-bütün mümkün olan hallarda sinxron mühərriklərdən istifadə olunması; -transformator və
mühərriklərin gücünün düzgün seçilməsi;
-işlədicilərin (asinxron mühərrik və transformatorların) yüksüz
iş rejimini məhdudlaşdıran qurğuların tətbiqi;
-az yüklənmiş transformatorların açılması və dəyişdirilməsi.
Elektrik qurğularının funksional iş xüsusiyyətlərinə və reaktiv gücün kompensasiya
vasitələrinə görə müəssisələrin elektrik şəbəkələri ümumi təyinatlı və xüsusi (qeyri-xətti,
qeyri-
simmetrik və kəskin dəyişən) yüklü şəbəkələrə ayrılır.
Ümumi təyinatlı şəbəkələrdə reaktiv gücün R kompensasiyasının texniki vasitələri aşağıda
göstərilmişdir.
1. Kondensatorlar batareyası. Bunlar sənaye müəssisələrində reaktiv gücün əsas
kompensasiya vasitəsi olub şəbəkəyə paralel (eninə) qoşulur. Sadəliyi, qiymətinin ucuzluğu, aktiv
güc itkilərinin az olması onların üstünlüyü, yanğın təhlükəsinin olması və qalıq yüklərinin
toplanması isə mənfi cəhətləri hesab olunur.
2
Sinxron mühərriklər. Bu mühərriklər həm şəbəkəyə reaktiv güc verə bilir, həm də
şəbəkədən reaktiv güc ala bilir.
3. Hava və kabel xətlərində hasil olunan reaktiv güc. Bu güc kompensasiya qurğularının
seçilməsi zamanı nəzərə alınmalıdır. Həmin güc xəttin uzunluğu və gərginliyin kvadratı ilə
mütənasibdir.
Xüsusi yüklü şəbəkələrdə isə reaktiv gücün kompensasiyası üçün yuxarıda sadalanan texniki
vasitələrdən başqa süzgəcli kompensasiya qurğuları, simmetrikləşdirici və süzgəcli-
siımmetrikləşdirici qurğular, dinamiki və statiki kompensasiya qurğuları və xüsusi tez təsir edən
sinxron kompensatorlar istifadə olunur.Şəkil 6.2-də kəskindəyişən yüklü (qövs sobaları,
poladəritmə dəzgahlarmm intiqalları və s.) şəbəkələrdə quraşdırılan reaktiv güc mənbəyinin sxemi
göstərilmişdir. Sxemdə tənzimlənilən 2 induktivlikləri və tənzimlənilməyən 2 tutumları vardır.
İnduktivliklərin tənzimi bipolyar qoşulan 3 tiristorları ilə həyata keçirilir. Yüksək hannonikalarm
yaranması bu sxemin mənfi cəhətidir.
