“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida”
mavzusidagi 1-sonli respublika ilmiy-onlayn konferensiyasi
22
AXBOROT XAVFSIZLIGI TUSHUNCHASI
Sobirova Mahliyo Jumaniyoz qizi
UrDU huzuridagi fizika, matematika, informatika fanlariga ixtisoslashgan
maktabning informatika fani o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7386940
Anotatsiya: Bugungi kunda globallashuv davrida axoborot va uning xavfsizligi
muhimbo‘rin tutadi. Axborot tizimlarning zaifligi mamlakat
xavfsizlik tizimiga
bevosita ta’sir qiladi.
Kalit so‘zlar: kibernetika,
axborot xavfsizligi, axborot kompyuter,
axborot
tizimlar.
Bugun butun dunyoda axborot tahdidlari tinmasdan uchrab turgani ham bor gap.
Bunda barcha tashkilolar, hatto bugun internet tarmoqlari orqali ma’lumotni tarqab
ketishi natijasida har yili tashkilotlar banklar milliardlab dollar zarar ko‘rishadi.
Shunday ekan bugun har bir shaxs axborot egasiga tahdid mavjud ekan. Tahdidning
uchta ko‘rinishi mavjud.
1. Konfedensiallikning buzilishiga tahdid shuni anglatadiki, bunda axborot unga
ruxsati bo‘lmaganlarga ma’lum bo‘ladi. Bu holat konfedensial
axborot saqlanuvchi
tizimga yoki bir tizimdan ikkinchisiga uzatilayotganda noqonuniy foydalanaolishlikni
qo‘lga kiritish orqali yuzaga keladi.
2. Butunlikni buzishga tahdid hisoblash tizimida yoki bir tizimdan ikkinchisiga
uzatilayotganda axborotni har qanday qasddan o‘zgartirishni o‘zida mujassamlaydi.
Jinoyatchilar axborotni qasddan o‘zgartirganda, bu axborot butunligi buzilganligini
bildiradi.
Shuningdek, dastur va apparat vositalarning tasodifiy xatosi tufayli
axborotga noqonuniy o‘zgarishlar kiritilganda ham
axborot butunligi buzilgan
hisoblanadi. Axborot butunligi–axborotning buzilmagan holatda mavjudligidir.
3. Xizmatlarning izdan chiqish tahdidi hisoblashtizimi resurslarida boshqa
foydalanuvchilar yoki jinoyatchilar tomonidan ataylab qilingan
harakatlar natijasida
