Birinchi
darajali kuyishda terining qizarishi, unda shish paydo
bo`lishi, ikkinchida – suyuqlikka tulgan pufaklarni paydo bo`lishi, uchinchida –
terini o`lishi, to`rtinchida – terining ko`mirga aylanishi kuzatiladi.
Birinchi darajali kuyishda terining kuygan joyi toza suv oqimi, sovuq
sut
mahsulotlari
(qatiq,
smetana
va
boshqa),
odekalon,
arok
yoki
margantsovkaning kuchsiz eritmasi, 70
0
li spirt bilan namlanadi.
Ikkinchi va uchinchi
darajali kuyishda terining
jarohatlangan joyiga
mikroblarni o`ldiradigan material qo`yib bog’lanadi. Suyuqlikka to`la pufaklarni
yorish va kiyimlarni yopishgan joylarini ajratish mumkin emas.
Tananing kuygan joylarini kiyimlardan ajratishda o`ta ehtiyot bo`lish
talab etiladi. Bunday hollarda kiyimni echishda, tananing kuygan joyi shilinmasligi
va ifloslanmasligi kerak.
Эlektr yoyi ta`sirida ko`zlar kuyganda uni 2 % li bor kislotasi eritmasi
bilan chayish kerak.
Kislota va ishqorlar ta`sirida tananing kuygan joyi 12…20 minut
davomida sovuq suv oqimi bilan yuviladi. So`ng, kislotadan kuygan holatda soda
eritmasi bilan, ishqorda kuyganda esa sirka yoki bor kislotasining kuchsiz eritmasi
bilan chayiladi.
To`rtinchi darajali kuyish terini og’ir
jarohatlanishiga olib keladi,
bundan tashqari u jarohatlangan odamni esankirashiga ham sabab bo`lishi mumkin.
Bunday holatda esankirash hushni yo`qotishga olib keladi. Buning natijasida tomir
urishini qiyinchilik bilan aniqlaniladi, ko`z aylanadi, nafas olish tez va yuzaki
bo`ladi, ba`zan sezgirlik yo`qolib, inson birdan oqarib ketadi.
Bunday kuyishda
vrachgacha birinchi yordam quyidagilardan iborat bo`ladi: jarohatlangan kishini
kuygan joyiga yopishgan qolgan kiyimlari ehtiyotlik bilan echiladi. Kiyim
bo`laklari tortib olinmaydi, balki, kuygan joy chegarasidan
qaychi bilan kesib
olinadi. Teriga margantsovkani kuchsiz eritmasi bilan ishlov berilib sterillangan
bog’lam qo`yiladi. Vrachgacha birinchi yordam ko`rsatilgandan so`ng
jarohatlangan kishi tezlik bilan tibbiyot muassasasiga olib boriladi.
Sovuq urish holatlari asosan yilning sovuq davrida ochiq havoda
ishlaganda kuzatiladi.
Sovuq urishi to`rt darajaga bo`linadi. Birinchi darajali sovuq urishda terida
oqarish
va shish kuzatiladi, uning sezgirligi kamayadi. Ikkinchi darajali sovuq
urishning xarakterli belgilari terida yorqin rangli suyuqlik pufaklari paydo bo`ladi.
Uchinchi darajali sovuq urishda terini o`lishi, qonli suyuqliklarga to`lgan pufaklar
va to`rtinchi darajali sovuq urishda barcha yumshoq to`qimalarning o`lishi
kuzatiladi.
Birinchi darajali sovuq urishda tanani shikastlangan yuzasi toza yumshoq
moddiy bilan qizarguncha yoki issiqlik sezgunicha ishqalanadi. So`ng terining
sovuq urgan joyi odekalon yoki aroq bilan artiladi
va qizdirilgan mikrobni
o`ldiradigan material qo`yib bog’lanadi. Sovuq urgan terini qor bilan ishqalash
tavsiya etilmaydi, bunda teri shikastlanishi va infektsiyalanishi mumkin.
Terining katta qismini sovuq urib, butun organizm sezilarli yaxlaganda,
jarohatlangan kishiga issiq vanna (37
0
S dan yuqori bo`lmagan) qabul qilish tavsiya
etiladi. Bunda bir vaqtda uni massaj va butun tanasini ishqalash kerak.
Bu vaqtda
jarohatlangan kishiga issiq choy yoki kofe ichirish mumkin. Tananing sovuq urgan
yuzasini xona haroratidagi suvga to`ldirilgan tog’ora yoki satilga tushirish va suvni
haroratini asta-sekin 37
0
S ga etkazish kerak. Ikkinchi, to`rtinchi darajali sovuq
urganda shikastlangan teri mikroblarni o`ldiradigan material bilan bog’lab,
jarohatlangan kishini davolash muasasasasiga olib borish mumkin lozim. Og’ir
xollatlarda, agar shikastlangan kishida hayot alomati ko`zga ko`rinmasa, sun`iy
nafas berish tavsiya etiladi.
