17
Maruza 2.
Kompyuter tizimlari. Kompyuter tizimlarining texnik, dasturiy, lingvistik
ta’minoti va ularni ishlash texnologiyalari.
Reja:
1. Kompyuter tizimlari.
2. АТ ning apparat va dasturiy ta’minoti
3. Komp’yuter arxitekturasi
Inson har qadamda axborot bilan to’qnashganiga qaramasdan uning aniq ilmiy
ta’rifi yo’q. (Axborotni inson tashqi dunyodan o’z sezgi organlari orqali oladi). Biror
predmet yoki hodisaga aniq ta’rif berib bo’lmaganda fan tushunchalarga asoslanadi.
Tushunchaning ta’rifdan farqi shundaki, har xil odamlar unga har xil ma’no
beradilar. Avvalo, axborotni inson tashqi dunyodan o’z sezgi organlari orqali oladi.
Tabiatni kuzatib, odamlar bilan suhbatlashib, kitob va jurnallar o’qib,
televizor
ko’rib, radio eshitib biz axborot olamiz. Matematik axborotga kengroq qaraydi: u
axborotga fikr yuritib olingan ma’lumotni ham qo’shadi. Biolog esa yana chuqurroq
boradi: u axborotga individga ota-onadan gen orqali o’tgan ma’lumotni ham kiritadi.
(Gen bu ota-onadan bolaga o’tadigan genetik kod bo’lib, u sababli bolalar o’z ota-
onalariga shunday o’xshashdirlar). Shunday qilib, axborotga har xil predmetlarda
har xil qaralar ekan. Lekin, axborotga xos barcha predmetlarda umumiylik bor-bu
axborotning ustida bajariladigan amallar va umumiy xossalari. Umumiy xossalar 9
ta : haqiqiylik, xolislik (ob’ektivlik), aniqlik, to’liqlik, qimmatlilik,
tushunarlilik,
dolzarblik, qisqalik, foydalana olishlik; bajariladigan amallar esa 5 ta:
axborotni
qidirish, yig’ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish
:
1-rasm. Axborot ustida bajariladigan amallar
Qidirish
Yig’ish
Saqlash
Qayta
ishlash
Uzatish
18
Bu amallar qandaydir texnik vositalar bilan
inson yordamida amalga
oshiriladi:
kompyuter, radio, televidenie, telefon, faks....
Axborot ustida bunday
amallar bajarishdan maqsad nima? –Yangi,
foydali axborot yaratish va undan biror
qaror qabul qilish
uchun foydalanish.
Ilgari axborot byurokratik sferaning ishi va qaror qabul qilishda cheklangan
vosita deb qaralar edi.
Bugun esa, axborot jamiyatning rivojlanishida asosiy
resurslardan biri bo’lib xizmat qilmoqda, Axborot tizimlari (ATiz)
va Axborot
texnologiyalari (ATex) esa jamiyatda ish unumdorligini va samaradorligini
oshirishning asosiy vositasidir. Bu fikr yuqoridagi epigraflardan ham ko’rinib
turibdi.
Axborot tizimlari (ATiz) va Axborot texnologiyalari (ATex) hozirgi paytda
ishlab chiqarish,
boshqaruv, moliyaviy, savdo-sotiq va boshqa sohalarda keng
qo’llanilmoqda.
