|
-rasm. Avtomobilning old prujinaBog'liq avtomobil-shinalarining-ekspluatatsiya-davrida-yedirilishi-va-g-ildiraklarining-tebranishlari-tahlili6-rasm. Avtomobilning old prujina
richagli osmasi
7-rasm.Osmaning elastiklik tavsifi.
Burilish burchaklarining noto‘g‘ri o‘rnatilganligining alomati ikki shinadan birining
tashqi protektorini ko‘proq yedirilishidir[13,14,15]. Shinalardagi betartib dog‘lar,
pokrishkalarning tez va oqlanmagan eskirishi, prujinalar va yuqori tayanchlarning xolati va
shikastlanishi muammoga olib keladi. Osma elementlariga kelsak, ko‘z ziyrakligiga ishonish
yaramaydi, tajribali mutaxassislarga murojaat qilgan ma’qul. Afsuski, eskirgan
amortizatorlarning ham holati yaxshi ko‘rinishi mumkin. Mana shu holat amortizator ishchi
holatda degan xayolga borib, adashishga sabab bo‘ladi. Aslida esa, ichki elementlarda
muammolar bo‘lishi mumkin va bu holatda, ko‘zdan kechirishning o‘zi bilan kifoyalanib
bo‘lmaydi. Ekspluatatsiya jarayonida ko‘priklarning bir-biriga nisbatan parallel joylashishi
buziladi va biri ikkinchisiga nisbatan suriladi. Ko‘pgina hollarda surilish orqa ko‘prikda sodir
bo‘ladi. Bunda avtomobil harakat yo‘nalishiga nisbatan burchak ostida joylashadi.Orqa ko‘prik
shinalaridan birining protektorini tashqi, ikkinchisining ichki qismlarida changsimon yedirilish
sodir bo‘ladi. Har qanday turdagi notekis yedirilishning o‘z vaqtida oldi olinmasa, bir qancha
fursatdan so‘ng protektor to‘liq yuza bo‘yicha to‘lqinsimon yedirilib ketadi. Shinaning
yedirilishiga avtomobil texnik holatining boshqa omillari: yengil avtomobil mayatnigi
richagining o‘q bo‘yicha lyufti (oldingi o‘ng tomondagi shinaning yedirilishi ko‘proq bo‘ladi),
shkvorendagi (sharli tayanchlardagi), gupchak podshipniklardagi lyuftlar, tormoz barabanlari
ishchi yuzasining tuxumsimon bo‘lib qolishi va boshqalar ta’sir ko‘rsatadi. Bunday nosozliklarni
yuqorida ko‘rib chiqilganlarga nisbatan, juda kam ta’sir ko‘rsatadi va ularni oson aniqlab olish
mumkin. Shinadagi bosimni tezda aniqlashning zamonaviy yo‘nalishlaridan biri, shinani yon
qismini yoki protektorini ezish vaqtida qarshilik ko‘rsatish kuchi bo‘yicha hisoblashdir. Bu
usulning kamchiligi, aniqlangan qiymatning shina qattiqligiga bog‘liqligidadir, bu usul
yuqoridagisiga qaraganda, ATK sharoitida shinadagi havo bosimining me’yoriy qiymatdan
farqini kamayishini ta’minlaydi, ya’ni farq
0,05, shu jumladan, yengil avtomobil uchun
0,025, yuk avtomobili uchun
0,050–0,075 MPa bo‘lib, bunda shinalarning o‘rtacha ishlash
muddatini 1,5% kamayishi mumkin. Osmada elastik qismning mavjudligi, kuzovni tik
yo‘nalishda tebratadi. Tebranishning me’yoriy chegarasidan katta chastota va amplitudasi yuk va
yo‘lovchiga salbiy ta’sir etadi. Demak, kuzov tebranishini me’yorlash muammosi paydo bo‘ladi.
Osmaning uchinchi asosiy qismi, kuzov tebranishini so‘ndirgich amortizatordir.
|
| |
