar xarakat qiladi. Uz yo'nalishini uzgartirgan va orqaga kaytgan zarrachalar sonini xisoblab va xamda kaytish burchagini xisoblab, yadro zaryadini topish mumkin. Rezerford shu usuldan foydalanib yadro zaryadi atom massasining yarmiga tengligini kursatdi.
|
| |
