|
Bajardi: Akramov Ulug`bek Tekshirdi
|
| bet | 1/4 | | Sana | 23.05.2023 | | Hajmi | 134.66 Kb. | | #63704 |
Bog'liq komp maruza Tuzuvchilar V. Jo`Rayev, labor
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Kompyuterni tashkillashtirish
Mustaqil ish
Bajardi: Akramov Ulug`bek
Tekshirdi: Xudayberganov Otaxon
Toshkent 2023
Kompyuterlarni tashkil qilishning arifmetik asoslari
Reja :
1 Kompyuter tuzilishining asoslari.
2 Kompyuterning mantiqiy qurilmalari.
3 Kompyuterning mantiqiy arifmetik asoslari.
4 Xulosa.
5 Foydalanilgan adabiyotlar .
1 Dastlabki EХMlarning yaratilishi davrida, mashhur matematik Jon fon Neyman 1945-yildayoq kompyuter qurilmalari ma’lumotlarni qayta ishlash uchun qanday tarzda universal va maqbul bo’lishi kerakligini aytib o’tgan edi. Shu bois kompyuter tuzilishining asoslari Fon Neyman prinsipi deb yuritiladi. Deyarli barcha zamonaviy kompyuterlar mazkur prinsip asosida ishlaydi. Fon Neyman prinsipiga ko’ra kompyuter qo’ydagi qismlardan tashkil topgan bo’lishi lozim:
* Arifmetik- mantiqiy qurilma –arifmetik va mantiqiy amalllarni bajaradi.
* Boshqarish qurilmasi - dastur bajarilish jarayonini tashkil qiladi va barcha boshqaruv vazifalarini bajaradi.
* Yodda saqlash qurilmasi yoki joriy xotira – ma’lumot yoki
dasturlarni o’zida saqlaydi.
* Тashqi qurilmalar ma’lumotlarni kiritish va chiqarishni taminlaydi.
Hisoblash uchun yaratilgan kompyuterlarning imkonyatlari xozirgi kunda behisob desak adashmaymiz. Shunday imkonyatlarga IBM PC kompyuterlari ham egadir. Bu kompyuter mashhur Inernational Business Mashines Corporation korxonasining mahsulidir.
Kompyuter strukturasining asoslari kompyuter tizimining asosiy tarkibiy qismlari va tashkil etilishini anglatadi. Bu erda asosiy elementlar:
Markaziy protsessor (CPU): CPU ko'pincha kompyuterning miyasi hisoblanadi. U ko'rsatmalarni bajaradi va hisob-kitoblarni amalga oshiradi. U matematik operatsiyalar uchun arifmetik mantiq birligidan (ALU) va ko'rsatmalarni sharhlash va boshqarish uchun boshqaruv blokidan (CU) iborat.
Xotira: Kompyuterlar turli maqsadlar uchun har xil turdagi xotiraga ega. Asosiy xotira tasodifiy kirish xotirasi (RAM) deb ataladi, u protsessor tez kirishi mumkin bo'lgan ma'lumotlar va ko'rsatmalarni saqlaydi. Qattiq disk drayvlari (HDD) yoki qattiq holatda drayvlar (SSD) kabi ikkilamchi xotira, hatto kompyuter o'chirilgan bo'lsa ham, ma'lumotlarni doimiy ravishda saqlaydi.
Kirish va chiqish (I/U) qurilmalari: Bu qurilmalar foydalanuvchilarga kompyuter bilan oʻzaro aloqa qilish imkonini beradi. Umumiy kiritish qurilmalariga klaviatura, sichqoncha, sensorli ekran va skanerlar kiradi, chiqarish qurilmalariga esa monitorlar, printerlar, dinamiklar va proyektorlar kiradi.
Ona plata:Ona plata kompyuterning turli komponentlarini, masalan, protsessor, xotira, xotira va tashqi qurilmalar o‘rtasida bog‘lovchi va aloqa o‘rnatish imkonini beruvchi bosilgan elektron plata (PCB). U ushbu komponentlarning birgalikda ishlashi uchun zarur bo'lgan elektr va ma'lumotlar ulanishlarini ta'minlaydi.
Avtobus: Avtobus - bu komponentlar o'rtasida ma'lumotlarni uzatish imkonini beruvchi aloqa tizimi. U elektr yo'llaridan iborat bo'lib, manzillar shinasi, ma'lumotlar avtobusi va boshqaruv shinasi. Manzil shinasi xotira manzillarini, ma'lumotlar shinasi ma'lumotlarni uzatadi va boshqaruv shinasi boshqaruv signallarini tashiydi.
Operatsion tizim (OT): OT - bu kompyuter resurslarini boshqaradigan va boshqaradigan va foydalanuvchi interfeysini ta'minlovchi dasturiy ta'minot. U foydalanuvchilarga ilovalar bilan oʻzaro ishlash imkonini beradi va vazifalar, xotira, fayl tizimlari va periferik qurilmalarni boshqarish imkonini beradi.
Ko'rsatmalar to'plami arxitekturasi (ISA): ISA protsessor tushunadigan va bajarishi mumkin bo'lgan ko'rsatmalar to'plamini belgilaydi. U mavjud operatsiyalar, ma'lumotlar turlari, registrlar va xotirani manzillash rejimlarini o'z ichiga oladi. ISA misollariga x86, ARM va MIPS kiradi.
Soat: soat kompyuter operatsiyalarini sinxronlashtirish uchun vaqt signallarini beradi. U CPU ko'rsatmalarni bajarish tezligini belgilaydi va komponentlar o'rtasida ma'lumotlar uzatishni muvofiqlashtiradi.
Dasturiy ta'minot: Dasturiy ta'minot deganda kompyuterga muayyan vazifalarni bajarish imkonini beruvchi dasturlar va ma'lumotlar kiradi. U operatsion tizimlar, ilovalar, yordamchi dasturlar va foydalanuvchi tomonidan yaratilgan fayllarni o'z ichiga oladi.
Bular kompyuter strukturasining asosiy komponentlari va tushunchalari. Ularni tushunish kompyuterlar qanday tashkil etilganligini va ular ko'rsatmalarni qanday bajarishini va ma'lumotlarni qayta ishlashni tushunishga yordam beradi.
|
| |
