Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti fizika fakulteti elektr texnikasi va metrologiya kafedrasi

Download 160.71 Kb.
bet	3/4
Sana	28.09.2022
Hajmi	160.71 Kb.
	#26527

1 2 3 4

Bog'liq
Ешбаева Н2
Safarboyev Rahimbek, 1-tema Komp.Arxitekturasi, Sandug\'ash-WPS Office, qMU, 5120100 Каракалпак тили панлер дизими (3), 166666666, Ólshew ásbaplarınan Beletler 2022 j Taza, 1111111111 (3), Qoraqalpoq davlat unversiteti Yuridik fakultet 104 (2), TOY STOLL, 1, 1515151111441444, АРЗА, Tuproq geografiyasidan mustaqil ishi. ABDULLAYEVA INOBAT

O`lchashlar noaniqligi. Noaniklik manbalari va turlari.
O`lchash noaniqligi

Tasodifiy xatolik - biror kattalikni takror o`lchaganda hosil bo`ladigan, o`zgaruvchan, ya’ni ma’lum qonuniyatga bo`ysunmagan holda kelib chiqadigan xatolikdir.
O`lchashlarning qo`pol xatoligi deganda berilgan shartlar bajarilganda kutilgan natijadan tubdan farq qiladigan qiymat olingandagi o`lchash xatoligi tushuniladi.
Agar Xn bilan sanoq ko`rsatishdagi qiymatni ifodalab, Xnh bilan haqiqiy qiymatni belgilasak, quyidagi formuladan X absolyut xatolikni qiymatini topishimiz mumkin buladi:
O`lchash absolyut xatoligining kattalikning haqiqiy qiymatiga nisbati nisbiy xatolik deb ataladi.
O`lchashlar noaniqligi. Noaniklik manbalari va turlari.
O`lchash natijalarining aniqligining miqdoriy xususiyatlarini tavsiflashning xalqaro birxilligi mavjud bo`lmasada o`lchashlardagi noaniqlik ayrim mamlakatlarda ancha oldin baholanib kelingan. 1978 yili metrologiya sohasida dunyoda eng katta obro`ga ega bo`lgan Halqaro o`lchovlar va tarozilar komiteti (MKMV) o`lchashlarning aniqlik xarakteristikalarini baholashning halqaro birxilligining mavjud emasligini tan olgan holda Halqaro o`lchovlar va tarozilar byurosiga (MBMV) ushbu muammoni ko`rib chiqish to`g`risida murojat qildi. Natijada ushbu muammoni hal qilish maqsadida 32 mamlakatning Milliy Metrologik Institutlari va 8 halqaro tashkilotlar jalb etildi:
Xalqaro o`lchov va tarozilar komiteti (MKMV, CIPM);
Xalqaro o`lchov va tarozilar byurosi (MBMV, BIPM);
Xalqaro elektrotexnik komissiya (MEK, IEC);
Xalqaro klinik ximiya federatsiyasi (MFKX, IFCC);
Xalqaro standartlashtirish tashkiloti (ISO, ISO);
Xalqaro nazariy va amaliy ximiya birlashmasi (IYuPAK, IUPAC);
Xalqaro nazariy va amaliy fizika birlashmasi (IYuPAP, IUPAP);
Xalqaro qonunlashtiruvchi metrologiya tashkiloti (MOZM)
O`lchash noaniqligi - bu o`lchash natijasi bilan bog`liq bo`lgan va o`lchash natijasi (qiymatlarini) sochilishini tavsiflovchi parametr bo`lib, uni o`lchanayotgan kattalik natijasiga tegishli deb bilmoq asoslidir.
Shunday qilib, o`lchash noaniqligini:

o`lchashdan keyingi o`lchanadigan kattalik haqidagi bizning apostreor bilimimiz;
aniqlik nuqta nazaridan o`lchashning sifati;
o`lchanadigan kattalik qiymati uchun baholash sifatida o`lchash natijasining ishonchliligi o`lchovi deb nomlash mumkin.