O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL‑XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
“AXT” kafedra
Tarmoq xavfsizligi fanidan
2-labaratoriya ishi: Tarmoqni qism tarmoqlarga ajratish.
Guruh: 215-18 KIF
Bajardi:Solixonov Ilyosxon
Tekshirdi:Gulnoza Turobova
Toshkent 2021
2-labaratoriya ishi
Tarmoqni qism tarmoqlarga ajratish.
Ishdan maqsad. Tarmoqni qism tarmoqlarga ajratish ko`nikmalariga ega bo`lish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar
Berilgan tarmoqdagi IP manzillar soni ba’zi hollarda real ishlatilishi kerak bo’lgan hostlar sonidan bir necha baravar ko’p bo’lishi mumkin. Masalan tashkilotda 100 ta host bor tarmoq ma’muri hostlarga 192.168.100.0/24 nomerli tarmoqdan ip manzillarni berishi lozim. Hisoblashlar orqali ko’radigan bo’lsak bu tarmoqda 256 ta ip manzillar mavjud, birinchi va oxirgi manzillarni ishlatib bo’lmasligini inobatga olinsa, bularning ichidan 254 tasini ishlatish mumkin. Lekin tarmoqda 100 ta qurilma mavjud. Tizim ma’muriga bu tarmoqni qism tarmoqqa ajratish vazifasi yuklatiladi. Chunki IP manzillar soni real qurilmalar soniga qanchalik yaqin bo’lsa tarmoq ma’muri shunchalik osonlik bilan tarmoqni muvaffaqiyatli boshqarishga erishadi. IP manzillar ikkilik sanoq tizimida berilganligi sababli, tarmoqni qism tarmoqlarga ajratish ham ikkining darajalari asosida amalga oshiriladi. Tarmoqni 2, 4, 8, 16, 32… kabi qismlarga bo’lish mumkin. Yuqoridagi holatda tarmoqni 2 ga bo’lish yetarli, ya’ni 256 ta manzilni ikkiga bo’lganda 128 ta manzil, ularning ichidan 126 tasini ishlatish mumkin. 126 ta manzilni qiyinchiliksiz 100 ta qurilmaga berish mumkin. 192.168.100.0/24 tarmoqni teng ikkiga bo’linganda quyidagi tarmoq hosil bo’ladi: 192.168.100.0/25.
Tarmoqni bo’lishda tarmoq niqobi surib boriladi. Tarmoqni ikkiga bo’lishda bir birlikka, to’rtga bo’lishda ikki birlikka, sakkizga bo’lishda esa uch birlikka suriladi.
192.168.100.0/24 tarmoq berilgan:
192.168.100.13/24
192.168.100.113/24
192.168.100.153/24
192.168.100.223/24
Mana shu holatda berilgan IP manzillar bitta tarmoqqa tegishli hisoblanadi. Agarda shu tarmoqni maskasini o’zgartirilsa bu manzillar har xil qism tarmoqlarga tegishli bo’lib qoladi.
192.168.100.13/26
192.168.100.113/26
192.168.100.153/26
192.168.100.223/26
Tarmoqni qism tarmoqlarga ajratish quyidagicha amalga oshiriladi:
192.168.100.0/24 tarmoqni 4 ta qism tarmoqqa ajratish.
|
00
|
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100.
|
01
|
000000
|
|
10
|
|
|
11
|
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111
|
11
|
000000
|
Tarmoq
|
Qism tarmoq
|
Host
|
Yuqoridagi jadvaldan tarmoqni to’rtta teng qismga bo’lishda tarmoq niqobini 2 birlikka surilganligini ko’rish mumkin. Bu tarmoqdagi qism tarmoqlar qiyidagilar:
Qism tarmoq manzili: 1100 0000. 1010 1000. 0110 0100. 0000 0000
Qism tarmoq maskasi: 1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000
1- qism tarmoq manzili:
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100. 0000 0000
192.168.100.0
|
1-qism tarmoq maskasi:
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000
255.255.255.192
|
2- qism tarmoq manzili:
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100. 0100 0000
192.168.100.0
|
2-qism tarmoq maskasi:
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000
255.255.255.192
|
3- qism tarmoq manzili:
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100. 1000 0000
192.168.100.0
|
3-qism tarmoq maskasi:
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000
255.255.255.192
|
4- qism tarmoq manzili:
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100. 1100 0000
192.168.100.0
|
4-qism tarmoq maskasi:
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000
255.255.255.192
|
Tarmoq maskasini faqatgina chap tomondan boshlab to’ldirib chiqish mumkin. 1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0000 maska mavjud, lekin 1111 1111. 1111 1111. 1111 1111. 1100 0011 maska mavjud emas.
Bu qism tarmoqlarimizda ip manzillar chegarasi quyidagicha bo’ladi:
Qism
|
Tarmoq diapazoni
|
Maskasi
|
00
|
192.168.100.0 - 192.168.100.63
|
255.255.255.192
|
01
|
192.168.100.0 - 192.168.100.63
|
255.255.255.192
|
10
|
192.168.100.0 - 192.168.100.63
|
255.255.255.192
|
11
|
192.168.100.0 - 192.168.100.63
|
255.255.255.192
|
127.0.0.0/29
|
127.0.0.0/28
|
127.0.0.0/27
|
127.0.0.0/27
|
127.0.0.0/25
|
127.0.0.0/24
|
127.0.0.8/29
|
127.0.0.16/29
|
127.0.0.16/28
|
127.0.0.24/29
|
127.0.0.32/29
|
127.0.0.32/28
|
127.0.0.32/27
|
127.0.0.40/29
|
127.0.0.48/29
|
127.0.0.48/28
|
127.0.0.56/29
|
127.0.0.64/29
|
127.0.0.64/28
|
127.0.0.64/27
|
127.0.0.64/27
|
127.0.0.72/29
|
127.0.0.80/29
|
127.0.0.80/28
|
127.0.0.88/29
|
127.0.0.96/29
|
127.0.0.96/28
|
127.0.0.96/27
|
127.0.0.104/29
|
127.0.0.112/29
|
127.0.0.112/28
|
127.0.0.120/29
|
127.0.0.128/29
|
127.0.0.128/28
|
127.0.0.128/27
|
127.0.0.128/27
|
127.0.0.128/25
|
127.0.0.136/29
|
127.0.0.144/29
|
127.0.0.144/28
|
127.0.0.152/29
|
127.0.0.160/29
|
127.0.0.160/28
|
127.0.0.160/27
|
127.0.0.168/29
|
127.0.0.176/29
|
127.0.0.176/28
|
127.0.0.184/29
|
127.0.0.192/29
|
127.0.0.192/28
|
127.0.0.192/27
|
127.0.0.192/27
|
127.0.0.200/29
|
127.0.0.208/29
|
127.0.0.208/28
|
127.0.0.216/29
|
127.0.0.224/29
|
127.0.0.224/28
|
127.0.0.224/27
|
127.0.0.232/29
|
127.0.0.240/29
|
127.0.0.240/28
|
127.0.0.248/29
|
1-jadval. 127.0.0.0/24 tarmoqni qism tarmoqlarga bo’lish.
Misol: 192.168.100.0/24 tarmoqni 16 ta qism tarmoqqa bo’lib, 13 qism tarmoqning 11 hosti topilsin?
Yechilishi: Tarmoqni 16 ta qism tarmoqqa bo’lish uchun niqobni 4 birlikka surish lozim, chunki 24=16 ga teng. 13 qism tarmoqni topish uchun tarmoqning qism tarmog’iga 13 sonini hosil qilish lozim, 11 hostni topishda esa host qismda 10 sonini hosil qilinadi, chunki hostlar 0 dan boshlab hisoblanadi.
192.168.100.0
255.255.255.0
IP manzil
|
1100 0000. 1010 1000. 0110 0100.
|
1101
|
1010
|
Niqob
|
1111 1111. 1111 1111. 1111 1111
|
1111
|
0000
|
|
Tarmoq qismi
|
Qism tarmoq
|
Host
|
Javob: 192.168.100.218/28
Ishni bajarish
№
|
Tarmoq manzili
|
Tarmoqni qism tarmoqlari soni
|
Qism tarmoq chegarasi topilsin
|
Qism tarmoq nomeri
|
X qism tarmoqdagi
Y host manzili topilsin
|
18
|
11.10.10.0
|
90
|
11
|
5
|
x=3,y=5
|
11.10.10.0/8
Bu tarmoqni 90 ta qism tarmoqga bo’lishimiz lozim. Buning uchun 27=128 da bizga 90 tasi kerak bo’ladi.
11.10.10.0/15 Tarmoq manzili
255.254.0.0 Niqob
11 chi qism tarmoq chegarasini topish
IP manzil
|
0000 1011.
|
0001 011
|
1.1111 1111.1111 1111
|
Niqob
|
1111 1111.
|
1111 111
|
0.0000 0000.0000 0000
|
|
Tarmoq qismi
|
Qism tarmoq
|
Host
|
11.23.255.255
255.254.0.0
X=3 qism tarmoqning y=5 chi hosti
IP manzil
|
0000 1011.
|
0001 011
|
0.0000 0000.0011 0100
|
Niqob
|
1111 1111.
|
1111 111
|
0.0000 0000.0000 0000
|
|
Tarmoq qismi
|
Qism tarmoq
|
Host
|
11.11.0.52
255.254.0.0
|
