|
Август 2020 16-қисмBog'liq 16.Texnologiya yonalishi 3 qismАвгуст 2020 16-қисм
Тошкент
UDK 691.72
SANOAT KORXONALARINING CHANGTUTGICHLARINI MAVJUD TURLARINI
TAXLILI.
Abdullaev Ibroxim Numanovich
Farg’ona politexnika instituti dotsenti
Umirzaqov Zuxriddin Axtamjonovich
Farg’ona politexnika instituti doktoranti
Telefon: +998(97) 337 90 04
zuxriddin130988@mail.ru
Annotatsiya. O’zbekistondagi faoliyat ko’rsatayotgan turli chang-gaz chiqindilar ajratuvchi
korxonalarda qo’llanilayotgan uskunalarni taxlili keltirilgan. CHang yig’uvchilarning mavjud
turlari, nam va quruq chang yig’uvchilar, filtrlar, chang cho’ktirish va to’plash kameralari,
dinamik chang yig’uvchilar, tsiklonlar tuzilishlari va harakatlari taxlil qilingan.
Kalit so’zlar. Ekologiya , ishlab chiqarish, chiqindi, chang va gazlar, changtutgichlar,
uskunalar, atrof-muhit.
Havo qatlamini sanoat ifloslanishidan himoya qilish hozirgi vaqtda dunyoning barcha
mamlakatlariga u yoki bu darajada ta’sir qiladigan muhim muammolardan biri hisoblanadi. Shu
sababli, bugungi kunda chang va gazni tozalash masalalariga juda katta e’tibor berilmoqda va
barcha sanoatlashgan mamlakatlarda chuqur amaliy va nazariy tadqiqotlar olib borilmoqda.
Havoning eng keng tarqalgan texnogen ifloslantiruvchilardan biri sanoat chiqindi gazlaridagi
har xil changdir. Shu munosabat bilan, changni ajratish sodir bo’ladigan barcha texnologik
jarayonlarda chang ushlab qolish zarurati aniq. Bularga granula va chang materiallarini quritish va
yoqish, mayda maydalash va polidispers materiallarini tasniflash, pnevmatik konveerning ishlashi
va boshqalar kiradi.
Eng qimmatbaho, aksariyat hollarda tarqalib ketadigan moddalarning mayda zarralari,
shuningdek ustaxonalar, korxonalar va atrof-muhitning katta qismida havoning ifloslanishi va
changlanishi asosan chang tutgich uskunalarining ishonchliligi va samaradorligiga bog’liq.
Chang ushlash texnikasi bir-biridan dizaynda ham, to’xtatilgan zarrachalarni cho’ktirish
printsipi bo’yicha ham farq qiladigan juda ko’p sonli apparatlar qo’llaniladi. Chang to’plash usuli
bilan ular odatda mexanik va elektr gazni tozalash qurilmalariga bo’linadi. O’z navbatida, mexanik
quruq va ho’l, elektr esa bitta zonali va ikki zonali qurilmalarga bo’linadi.
Amaldagi qurilmalarga muvofiq quruq chang yig’uvchilar gravitatsion, inertsial va markazdan
qochiruvchilarga bo’linadi. Quruq tozalash vositalarining mustaqil guruhi bu filtrlanish ta’sirida
chang yig’uvchilardir. Filtrni ishlatishda qo’llaniladigan materialga qarab tolali, mato va donador
filtrlar ajralib turadi.
Nam chang to’plagichlarining ishining asosi bo’lib chang gazlarining yuvuvchi suyuqlik bilan
aloqa qilishidir, zarralar tomchilarga, suyuq plyonka yoki gaz pufakchalari (pufakchali qatlam)
yuzasiga tushadi. Shuning uchun, ho’l tozalagichlar tomchilatib, plyonka va pufakchalarga
bo’linadi.
Elektrostatik cho’kindilarda chang zarralari ularga elektr zaryadini berish orqali birikadi.
Elektrofiltrlar bitta zonali va ikki zonali qurilmalarga bo’linadi. Bir zonali elektrostatik
yog’ingarchilikda chang zarralarini zaryadlash va cho’ktirish elektrodlarning bitta tizimli zonasida,
ikki zonali qurilmalarda esa zaryadlash va cho’ktirish ketma-ket ikkita zonada-ionizator va
cho’kindi hosil qiladi. Apparatning faol zonasida gaz oqimining yo’nalishiga qarab, elektrostatik
cho’ktirgichlar gorizontal va vertikal bo’lib, cho’ktiruvchi elektrodlarining dizayniga ko’ra ular
plastinka va quvurli bo’laklarga bo’linadi. Plastinka elektrostatik cho’kindi elektrodlari plitalar
shaklida va naychali elektrodlarda yumaloq yoki olti burchakli quvurlar shaklida amalga oshiriladi.
Elektrodlardan changni tozalash usuliga ko’ra quruq va ho’l elektrostatik cho’kmalar ajralib turadi.
Quruq elektrostatik cho’ktirgichlarda elektrodlardan chang tebranish mexanizmlari yordamida
chiqariladi, novda ichiga qulab tushadi va chang olish tizimiga kiritiladi. Nam qurilmalarda
o’rnatilgan chang zarralari elektrodlardan suv bilan yuviladi.
Changni tozalash uskunalarining turli tasniflari mavjud. Masalan, ularning maqsadlariga
|
| |
