71
KAT
ni qurish jarayonida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirilgan
boshqarish tizimlari
(
TJABT
)
alohida ko„riladi. Hozirgi kunda
TJABT
sohasida quyidagi tamoil (
printsip
)larga
asoslangan ochiq tizimlar
konsepsiyasi asosiy hisoblanadi:
pastdan yuqoriga turli ishlab chiqaruvchi firmalar dasturiy-
apparat vositalarining mosligi;
buyurtmachi yo„naliishi asosida jo„natuvchi firma stendida barcha
tizimni kompleks sozlash va tekshirish.
Ko„pgina
hollarda
TJABT
ikki darajali boshqaruv tizimini
ifodalaydi. Quyi daraja boshqaruv obyektidan to„g„ridan-to„g„ri keluvchi
axborotga birlamchi ishlov beruvchi nazoratchilarni o„z ichiga oladi.
Nazoratchilarning dasturiy ta‟minoti odatda rele-kontaktli sxemalar tili
kabi texnologik tillarda amalga oshiriladi.
Yuqori darajani barcha kelayotgan axborotlarni saqlovchi,
tahlil
qiluvchi va ishlov beruvchi hamda operator bilan muloqotda bo„lishni
ta‟minlovchi, ma‟lumotlar omborlari va ishchi stantsiyalar vazifalarini
bajaruvchi kuchli kompyuterlar tashkil qiladi. Yuqori darajaning asosiy
dasturiy ta‟minoti bo„lib
SCADA
(Supervision Control And Acquisition)
paketlari hisoblanadi.
Ochiq
tizimlar
konsepsiyasi
ochiq
modulli
nazoratchilar
arxitekturasi
General Motors
firmasi tomonidan ishlab chiqilgan
OMAC
(Open Modular Architecture Controls)
da kuzatiladi.
Unga yaqin
konsepsiyalar Yevropa
(European Open Systems Architecture for
Controle within Automatation Systems-
OSACA
)
,
Yaponiya
(Japan
International Robotics and Factory Automation-
IFORA
, Japan Open
Systems for Controller Architecture-
OSEC
)
va
Amerika
(Technologies
Enabling Agile Manufacting-
TEAM
Projects)
tashkilotlari tomonidan
taklif qilingan.
OMAC
-talablar mazmuni asosiy terminlarini quyidagicha bayon
qilish mumkin:
Open
– apparat va dasturiy ta‟minot integratsiyasini ta‟minlovchi
ochiq arxitektura;
Modular
– modulli arxitektura,
Pluge and Play
rejimida tashkil
etuvchilardan foydalanish imkonini beradi;
Scalable
– masshtablanuvchi arxitektura, aniq masala uchun
konfiguratsiyani oson o„zgartirish imkonini beradi;
Economical
– iqtisodiy arxitektura;
Maintenable
– yengil xizmat ko„rsatiluvchi arxitektura.
Nazoratchilar
apparat
platformalari
yuqori
ishonchlilikka,
www.ziyouz.com kutubxonasi
72
tezkorlikka ega bo„lgan
PC
-kompyuterlarda joylashadi.
PC
-nazoratchilar
operatsion muhiti ham ochiqlik talablarini qoniqtirishi lozim.
Bu yerda
QNX
(
QSSL
firmasi, Kanada
)
operatsion tizimi keng tarqalgan hisoblanadi.
QNX
arxitekturasi ochiq, modulli va oson o„zgartiriluvchi
(modifikatsiya)
hisoblanadi. Bunday tillarda ishlashdan jamlangan malaka
IEC 1131-3
standartida keltirilgan va beshta asosiy til vositalari belgilangan:
1.
SFG
– ketma-ket funksional sxemalar tili;
2.
LD
– releli diagrammalar tili;
3.
FBD
– funksional blokli diagrammalar tili;
4.
ST
– tarkiblangan matn tili;
5.
IL
– qo„llanmalar
(instruktsiya)
tili.
