AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARI YORDAMIDA
GEOMETRIYA FANINI O'QITISH METODIKASI
(10-11-SINFLAR MISOLIDA)
Zakiya Axmedovna Norimbetova
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti
Annotatsiya: Maqolada fan va texnika rivojlanayotgan hozirgi paytda ta’lim
sohasida
zamonaviy
axborot
texnologiyalaridan
foydalanishning
ta’lim
samaradorligini oshirishdagi o’rni
haqida fikr yuritilgan, shu jumladan AKT
vositalarini geometriya darslarida qo’llashning amaliy ahamiyati aniq misollar
yordamida ko’rsatib berilgan.
Kalit so‘z: AKT, AKT dasturlari, dasturiy vosita, animatsiyalar, web sayt.
METHODOLOGY OF TEACHING GEOMETRY WITH THE HELP OF
INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES
(EXAMPLE OF GRADES 10-11)
Zakiya Akhmedovna Norimbetova
Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region
Abstract: The article discusses the role of the use of modern information
technology in education in the current development of science and technology in
improving the effectiveness of education, including the
practical importance of the
use of ICT in geometry lessons with concrete examples.
Keywords: ICT, ICT programs, software, animations, website.
“
Qadrlar tayyorlash milliy dasturi” va О‘zbekiston Respublikasi Prezidentini
“2001-2005 yillarda kompyuter va axborot texnologiyalarini rivojlantirish,
«INTERNET»ning xalqaro axborot tizimlariga keng kirib borishini ta’minlash
dasturini ishlab chiqishni tashkil etish chora tadbirlari tо‘g‘risida”gi qarori,
Kompyuterlashtirishni
yanada
rivojlantirish
va
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarini joriy etish tо‘g‘risida”gi farmoni qabul qilingan.
O’tgan yilning 9
iyulida O’zbekiston Respublikasi prezidentining”. Matematika ta’limi va fanlarini
yanada
rivojlantirishni
davlat
tomonidan
qo’llab-quvvatlash, shuningdek,
O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining V.I.Romanovskiy nomidagi
matematika institute faoliyatini tubdan takomillashtirish chora - tadbirlari to’g’risida”
gi qarori hamda 2020 yil 7 mayda “Matematika sohasidagi ta’lim sifatini oshirish va
ilmiy-tadqiqotlarni rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori qabul qilingan.
"Science and Education" Scientific Journal
October 2020 / Volume 1 Issue 7
www.openscience.uz
244
Albatta bular ta’lim sohasi yo’nalishlarini rivojlantirish bosqichlari bo’lib, ta’lim
jarayonini sifat va samaradorligini oshirishga qaratilgandir.
Fan va texnika jadal suratda rivojlanayotgan hozirgi paytda ta’lim sohasida
ko’pgina o’zgarishlar kuzatilmoqda, jumladan pedagogik ta’lim klasteri modeli ishlab
chiqildi. Pedagogik ta’lim rivojlanishining klaster modeli ta’lim berish, o’quv
adabiyotlarini yaratish, pedagog kadrlar ilmiy salohiyatini oshirish, ta’lim va tarbiya
uzviyligi bilan bog’liq umumiy yo’nalishlarda faoliyat olib boradi. Bu esa
muammoning umumiy metodologik xarakterga ega ekanligini ko’rsatadi. Ayni
paytda bu umumiy yo’nalishlar ta’limni boshqarish va tashkillashtirish, ta’lim turlari
va yo’nalishlari, uzviylik va integratsiyani ta’minlash, o’qitish metodlari va vositalari
kabi yo’nalishlarda xususiylashadi.[2]. Ta’limda uzviylik va integratsiyalashuv bilan
birgalikda o’qitish metodlari va vositalarini ham yangilash va qayta ko’rib chiqish
lozim. Jamiyatimizda ro‘y berayotgan turli xil o‘zgarishlar o‘qituvchilar oldiga
muhim vazifalar qo‘ymoqda. Bu vazifalar har tomonlama rivojlangan, mustaqil
fikrlay
oladigan, ijodkor, aqlli va nozik didli yoshlarni tarbiyalashdan iborat bo‘lib,
hozirgi zamon o‘qituvchisidan tinmay ijodiy izlanish, o‘qish va o‘qitishga yangicha
munosabatni, fidoiylikni talab qiladi.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da qator vazifalar belgilab berilganki, bu
vazifalarga zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalarini o‘z vaqtida ishlab
chiqish va joriy etishni ta’minlash hamda ta’lim muassasalarining moddiy-texnik
bazasini yangi o‘quv
adabiyotlari, zamonaviy jihozlar shu jumladan, kompyuter
texnikasi bilan ta’minlash muhim masalalardan biri hisoblanadi.
Ta’lim tizimida axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish o‘quv
jarayonida o‘quvchilarni faqat nazariy bilimlari bilan cheklab qolmasdan, balki
amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazishda, ularning har tomonlama yetuk kadrlar qilib
tayyorlashida muhim rol o‘ynaydi. Ta’limdagi axborot texnologiyalari keng me’yoriy
tushuncha bo‘lib, olib borilayotgan
har bir mavzu ana shu texnika, texnologiyadan
foydalanishni taqozo etadi. Chunki, zamonaviy o‘qitish texnikasidan foydalanish
ijobiy natijalar beradi. Ta’lim tizimida olib borilayotgan islohotlar umumiy o‘rta
ta’lim maktablarida fanlarni yangicha uslublarda o‘qitishni nazarda tutmoqda. Shu
munosabat bilan barcha o‘quv fanlari qatori geometriya fani oldiga ham aniq
vazifalar qo‘yildi.
Geometriya darslarida tabaqalashgan guruhlar bilan ishlashda axborot
texnologiyalarini qo‘llash o‘qituvchiga katta yordam beradi. O’quv-tarbiya
jarayonida axborot texnologiyalarini quyidagi shakllarda foydalanish ko‘zda tutiladi:
✓ muayyan predmetlarni o‘qitishda kompyuter darslari;
✓ kompyuter darslari ko‘rgazmali material sifatida;
✓ o‘quvchilarning guruhli va jamoaviy ishlarini takomillashtirish va hokazo.
Umumta’lim maktablarida geometriya fanini o‘qitishda yangi pedagogik
"Science and Education" Scientific Journal
October 2020 / Volume 1 Issue 7
www.openscience.uz
245
texnologiyalardan yoki axborot texnologiyasidan
foydalanish uchun quyidagi
dasturlardan: Macromedia Flash, Microsoft Front Page singari HTML muharrirlari va
Microsoft Word, Adobe Photoshop, Corel Draw kabi dasturiy vositalardan
foydalanish mumkin. Axborot texnologiyalari yordamida geometriya fani o‘qitilsa,
quyidagilarga erishiladi:
✓ elektron o‘quv qo‘llanma imkoniyatlaridan foydalanib, o‘quvchilarga
mavzuni to‘liq tushuntirish imkoniyati oshadi;
✓ ularning bilim, ko‘nikma va malakalari oshadi;
✓ harakatli tasvirlar va animatsiyalar o‘quvchilarning tasavvurlarini
kengaytirishda muhim rol o’ynaydi;
✓
amaliy ishlarga, ya’ni misol va masalalar yechishda, hayotiy misollar
keltirishga, o‘quvchilar o‘rtasida savol-javob o‘tkazishga ko‘proq vaqt ajratiladi;
✓ o‘quvchilarning ijodiy fikrlash qobiliyati shakllanadi;
✓ o‘quvchilar darsdan ijobiy saboq oladilar, darsga nisbatan qiziqish oshadi;
✓ o‘quvchilarda fazoviy tasavvurni rivojlantirish, mantiqiy fikrlash, geometrik
o‘lchash va yasashning amaliy usullarini o‘rganish imkoniyatlarini beradi.
Geometriya darslarida axborot texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilarda
mantiqiy fikrlash, geometrik o‘lchash va yasashning amaliy usullarini o‘rganish
imkoniyatlarini beradi. Asosiysi, axborot texnologiyalari - chizma, diagramma, jadval
ko‘rinishidagi ma’lumotlarni o‘qish qobiliyatini rivojlantiradi, mustaqil o‘qish va
o‘rganishga imkoniyat yaratadi. Shunday qilib, umumiy o‘rta ta’lim
maktablarida
axborot texnologiyalari orqali yangi pedagogik texnologiyalarni kiritilishi, o‘quvchi
va o‘qituvchi faoliyati, ularning darsdagi o‘rni va vazifalarini keskin o‘zgarishiga olib
keladi. Shu bilan birga darsning samaradorligi ortadi, o‘quvchilar bilimlarini
o‘zlarining kuchi, qobiliyati va tempiga asosan qabul qilishi va ularni mustaqil
ravishda o‘zlashtirishiga olib keladi.
