Avtomobil shinalarining ekspluatatsiya davrida yedirilishi va

Download 0,75 Mb. Pdf ko'rish
bet	5/8
Sana	21.05.2024
Hajmi	0,75 Mb.
	#248148

1 2 3 4 5 6 7 8

Bog'liq
avtomobil-shinalarining-ekspluatatsiya-davrida-yedirilishi-va-g-ildiraklarining-tebranishlari-tahlili

Tahlil va natijalar.

a)
b)
3-rasm. G‘ildirak konstruksiyasi: a)-kamerasiz shina uchun
1-protektor; 2-havo
o‘tkazmaydigan rezina qatlami; 3-karkas; 4-g‘ildirak ventilii; 5-obod. b)- kamerali shina uchun;
1-obod; 2-kamera; 3-shina; 4-g‘ildirak ventili.
Havo bosimining me’yoridan oshiq bo‘lishi protektor o‘rta qismining yedirilishiga sabab
bo‘ladi. Kord iplari yuqori kuchlanishda bo‘ladi. Yomon yo‘l sharoitida shinani jarohatlanish
ehtimoli oshadi. Avtomobil shinalarning statik va dinamik nomuvozanatliklari ham xarakatga
o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Statik nomuvozanatlik – bu g‘ildirak massasini aylanish o‘qiga nisbatan
bir tekisda taqsimlanmaganligidir. Agar bunday g‘ildirak aylantirilsa, har doim og‘ir qismi past
tomonga kelib to‘xtaydi. Harakatlanish davrida statik nomuvozanat g‘ildirakni vertikal tekislikda
tebratadi, kuzovning tebranishi sodir bo‘ladi, payvand va qotirish birikmalari bo‘shashadi.
Dinamik nomuvozanatlik – bu shina massasining, markaziy bo‘ylama g‘ildirash tekisligiga
nisbatan bir xilda taqsimlanmaganligidir. Harakatlanish vaqtida g‘ildirakning tebranishi
gorizontal tekislik bo‘yicha sodir bo‘ladi. Bu vaqtda rul boshqarmasi va mexanizmiga, gupchak
podshipniklariga o‘zgaruvchan yuqori tebranishli yuklanish ta’sir etadi, hamda ular tez
yediriladi. Bunday nomuvozanatlilik alomati rul chambaragining tebranishiga olib keladi. Bu
holatlarning 90% ga yaqin hollarda avtomobil g‘ildiragi ikki turdagi nomuvozanatlilikda bo‘ladi.
Buning sababi, shina tayyorlashda uning tuzilish elementlarining sifatsiz yig‘ilishi, noto‘g‘ri
yig‘ish hamda ekspluatatsiya davrida bir tekis yedirilmaslik bo‘lishi mumkin[10].
Tahlil va natijalar.
Har qanday nomuvozanat protektorni dog‘-dog‘ bo‘lib yedirilishiga olib keladi.
Avtomobil g‘ildiragining diski yonlama qattiq turtki natijasida qiyshayadi. Bunda yuzaga
nisbatan tebranish(«vosmerka») paydo bo‘ladi. Ekspluatatsiya jarayonida 15% yengil
avtomobillarning disklari 3-6 mm tebranishda bo‘ladi. Avtomobilning orqa ko‘prigidagi bir
g‘ildirakning tebranishi ikkinchisiga o‘tadi va u ham ishlash davrini kamaytiradi.Ishlab
chiqarilgan zavodning ko‘rsatmasiga binoan yangi diskning tebranishi 1,2 mm dan oshmasligi
kerak[11]. Disksiz g‘ildirakli yuk avtomobillari va avtobuslarda yuzaga nisbatan tebranish
birikmalarni bir xilda qotirmaslik natijasida sodir bo‘ladi. Protektorning yedirilishga
boshqariluvchi g‘ildiraklarning o‘rnatilish burchaklari katta ta’sir ko‘rsatadi. Eng asosiysi,
yaqinlashuv burchagi hisoblanadi. Uning me’yoriy kattalikka to‘g‘ri kelmasligi shinani ishlash
davrini kamaytiradi. Yaqinlashuv burchagining me’yoridan musbat og‘ishida protektorni tashqi
tomonida changsimon yedirilish sodir bo‘ladi. Manfiy og‘ishda esa, protektorning ichki
tomonida changsimon yedirilish sodir bo‘ladi. Buning natijasida yonilg‘i sarfi ham oshadi.

АВТОМОБИЛ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК МАШИНАЛАРИ
МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, 2023, № 2 (11)
133

Download 0,75 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8

Download 0,75 Mb.

Pdf ko'rish