|
Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti fizika fakulteti elektr texnikasi va metrologiya kafedrasi
|
| bet | 2/4 | | Sana | 28.09.2022 | | Hajmi | 160.71 Kb. | | #26527 |
Bog'liq Ешбаева Н2 Safarboyev Rahimbek, 1-tema Komp.Arxitekturasi, Sandug\'ash-WPS Office, qMU, 5120100 Каракалпак тили панлер дизими (3), 166666666, Ólshew ásbaplarınan Beletler 2022 j Taza, 1111111111 (3), Qoraqalpoq davlat unversiteti Yuridik fakultet 104 (2), TOY STOLL, 1, 1515151111441444, АРЗА, Tuproq geografiyasidan mustaqil ishi. ABDULLAYEVA INOBATIshning dolzarbligi. O`lchash xatoligi va o`lchash noaniqligi tushunchalarini har tomonlama bir-biridan farqli hamda o`xshash tomonlarini yoritib berish. O`lchashlar noaniqligini baholash usullarini sinov va kalibrlash laboratoriyalarida, o`lchash ishlarini olib borishda, o`lchashlar birliligini ta’minlash davlat tizimi talablari asosida olib borish va o`lchashlar yagonaligini ta’minlashdan iborat.
Amaliy ahamiyati. Keltirilgan baholash ifodalarini (formulalarini) O’z DSt ISO/IEC 17025:2007 davlat standarti talablarini 5.4.5 bandiga mos holda keltirib, respublikamizdagi o`lchash va sinov kalibrlash laboratoriyalarini akkreditlash hamda o`lchashlar birliyligini ta’minlashdan iborat.
X - absolyut xatolik; X - o`lchash natijasi; Xx - o`lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati.
O`lchashlar absolyut xatoligining o`lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymatiga nisbati o`lchashning nisbiy xatoligi deyiladi.
O`lchash xatoliklari ularning kelib chiqishi sabablariga ko`ra muntazam, tasodifiy va qo`pol xatoliklarga bo`linadi.
O`lchash xatoliklarining tasniflanishi
Ko`pincha, fizik kattalikning haqiqiy qiymati noma’lum bo`ladi va shu kattalikning qiymati o`rnida uninig tajriba yordamida topilgan qiymatlaridan foydalaniladi. Bu qiymat kattalikning haqiqiy qiymatiga shunchalik yaqin bo`ladiki, undan kutilgan natija uchun undan foydalaninsh mumkin bo`ladi. Kattalikning o`lchash usuli bilan topilgan qiymati – o`lchash natijasi deyiladi.
O`lchash natijasi bilan o`lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati orasidagi farq - o`lchash xatoligi deyiladi. O`lchanayotgan kattalik birliklarida ifodalangan o`lchash xatoligi o`lchashning absolyut xatoligi deyiladi:
bunda
O`lchash natijasining o`lchanayotgan kattalik haqiqiy qiymatiga yaqinligini ifodalovchi o`lchash sifati o`lchash aniqligi deb ataladi.
O`lchash qurilmalarining metrologik xarakteristikalari
Ishonchlilik - deyilganda sistemaning (asbob, qurilma va boshqalarning) berilgan vaqt oralig`i mobaynida o`z parametrlarini ma’lum berilgan chegaralarda saqlab, buzilmasdan ishlay olish qobiliyati tushuniladi. Sistema ishlash qobiliyatining buzilishi natijasida uning parametrlarining qo`yilgan talablarni qanoatlantirmay qo`yishi, sistemaning buzilganligini bildiradi. Sistema ishining buzilish sabablari, xarakteri va oqibatlari turli-tuman bo`lishi mumkin.
|
| |
