a.
Tugmachalar va datchiklar. Yorug‘lik indikatori qurilmalari. Ijrochi
qurilmalar
Rasm 11.2 Mikrokontroller oyoqchalari strukturasi
Yuqoridagi
rasmda
ATmega16
mikrokontrollerining
oyoqchalarini
strukturasi keltirilgan. ATmega16 mikrokontrolleri 40ta yoqchaga ega.
Shuning
uchun ham mutahassislar uni “40 yoq” deb atashadi. Uning har bir oyoqchasi kiritish
– chiqarish funksiyasidan tashqari maxsus funksiyalarni ham bajaradi.
Maxsus
funksiyalar qavs ichiga olib yozilgan. Kiritish – chiqarish funksiyalari esa qavsdan
tashqarida yozilgan.
Ixtiyoriy mikrokontrollerni har sakkizta oyoqchasi bitta portga birlashtirilgan.
Har bir port o‘z nomiga ega. Jumladan ATmega16 mikrokontrolleri ham.
ATmega16 mikrokontrollerini 4 ta porti bor. Bular
PA - A port (33 – 40 yoqchalar),
PB – B port (1 -8 oyoqchalar),
PC – C port (22 – 29 oyoqchalar) va
PD – D port (14
– 21 oyoqchalar). Qolgan oyoqchalar (9 – 13 va 30 – 32 oyoqchalar) xizmatchi
oyoqchalar deb ataladi. Xizmatchi oyoqchalar funksiyalari
haqida yuqorida aytib
o‘tildi. Portlarning oyoqchalari
0 dan 7 gacha raqamlangan.
Masalan PB1 – B
portning birinchi oyoqchasi,
PC0 – C portning no‘linchi yoqchasi,
PD4 – D portning
to‘rtinchi oyoqchasi va h.o. Portlarning ixtiyoriy oyoqchasiga tashqi qurilma ulash
mumkin. Tashqi qurilmalar bajaradigan funksiyalariga ko‘ra ikki hil bo‘ladi: 1.
Mikrokontrollerga signal uzatuvchi tashqi qurilmalar. 2. Mikrokontrollerdan signal
qabul qiluvchi tashqi qurilmalar.
1. Mikrokontrollerga signal uzatuvchi tashqi qurilmalar – bu datchiklardir.
Datchiklar o‘zi o‘rnatilgan muhit haqida ma’lumotlarni mikrokontrollerga
signal sifatida uzatadi. Mikrokontroller kelgan
signallarni dastur asosida
qayta ishlab ijrochi qurilmalarga uzatadi.
2. Mikrokontrollerdan signal qabul qiluvchi tashqi qurilmalar – bular ijrochi
qurilmalar yoki aktuatorlar deb ataladi. Rasm 11.3
da ijrochi qurilmalar
ko‘rsatib o‘tilgan. Ijrochi qurilmaning vazifasi mikrokontrollerdan olingan
signal asosida sistemani (mashina yoki mexanizm) dasturda yozilgandek
boshqarishdan iborat.
Rasm 11.3 AVR mikrokontrolleri oyoqchasining soddalashtirilgan blok -
sxemasi
Yuqoridagi rasmda AVR mikrokontrolleri oyoqchasining soddalashtirilgan
sxemasi berilgan. Blok – sxema quyidagicha o‘qilishi mumkin:
“Mikrokontrollerning ixtiyoriy oyoqchasi
kirish (Input) yoki
chiqish (Output)
yoki
maxsus funksiya sifatida sozlanishi mumkin. Ixtiyoriy vaqtda oyoqchani
holatini o‘qish mumkin
”.
D1 va
D2 diodlar oyoqchani ortiqcha kuchlanishdan
himoyalash uchun
ishlatiladi. Kondensator C
pin
oyoqcha uchun mo‘ljallangan bo‘lib, kuchlanishni bir
hilda bo‘lishini ta’minlab turadi.
