- 39 -
- neyron tarmoqlari.
Statistik usul. Statistik yondashishning asosiy afzalligi allaqachon ishlab
chiqilgan va o’zini tanitgan matematik statistika apparatini ishlatish va sub’ekt
xarakteriga moslash.
Avval tahlillanuvchi tizimning barcha sub’ektlari uchun profillar aniqlanadi.
Ishlatiladigan profillarning etalondan har qanday chetlanishi ruxsat etilmagan
foydalanish hisoblanadi. Statistik usullar universal hisoblanadi, chunki mumkin bo’lgan
xujumlarni va ular foydalanadigan zaifliklarni bilish talab etilmaydi.
Ammo bu
usullardan foydalanishda bir qancha muammolar paydo bo’ladi:
1. Statistik tizimlar xodisalar kelishi tartibiga sezuvchanmaslar; ba’zi xollarda
bir xodisaning o’zi, kelishi tartibiga ko’ra anomal yoki normal faoliyatni
xarakterlashi mumkin.
2. Anomal faoliyatni adekvat identifikatsiyalash maqsadida xujumlarni
aniqlash tizimi tomonidan kuzatiluvchi xarakteristikalar
uchun chegaraviy
(bo’sag’aviy) qiymatlarni berish juda qiyin.
3. Statistik usullar vaqt o’tishi bilan buzg’unchilar tomonidan shunday
"o’rnatilishi" mumkinki, xujum harakatlari normal kabi qabul qilinadi.
Ekspert tizimlari. Ekspert tizimi odam-ekspert bilimlarini qamrab oluvchi
qoidalar to’plamidan tashkil topgan. Ekspert tizimidan
foydalanish xujumlarni
aniqlashning keng tarqalgan usuli bo’lib, xujumlar xususidagi axborot qoidalar
ko’rinishida ifodalanadi. Bu qoidalar harakatlar ketma-ketligi yoki signaturalar
ko’rinishida yozilishi mumkin. Bu qoidalarning har birining
bajarilishida ruxsatsiz
faoliyat mavjudligi xususida qaror qabul qilinadi. Bunday yondashishning muhim
afzalligi - yolg’on trevoganing umuman bo’lmasligi.
Ekspert tizimining ma’lumotlari bazasida hozirda ma’lum bo’lgan aksariyat
xujumlar stsenariyasi bo’lishi lozim. Ekspert tizimlari, dol-zarblikni saqlash maqsadida,
ma’lumotlar bazasini muttasil yangilashni talab etadi. Garchi ekspert tizimlari qaydlash
jurnallaridagi ma’lumotlarni ko’zdan kechirishga yaxshi
imkoniyatni tavsiya qilsada,
so’ralgan yangilanish e’tiborsiz qoldirilishi yoki ma’mur tomonidan qo’lda amalga
oshirilishi mumkin. Bu eng kamida, ekspert tizimi imkoniyatlarining bo’shashiga olib
keladi.
Ekspert tizimlarining kamchiliklari ichida eng asosiysi - noma’lum xujumlarni
akslantira olmasligi. Bunda oldindan ma’lum xujumning xatto ozgina o’zgarishi
xujumlarni aniqlash tizimining ishlashiga jiddiy to’siq bo’lishi mumkin.
