Video fayllarni siqish standartlari
MPEG siqishning asosiy standartlaridan biri hisoblanadi. MPEG (Moving
Pictures Expert Group) qisqartmasi ushbu siqishni standartini ishlab chiquvchi
xalqaro qo‘mitaning nomi. Uning ko‘rinishlari:
MPEG-1 kompakt-disklar (CD-ROM) uchun siqish formati. Video sifati
odatdagi videomagnitofon bilan bir xil, o‘lchamlari 352x240, bunday formatdagi
filmi bo‘lgan disk odatda VCD (VideoCD) deb belgilanadi. Hozirgi kunda u kamdan
kam qo‘llaniladi.
MPEG-2 - bu DVD, raqamli televideniye uchun format. Ushbu formatda video
DVD, HDD, Flash kameralar suratga olinadi.
MPEG-3 - hozirda ishlatilmayapti. Buni MP3 (MPEG Audio Layer 3) - audio
kompressiya texnologiyasi bilan adashtirmaslik kerak bo‘ladi!
MPEG-4 - bu taniqli DivX, XviD, H.264 va hokazo kodeklari yordamida
olingan format va ko‘pincha uni MP4 deb atashadi. Video oqimini MPEG-2 dan ham
kamaytiradi, ammo rasm sifatli, shuning uchun ushbu format eng zamonaviy DVD
pleyrlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Eng so‘nggi avlod H.264 kodek bilan
siqilgan yuqori sifatli videoni alohida ta'kidlash lozim.
HD - yuqori aniqlikdagi format
HD (High Definition) - bu yuqori aniqlikdagi tasvirlar uchun yangi format
hisoblanadi. Hozirda ikkita ko‘rinishi ishlatilmoqda: 1280x720 va 1920x1080
o‘lchamlari bilan, ikkalasi ham 16:9 nisbatli kadrli piksel uchun mo‘ljallangan.
HD video o‘lchamlari kamida 1280x720 piksel, Full-HD esa 1920x1080.
111
1440x1080 piksellar soniga va tomonlarning nisbati 16:9 ga teng bo‘lgan HD
videoning anamorfik versiyasi ham mavjud, bu to‘rtburchaklar piksel bilan
izohlanadi (tomonlar nisbati 1.33).
So‘nggi paytlarda aksariyat iste'mol kameralari MPEG-2 kodek asosida HD
formatida yozib olinadi. Video sifati yuqori, ammo HD-videoni tomosha qilish uchun
tegishli ko‘rish uskunalari (masalan, LCD yoki katta diagonalli plazma televizor)
kerak.
High Definition (HD) formati nisbatan yuqori bo‘lgan "yuqori aniqlikdagi"
formatdir. Ushbu format piksellar sonini oshirish orqali yuqori tasvir sifatini beradi.
Ushbu formatning ikkita yo‘nalishini ajratib ko‘rsatish mumkin:
HDV (High Definition Video) - turli xil vositalardan videoni ijro etish uchun
ishlatiladi: disklar, kassetalar, flesh-disklar, qattiq disklar va h.k.
HDTV - turli xil kanallar (yer usti, kabel, sun'iy yo‘ldosh) orqali televizion
eshittirish, yana bir nomi yuqori aniqlikdagi televizor (HDTV).
HDTV-ning rivojlanishi o‘tgan asrning o‘ttizinchi yillaridan beri davom
etmoqda. Kinoteatrlarda namoyish etilgan keng ekranli filmlar televizor ekranlarida
yaxshi ko‘rinmadi, bu esa ushbu yo‘nalishdagi ishlarga turtki bo‘ldi.
Yuqori aniqlikdagi videoning barcha afzalliklaridan bahramand bo‘lish uchun
katta diagonalli ekran kerak bo‘ladi. Katta katodli displeylar juda qimmat edi,
shuning uchun yuqori aniqlikdagi videodan amalda bir muncha vaqt foydalanilmadi.
Bizning vaqtimizda katta diagonalli suyuq kristalli va plazma ekranlar paydo
bo‘ldi, ya’ni yuqori aniqlikdagi videoning ommaviy tarqalishi boshlandi.
Bugungi kunda ikkita asosiy HD video rezolyutsiyalari mavjud: HD1080
(1920x1080) va HD720 (1280x720). Ikkala tomonning nisbati 16:9.
Qo‘llaniladigan mavqelar:
- 720p - 1280x720 piksel, progressiv skanerlash;
- 1080i - 1920x1080 piksel, intervalgacha;
- 1080p - 1920x1080 piksel, progressiv skanerlash.
Siz yuqori aniqlikdagi videoning barcha afzalliklaridan faqat kamida 1280x720
(LCD va plazma televizorlar) o‘lchamlari bo‘lgan ekranda tomosha qilish mumkin.
Agar Full-HD belgisiga duch kelsangiz, demak, televizoringiz (panel, proektor)
1920x1080 to‘liq o‘lchamlarini qo‘llab-quvvatlaydi.
HD-Ready belgisi televizorning piksellar sonini 1920x1080 dan kamligini,
masalan, 1024x768 pikselni bildiradi. Bu degani, HD signal 1024x768 ga
o‘zgartiriladi (siqiladi), bu rasmning ravshanligini pasaytiradi.
Agar kompyuter monitorida yuqori aniqlikdagi videoni tomosha qilmoqchi
bo‘lsangiz, u 1280x768 o‘lchamlarini qo‘llab-quvvatlashi kerak. Bu zamonaviy
kompyuter displeylarida g‘ayrioddiy emas, lekin monitoringizning HDCP qo‘llab-
quvvatlashiga e'tibor berish kerak.
112
Ushbu texnologiyani ham video karta, ham displey qo‘llab-quvvatlashi kerak.
Odatda barcha yuqori sifatli LCD monitorlar HDCP-ni qo‘llab-quvvatlaydi va oddiy
modellar uchun ishlab chiqaruvchidan mavjudligini tekshirish kerak bo‘ladi.
Ammo bunday videoni kompyuterda tomosha qilishda muammolar paydo
bo‘lishi mumkin: video sekinlashadi, titraydi, ovoz kechikadi.
Sabablari juda boshqacha bo‘lishi mumkin. Eng keng tarqalgan sabab - bu
protsessorning kuchi yetarli emas ekanligi hisoblanadi.
HD videoni kodlashda murakkab hisoblash algoritmlaridan foydalaniladi,
shuning uchun dekodlash uchun tezkor xotira shinasi va yetarli kesh hajmi bilan
kuchli protsessor kerak.
Videoni tomosha qilish paytida vazifalar menejerini ishga tushirish orqali
protsessoringiz muammoga duch kelayotganligini tekshirishingiz mumkin. Agar
kamida bitta yadro 100% yuklangan bo‘lsa, protsessor kuchi yetarli emas
hisoblanadi.
Videokarta ham muhim rol o‘ynaydi. Ishlab chiqaruvchilar tomonidan tavsiya
etilgan videokartalarda (masalan, nVidia GeForce 9600 GT yoki ATI R HD2600Pro)
HD apparat tezlashuvi bo‘lishi kerak, aks holda videoni ijro etish paytida barcha yuk
protsessorga tushadi.
Aksincha, grafik tezlatgichga ega kuchli grafik karta HD videoni ijro etishda
yordam beradi, chunki ba’zi o‘yinchilar videoni dekodlash jarayonini tezlashtirish
uchun foydalanishi mumkin.
HD videoni tomosha qilish uchun maxsus kodeklarni o‘rnatish kerak bo‘ladi,
ulardan eng yaxshisi CoreAVC, FFDShow.
Bu asosan Windows XP foydalanuvchilariga taalluqlidir, chunki Windows 7, 8,
10-da HD videoni ijro etish uchun kerakli kodeklar to‘plami hamda juda kuchli
Windows Media Player mavjud.
Agar sizda kuchli protsessor va video karta bo‘lsa, kodeklar o‘rnatilgan bo‘lsa,
unda muammolar yo‘qoladi.
Kam quvvatli kompyuterda HD videoni ko‘rishga imkon beradigan ba’zi
usullar mavjud.
Shuni ta’kidlash kerakki, barcha HD videolarni tomosha qilish og‘ir emas.
Ruxsat berishdan tashqari, video ma’lumotlarning oqimi yoki bit tezligi bilan ajralib
turadi, bu turli hil filmlarda sezilarli darajada farq qilishi mumkin.
Agar tezligi 1-2 Mbit/s bo‘lgan videoga duch kelinsa, unda oddiy protsessor
ham uni boshqarishi mumkin. Ammo bit tezligi 25 Mbit/s bo‘lsa (masalan, Blu-ray
diski), uni hatto 2 yadroli protsessor uchun ham grafik tezlashtirgichsiz ijro etish
qiyin.
Agar video sekinlashsa va protsessor yuki 100% bo‘lsa, u holda video oqim
juda katta va protsessor barcha freymlarni qayta ishlashga ulgurmaydi, ular bir-birini
113
qoplay boshlaydi.
Bunday holda, sozlamalar yordamida pleyerning orqada qolib ketishiga ruxsat
berish mumkin. Agar soniyada 25 kadr o‘rniga 22 ta bo‘lsa, bu vizual ravishda
sezilmaydi, ammo video sekinlashmaydi.
Pleyr sozlamalarida "Kadrlarni tushirish" yoki "Kadrlarni o‘tkazib yuborish"
kabi yorliqda katakchani belgilash kerak.
Masalan, mashhur K-Lite Codec Pack-dan foydalanilayotgan bo‘lsa, Boshlash
menyusi/K-Lite Codec Pack-da “ffdshow video dekoder konfiguratsiyasi” dasturini
yoqishz kerak va turli bo‘limlarda "Kadrlarni kechiktirib o‘tish" va "H.264 ni qo‘llab
quvvatlash yo‘q bo‘lsa kechikishni blokirovka qilish" kerak bo‘ladi.
Agar HD-videoni tahrir qilmoqchi bo‘lsangiz, unda hal qiluvchi rol
o‘ynaydigan protsessor, Core2Duo-dan kuchsizroq bo‘lishi tavsiya etiladi.
Video karta juda muhim emas, chunki aksariyat video tahrirlash dasturlari HD
videoni dekodlash uchun grafik karta tezlatuvchisidan foydalana olmaydi. (Grafik
tezlatgichni tahrirlash dasturlari real vaqtda video effektlarni oldindan ko‘rish uchun
ishlatilishi mumkin).
Agar kuchli kompyuter bo‘lsa ham, tahrirlangan videoni saqlash (eksport
qilish) uzoq vaqt talab qilishiga tayyor bo‘lish kerak.
Uchta kompyuterni sinovdan o‘tkazishda (ma’lumotlar Itnernetdagi maqoladan
olingan) 1 daqiqali HD videoni (1920x1080 to‘liq HD, tezligi 10 Mbit/s) ta'sir
o‘tkazmasdan quyidagicha ko‘rsatildi:
Intel Core 2 Quad Q6700 (to‘rt yadroli protsessor) 2,66 gigagertsli, Nvidia
GFORCE 8800 ULTRA grafikasi - 3:15 min.
| 