Axborot-kutubxona texnologiyasi s indd

8
9
ta’minlashni tashkil etish to‘g‘risida»gi Qarori axborot-kutubxona 
ishida axborot va kommunikatsion texnologiyalarini amaliyotga 
tatbiq etish, aholining axborot-kutubxona muassasalariga bo‘lgan 
ehtiyojini to‘laqonli qondirishga qaratilgan. 
Qaror aholini axborot-kutubxona bilan ta’minlashni takomil-
lashtirish, eng muhimi, kutubxonachilik ishini rivojlantirish uchun 
zarur bo‘lgan respublika axborot-kutubxona tizimini tubdan is-
loh qilishga asos bo‘ldi. Qarorga muvofiq ommaviy va markaziy 
kutubxonalar o‘rnida axborot-kutubxona markazlari va axborot-
resurs markazlari tashkil etildi. Madaniyat va sport ishlari vazirligi 
tasarrufidagi ommaviy kutubxonalar tarmog‘i ko‘rib chiqilib, ular 
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi, O‘rta 
maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi hamda O‘zbekiston Aloqa va 
axborotlashtirish agentligi tizimiga kiritildi. 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Res-
publika axborot-kutubxona tizimi faoliyatini muvofiqlashtirish 
bo‘yicha idoralararo kengash tuzilib, Alisher Navoiy nomidagi 
O‘zbekiston Milliy kutubxonasi shu kengashning ishchi organi etib 
tayinlandi. Ilgari respublikamiz viloyatlarida faoliyat yuritgan om-
maviy markaziy kutubxonalar aloqa va axborotlashtirish agentligi 
tasarrufiga o‘tkazilib, axborot-kutubxona markazlariga aylantirildi. 
Axborot-kutubxona markazlarini boshqarish uchun agentlik huzu-
rida Respublika axborot-kutubxona markazi (RAKM) tashkil etildi. 
hozirgi kunda har bir viloyatda bittadan va Toshkent shahri 
hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasida jami 14 ta axborot-ku-
tubxona markazlari faoliyat olib bormoqda. Oliy va o‘rta maxsus 
ta’lim vazirligi, Xalq ta’lim vazirligi tizimidagi o‘quv yurtlarida 
axborot-resurs markazlari tashkil etilib, joylardagi ommaviy ku-
tubxonalar shu axborot-resurs markaziga biriktirilgan holda aho-
liga xizmat ko‘rsatmoqda. 
Respublikada amalga oshirilgan axborot-kutubxona sohasidagi 
islohotlar axborot-resurs va axborot-kutubxona faoliyatini belgilab 
beruvchi huquqiy-me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish, axborot-ku-
tubxona ishining asosiy metodlari va shakllarini qayta ko‘rib chi-

8
9
qish, an’anaviy ish shakllaridan axborotlashtirishni hisobga olgan 
yangi, o‘ta takomillashgan va samarali metodlarni joriy etish va 
foydalanishga o‘tish zaruratini keltirib chiqardi. 
«Axborot-kutubxona faoliyati to‘g‘risida»gi Qonunning 4- mod -
dasida axborot-kutubxona faoliyatining asosiy vazifalari belgilab 
berildi. Bular quyidagilardan iborat: 
– foydalanuvchilarning axborot-kutubxona resurslaridan foy-
dalanishini ta’minlash;
– foydalanuvchilarning intellektual, ma’naviy-axloqiy, bilim 
o lish ehtiyojlarini qondirish uchun shart-sharoitlar yaratish;
– milliy madaniyatni tiklashga va yanada rivojlantirishga 
ko‘maklashish;
– O‘zbekiston xalqining tarixiy, ma’naviy va madaniy merosini 
saqlash;
– axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida axborot-ku-
tubxona resurslaridan o‘zaro foydalanishni ta’minlash. 
Bu esa axborot-kutubxona tizimi faoliyatidagi xodimlarning 
oldiga ulkan vazifalar qo‘ydi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «2011–2015- yillarda 
axborot-kommunikatsion texnologiyalari bazasida axborot-kutub-
xona va axborot resurs xizmatlari sifatini yanada rivojlantirish cho-
ra-tadbirlari to‘g‘risida»gi 2011- yil 23- fevralda qabul qilingan PQ 
№ 1487- sonli Qarorida hozirgi kunda mamlakatimizda 11026 tadan 
ziyod axborot-kutubxona muassasalari faoliyat ko‘rsatib, ulardan 
6,3 million nafardan ortiq kitobxon va o‘quvchilar foydalanib ke-
layotganligi qayd qilib o‘tiladi. Axborot-kutubxona muassasalarida 
bugungi kunda 83,6 million birlikdagi jami adabiyotlar fondidan 
3,5 million tasi elektron ko‘rinishda ekanligi, ayniqsa, barcha ax-
borot-kutubxona markazlari Internetga (ZiyoNET portaliga) kirish 
imkoniyatini beruvchi lokal tarmoqlar tashkil etilganligi muhim 
omil bo‘lmoqda. Chunonchi, ta’lim muassasalaridagi 1639 ta ax-
borot-resurs markazida (91 foiz) lokal tarmoq mavjud bo‘lib, ular-
dan 1380 tasi, ya’ni 76,5 foizi ZiyoNET portaliga ulanganligi ay-
tib o‘tiladi. Qarorda axborot-kutubxona tizimini rivojlantirishning 

10
11
2011–2015- yillarga mo‘ljallangan Davlat dasturi belgilab berilgan. 
Qaror dasturida shu yillar mobaynida respublikamizda bosqich-
ma-bosqich elektron kutubxonalarning tashkil etilishi, axborot-ku-
tubxonalarda elektron resurs zallarini tashkil etish, yig‘ma elektron 
katalog va elektron kataloglar majmuyini tashkil etish va bulardan 
foydalanuvchilarga keng imkoniyatlar yaratib berish kabi muhim 
vazifalar belgilab berilgan. Shuningdek, axborot-resurs markazlari-
ni zamonaviy kompyuter, telekommunikatsiya va orgtexnika bilan 
jihozlash, avtomatlashtirilgan axborot-kutubxona tizimini bazasini 
yaratish va muntazam ishlashini ta’minlash kabi dolzarb vazifalar 
belgilab berilgan. Ayniqsa, kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va 
malakasini oshirish, oliy va o‘rta maxsus bo‘g‘inda raqobatbardosh 
mutaxassislarni tayyorlashga alohida e’tibor berilgan. 
Axborot-kutubxona tizimining yangi yo‘nalishda tashkil etili-
shi aniq maqsad asosida ish olib borishni taqozo etmoqda. Bunday 
ishlarni tashkil qilishda axborot-kutubxona mutaxassislari va ku-
tubxonachilar yetakchi rol o‘ynaydi. 
Shu o‘rinda, bo‘lajak mutaxassislarga ta’lim berishda axborot-
kutubxona texnologiyasi fanining o‘rni beqiyosdir. 

Download 17,68 Mb.