|
Avtomobil yo‘llarida sementbeton qoplamalarni mustahkamligini oshirish texnologiyasini takomillashtirish
|
| bet | 1/3 | | Sana | 09.01.2024 | | Hajmi | 322,25 Kb. | | #132740 |
Bog'liq Shukurulla
AVTOMOBIL YO‘LLARIDA SEMENTBETON QOPLAMALARNI MUSTAHKAMLIGINI OSHIRISH TEXNOLOGIYASINI TAKOMILLASHTIRISH
Lutfullayev Shukurulla (Namangan muhandislik-qurilish instituti talabasi,
tel ……………, …………………..@gmail.com)
Аnotаtsiyа: Ushbu mаqolаdа sementbeton tayyorlash texnologiyasi, mikrokirmizyon, bitum, portland semenemt, sement, qum, chaqiqtosh, beton, sementbeton, ohaktosh, sementbetonning markasi, sementbetonning elestikligi, qoplamaning harorat choki, sementbetonni takomillashtirish va undan foydalanish hamda sementbeton qoplamalarni аfzalligi va texnologiyasi kabi masalalar yoritilgan.
Kаlit so‘zlаr: elastik, foiz, import, eksport, konus, chaqiqtosh, beton, sementbeton, qoplama, asfaltbeton, ohaktosh, marka, kukun, qum, bitum, mahalliy xom-ashyo.
Kirish. Bugungi kunda respublikamizda yo‘l bitumlarini yetishmaganligi sababli qo‘shni Rossiya, Qozog`iston, Turkmaniston respublikalaridan bitum import qilinmoqda hamda yo‘llardagi holatlarga o‘z ta`sirini ko‘rsatmoqda. Mamlakatimiz qurilish sementi ishlab chiqarishda dunyoda yetakchi o‘rinlarda turadi. Yurtimizda chaqiqtosh, qum, shag`al mahsulotlari mahalliy resurslar bo‘lganligini inobatga olsak sementbeton qoplamali yo‘llarimiz iqtisodiy tejaliadi hamda o‘zimizda ishlab chiqilgan sementdan ishlatamiz. Shuningdek Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev 2019 yil 2 oktyabrda yo‘l xo‘jaligini rivojlantirish va ushbu sohaga investitsiyalarni keng jalb qilish masalalariga bag`ishlangan yig`ilish selektorida avtomobil yo‘llari qurishda bosqichma-bosqich sementbeton qoplamali yo‘llarga o‘tish kerakligi, xalqaro standartlar asosida innovatsion texnologiyalarni joriy etgan holda avtomobil yo„llarini qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta`mirlash haqida topshiriq belgilab berilgan.
Materiallar va metodlar: Maqolani tayyorlashda qiyosiy tahlil, chet davlatlar tajribalarini o‘rganish va milliylashtirish, texnologoyalar imkoniyatlarini o‘rganish va sohaga yo‘naltirish, mantiqiylik va umumlashtirish metodlari qo‘llanildi. Ma`lumki sementbeton qoplamali yo‘llarni qurishda asosiy masala ularning qurilish xarajatlarining ko‘pligidir: sementbeton qoplamali yo„llarni qurish narxi 15- 20 foizga qimmat bo„lsada, ekspluatatsiya muddati 2-3 baravar ko„p va saqlash xarajatlari 3 baravar kam. Buning sababi sementbetonni tayyorlash texnologiyasini murrakabligi, portlant sementning qimmatligi hisoblanadi. Tadqiqotlariga ko‘ra, taxminan 5 yildan so‘ng sementbeton va asfaltbeton yo‘llarning ekspluatatsion xarajatlari muvozanatlashadi. Sementbeton o‘z mustahkamligini 100 yil ichida oshirib boradi bundan kelib chiqib sementbetonli yo‘llarimiz 50 yil yaxshi holatda xizmat qilishi mumkin.
O‘zbekistonda yo‘l qurilish ishlarida sementbeton qoplamalarga o‘tish boshlangan davrda, yo‘l qurilish materiallariga, ayniqsa zamonaviy talablarga javob beruvchi iqtisodiy samaradorligi yuqori bo‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish portland sementga bo‘lgan talab ko‘payib bormoqda. Sementbetonli yo‘llarmizning bugungi kundagi holati yaxshi emasligi sabablari quydagicha: portland sement importi, qurilish texnologiyasi qiyinligi, mutaxassis yetishmasligi, ob-havo ta`sirida buzilishlari, sementbeton elastikligining yaxshi emasligi hamda qurilgan yo‘llarimizyorilib, titlib ketayotganligi sabab bo‘lmoqda. Bugungi kunda beton qoplamasidan ta`mirlash jarayonida quyidagi ishlar bajariladi va smetasida ko‘rsatib qo‘yiladi. Bunga nazar solodigan bo‘lsak olib borilgan ilmiy izlanishlarimiz natijasi shuni ko‘rsatadiki sementbeton qoplamasiga nisbatan asfalatbeton qoplamasidan qurilgan yo‘llarimizni ta`mirlash jarayoni murakkab ekanligini guvohi bo‘lishimiz mumkin, buni o‘ziga yarasha ilmiy-amaliy sabablarini ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi
|
| |
