99
bajariladi). O„ng klavish kam ishlatiladi (ayrim dasturlarda, masalan,
Windows da uning bosilishi bilan aniq bir menyu chaqiriladi).
Klaviatura
foydalanuvchi dastur yoki operatsion tizim bilan
ishlayotganda axborotlarni va buyruqlarni kompyuterga kiritish uchun
mo„ljallangan. Klavishlar soni va joylashuvi turli
klaviaturalarda turlicha
bo„lishi mumkin. Asosan
101
klavishli klaviaturalar qo„llaniladi. Harfli
klavishlar lotin yoki rus (yoki boshqa millat) alifbosi harflarini kiritish
uchun xizmat qiladi. Bir tildan ikkinchi tilga o„tish ko„pincha bir vaqtda
maxsus tugmalarni bosish bilan bajariladi. Milliy alfavitlarni qo„llash
odatda maxsus dastur – klaviatura drayverlari orqali amalga oshiriladi.
Masalan, bu maqsadlar uchun ayrim hollarda
[Alt]+[Shift]
klavishlar
kombinatsiyasidan foydalaniladi.
Monitor (displey)
insonning kompyuter
bilan tezkor muloqotida
matnli va grafik axborotlarni ekranda tasvirlash uchun mo„ljallangan.
Ekranda ko„rish mumkin bo„lgan tasvir sifati monitorning xossalari,
shaxsiy kompyuterning tizim magistraliga monitorni ulab beruvchi
adapter (videokarta)ning tavsiflari bilan aniqlanadi.
Monitor va adapterlarning tavsiflarini aniqlovchi bir necha standart
mavjud:
CGA
,
EGA
,
VGA
,
SVGA
. Bu belgilashlardan monitor va karta
turini aniqlash uchun foydalaniladi.
CGA
va
EGA
standartlari eskirgan
hisoblanadi va hozirgi kunda ko„proq
SVGA
standarti qo„llaniladi.
SVGA
monitorlarining asosiy tavsiflari:
ranglilik (rangli va monoxrom);
diagonal bo„yicha ekran o„lchami (
14
dan
21
dyuymgacha);
ekranda nuqtalar qadami (
0,25
dan
0,28
mm.gacha, qadam qancha
kichik bo„lsa, tasvir shuncha sifatli bo„ladi);
maksimal yechim qobiliyati (
640 x 480
dan
1600 x 1280
nuqtagacha);
vertikal razvertka chastotasi (
72 Gts
.dan kam bo„lmagan tavsiya
qilinadi, kam chastotada tasvirning yonib o„chishi
sezilarli
bo„ladi, bu ko„zning toliqishiga olib keladi);
biologik himoyalanganlik (monitor zararli nurlanishlar maksimal
darajasini aniqlovchi
MPRII
standartiga mos kelishi lozim).
Chop qilish qurilmalari (printerlar)
hujjatlar, matnlar, rasmlar
nusxalarini qog„ozga yoki maxsus plyonkalarga (masalan, diaproektorda
foydalanish uchun) olish uchun mo„ljallangan. Ishlash tezligi va
olinayotgan hujjat sifatiga ko„ra chop qilish
qurilmalari uch turga
bo„linadi: matritsali, siyohli va lazerli.
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan, printerning muhim tavsiflari
www.ziyouz.com kutubxonasi
100
ishlash tezligi, chop qilish sifati va narhi hisoblanadi.
Matritsali printerlar asosan matnli hujjatlarni chop qilish uchun
mo„ljallangan. Bunda rasmlarni ham chop qilish mumkin,
ammo sifati
juda past bo„ladi. Bunday printerlar juda arzon turadi va sarf materiallari
uchun kam xarajat qilinadi (har zamonda lyentani almashtirish zarur).
Ma‟lumotlar bilan ishlash uchun qo„llaniladigan texnik vositalar va
ularning qismlari quyidagilardan iborat:
сho„ntak kompyuterlari:
Compaq, Rison, Palm
va boshqalar;
protsessorlar:
AMD Atlon, AMD Duron, Intel Celeron, Intel Pentium III,
Intel Pentium IV, VIA Cyrix III (C3)
va boshqalar; monitorlar:
suyuqlik-kristalli;
grafik stansiyalar:
Desten
(bir protsessorli),
MultiCo
(bir va ikki
protsessorli);
printerlar: lazerli va yorug„lik diodli:
HP Laserjet, Oki Oki Page,
Lexmark
va boshqalar; siyohli:
HP Deskjet, Epson Stylus Color, Canon
BJ, Lexmark Z
va boshqalar;
skanerlar:
Agfa e, HP Scanjet, Umax Astra
va boshqalar; tizimli
platalar:
ASUSTeK, MSI, GigaByte
va boshqalar;
videoadapterlar:
ASUS V, ATI Radeon, Matrox, 3dfx Voodoo 5
va
boshqalar;
ovoz platalari:
Platinum, Diamond Monster, Creative Lads Sound
Blaster
va boshqalar;
modemlar:
US Robotics Courier 56 K, ZyXEL Omni Pro, D-Link- DFM
56 K
va boshqalar;
sichqonchalar:
Genius (KYE System), Microsoft, Logitech
va
boshqalar;
DVD-ROM
disk yurituvchilar:
Pioneer, Hitachi GD, Creative Labs PC-
DVD Encore
va boshqalar;
tashqi disk yurituvchilar:
CD-RW Iomega Predator, Iomega ZIP,
CD-RW HP
va boshqalar
raqamli kameralar:
Nikon, Olympus Camedia, Canon
va boshqalar;
videomontaj uchun platalar:
Pinnacle Systems DV500plus, Matrox
RT2000
va boshqalar;
MP3
-pleyerlar:
Lenoxx MP-786, I&C Co, Ltd. MPMaster IM-600B,
Winstar Eline MP3P-CD, Iomega HipZip
va boshqalar;
TV
-tyurnerlar:
Pinnacle Systems Studio PCTV, ATI-TV Wonder VE,
Eline TVMaster
va boshqalar.
www.ziyouz.com kutubxonasi