Domna pechlarida suyuqlantirib olinadigan cho‘yan, ishlatish sohasiga
ko‘ra quyidagilarga boMinadi:
- qayta ishlanuvchi (oq cho‘yan) - po‘lat olish uchun moMjallangan.
Tarkibidagi uglerod miqdoriga ko‘ra markalarga ajraladi:
- Maxsus yoki ferro-qotishmalar, poMat olishda ishlatiladi.
10.3.2. C h o‘yan turlari va xossalari
Cho‘yanning kimyoviy tarkibi va mo‘rtligi tufayli undan faqat quyma
qotishmalarolinadi. Tarkibidagi uglerodningko‘rinishiga, aralashmalaming
miqdori va sovitish tezligiga qarab oq va kulrang cho‘yan olinadi. Uglerod
sementit ko‘rinishida boMsa oq, sementit va grafit ko‘rinishida boMsa,
kulrang cho‘yan hosil boMadi.
Oq cho‘yan
oMa qattiq va mustahkam, ammo juda mo‘rt boMadi. U
poMat va bolg‘alanuvchan cho‘yan olish uchun ishlatiladi. Oq cho‘yan
tarkibida taxminan C ~2,8-3,6 foiz; Si =0,5-0,8 foiz; M n=0,4-0,6 foiz
boMadi. Maxsus oqartirilgan cho‘yan ustki qismi oq cho‘yandan, ichki
qismi kulrang cho‘yandan iborat, undan tayyorlangan buyumlar mustahkam
va yedirilishga chidamli boMadi.
