|
Baliq skeleti
|
| bet | 2/4 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 71,5 Kb. | | #135247 |
Bog'liq “BALIQ SKELETI” METODItasdiqlash (lavha)
Bolor - Avrs -
t o‘sin, ustun binoning tashqi
bezagi.
Kirpich- Bag‘al -
g‘ishtning gumbaz ostidagi
qadimgi turkiy atamasi. burchak shakl.
Albatta, o‘zbek tilidagi qurilishga oid atamalarni turli interfaol metodlar yordamida talabalargi tushintirish mumkin. Quyuida yana qurilishgfa oid atamalarning izohi bilan qisqacha tanishtiramiz. Ba’zi qurilishfa oid atamalalar forscha+o‘zbekcha, arabcha+o‘zbekcha shakldagilari ham uchraydi. Masalan, Amal usto - (a+o‘z) kabi. Ko‘pincha eski imoratlarda me’mor yoki ustaning dastxati shu so‘z bilan boshlanadi: Amoli. Beshik gumbaz (o‘z+f) -gumbazning beshik govrasi kabi uzun shakldagi turi. Karvonsaroy, rabot (a), langar(f) -karvonlar to‘xtab, tunab o‘tadigan joy, saroy. Karvonlar yo‘lida, bir kunlik masofa va shaxar ichida qurilgan. U qarorgoh, istiqomat joyi, istexkom, mollarni saqlaydigan ombor, og‘il va boshqa uy joylardan iborat bo‘lgan. Karvonsaroylarning me’moriy shaklu shamoili har xil bo‘lgan.
Avj- gumbaz, ravoqning eng baland nuqtasi; 2) naqqoshlikda rangning nixoyatda yorqin, ochiq darajada berilishi. Naqshda qizilning avji. Avrs - binoning tashqi bezagi. Peshtoq avra libosi koshinkori. Ayvon -uch tomoni devor bilan o‘ralgan oldi ochiq xona. Tuzilishi jixatdan ayvonning uch xil turi uchraydi: daxliz-ayvon, ustunli ayvon, ravoqli ayvon. Aylanma islimi -doira, aylanma shakllar asosida to‘zilgan o‘simliksimon naqsh turi. Alanga, targ‘il -naqqoshlikda gullar ichini to‘ldirishda ishlatiladigan gulxan alangansini eslatuvchi shakl. Arash-qadimgi o‘lchov birligi; 1 arash 50-60 sm. Arziq -maxalliy ganch (alebastr)ning Farg‘ona vodiysida keng tarqalgan turi va uning nomi.
Arziqlamba, arziqllamma-ganch bilan pardozlangan tekis ship; qamish chiy ustidan tortilgan ganchsuvoq.
Balxi gumbaz -eng sodda keng tarqalgan gumbaz turi; to‘g‘ri to‘rtburchak yoki kvadrat asosli xonalar ustiga har burchagidan g‘isht bilan qiya terib ishlanadigan, nisbatan past gumbaz. Balki gumbaz asosan past tomli binolar (madrasa xujralari, xammom, suv omborlari va b) da uchraydi. “Qirq qiz” ning o‘ziga xos. xususiyati yana shundan iboratki, xonalarning ustini bekitishda turli-tuman konstruk-siyalar, ya’ni toqi gumbaz.. balxi kabilar qo‘llangan. Gazetadan.
|
| |
