106
lozim:
mijoz talablarini xilma-xilligi;
tarmoqni rivojlantirish uchun potensial;
iqtisodiy tejomkorligi.
Optik ulanish tarmoqlari qurilishini to‘rtta asosiy topologiyalari mavjud:
“nuqta-nuqta”, “xalqa”, “aktiv tugunli daraxtsimon”, “passiv tugunli daraxtsimon”.
“Nuqta-nuqta” topologiyasi (5.4-rasm. a)
foydalanilayotgan tarmoq
texnologiyasiga chegaralanishlar yo‘l qo‘ymaydi. Nuqta-nuqta topologiyasi ixtiyoriy
tarmoq standartida ham, nostandart yechimlarda ham amalga oshirilishi mumkin.
Uzatilayotgan axborot himoyasi va havfsizligi nuqtai
nazaridan nuqta-nuqta
ulanishida abonent tugunlarini maksimal himoyalanganligi ta’minlanadi.
5.4-rasm. PON texnologiyasiga asoslangan tarmoqlarda foydalaniladigan
topologiyalar
“Xalqa” topologiyasi (5.4-rasm. b) SDH asosida magistral telekommunikatsion
tarmoqlarda ijobiy ravishda tavsiya qilinadi.
Ammo ulanish tarmoqlarining
hammasida ham yaxshi natija beravermaydi. Tugunlarda joylashgan shahar
magistralini qurish loyihalashtirish bosqichida rejalashtiriladi, ulanish tarmog‘ida esa
qayerda, qachon va qancha abonent tugunlari o‘rnatilishini oldindan bilib bo‘lmaydi.
Xalqa topologiyasiga foydalanuvchilarni tasodifiy xudud va vaqt bo‘yicha ulanishida,
yangi abonentlarni ulash xalqani uzish va qo‘shimcha segmentlar qo‘yish yo‘li bilan
amalga oshiriladigan ko‘p
tarmoqli, g‘oyatda ko‘p sindirilgan xalqaga aylanishi
mumkin. Amaliyotda bunday xalqalarni ko‘pincha alohida
kabelga joylashtirilishi,
107
ko‘proq sindirib siqilgan xalqalarga o‘xshaydigan xalqalarni hosil bo‘lishiga olib
kelishi, tarmoqni ishonchliligini sezilarli darajada kamaytiradi. Shu faktga asoslanib
xalqa topologiyasini asosiy afzalligini minimumga olib boradi.
PON texnologiyasi Full Services Access Network (FSAN)
standartiga
asoslangan bo‘lib, bu texnologiya quyidagi standartlar bo‘yicha qurilishi mumkin:
A-PON – ATM protokolini qo‘llashga asoslangan.
E-PON – Ethernet formatida kadrlarni optik trakt orqali uzatishga asoslangan.
B-PON - Broadband PON – keng polosali xizmatlar bilan birga Ethernet
ulanish, analog va raqamli videoni translyatsiya qilishni amalga oshiradi.
G-PON - Gigabit PON – yangi yechim, juda yuqori unumdorlikka ega bo‘lib,
multiservis xizmatlar amalga oshirishga mo‘ljallangan.
5.5-rasm. FTTx texnologiyasi orqali tarmoqni tashkil etilishi
Markaziy optik liniya terminali OLT (Optical Line Terminal) –
markaziy
ofisda o‘rnatiladigan qurilma. Bu qurilma SNI (Service Node Interfaces) orqali
magistral tarmoqlardan ma’lumotlarni qabul qiladi va abonent
tugunlariga kiruvchi
tarmoqqa birlashtiradi. Optical network unity (ONU) - optik tarmoq birligi
hisoblanib, mutaxassislar uni “ONU” deb atashadi, u optik toladan keladigan trafikni
qabul qilish va ma’lumotlarni qayta uzatish uchun mo‘ljallangan qurilma hisoblanadi.
Abonent tuguni ONT (Optical Network Terminal)
bir tomondan abonent
interfeysiga, boshqa tomondan uzatishda 1310 nm to‘lqin uzunligida, qabul qilishda
esa 1550 nm to‘lqin uzunligida PON texnologiyasiga ulanuvchi interfeysiga ega.
108
ONTdan ma’lumotlarni OLT qabul qilib oladi va ularni konvertlaydi hamda UNI
(User Network Interfaces) abonent interfeyslariga uzatadi.
