• Leykoplastlarning
    		•

    Xromatin yoki xromosomalar




    Download 1,86 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet114/123
    Sana27.05.2024
    Hajmi1,86 Mb.
    #255326
    1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   123
    Bog'liq
    Biokimyo va molekulyar

    Xromatin yoki xromosomalar yadroning asosiy morfologik tarkibiy 
    qismidir. Mitoz paytida xromosomalar yorug'lik mikroskopi ostida aniq 
    ko'rinadi. Har bir turdagi hujayralar ma'lum hajm va shakldagi doimiy 
    xromosomalar soni bilan tavsiflanadi. Xromosomalar to'plami xromosoma 
    to'plami deb ataladi. Somatik hujayralardagi xromosomalar soni (lotincha 
    soma - tana) odatda ikki baravar (diploid). U har doim bitta (gaploid) 
    xromosomalar soni bo'lgan ikkita jinsiy hujayralar birlashgandan so'ng 
    olinadi. Bitta gaploid to'plamining xromosomalari hajmi v a shakli bir xil 
    emas, lekin bir turdagi organizmlarning har bir reproduktiv hujayrasida 
    nafaqat xromosomalar soni, balki ularning har birining o'lchami va shakli ham 
    takrorlanadi. Tabiiyki, diploid to‘plamda har bir xromosoma shakli va 
    o‘lchami bir xil bo‘lgan juftlashgan (gomologik) xromosomaga to‘g‘ri keladi. 
    Bir xil turdagi barcha organizmlar bir xil miqdordagi xromosomalarga ega. 
    Xromosomaning ichki tuzilishi, undagi DNK zanjirlari soni, hujayraning 
    hayot siklida o'zgaradi. Xromosomalarning vazifalari ma'lum bir organizm 
    uchun xos bo'lgan, hujayra avlodlarida nasldan naslga o'tadigan ma'lumotlarni 
    saqlaydigan va uzatadigan DNK va hujayradagi oqsillarni sintezini 
    boshqaradigan RNK sintezidan iborat. 
    Plastidlar avtotrof o'simliklarning hujayralariga xosdir. Aynan 
    plastidlar bilan uglevodlarning birlamchi va ikkilamchi sintezi jarayoni 
    bog'liqdir. Plastidalar rang bilan ajralib turadi: 1) rangsiz - leykoplastlar; 2) 
    rangli yashil - xloroplastlar; 3) asosan sariq-qizil tonlarda rangli - 
    xromoplastlar. Plastidalarning uchta guruhi ham umumiy kelib chiqishi va 
    o'xshash tuzilishi bilan bog'liq. 

    193 
    Leykoplastlarning asosiy vazifasi zaxira oziq-ovqat mahsulotlarini, 
    birinchi navbatda kraxmalni, kamroq oqsillarni va yog'larni sintez qilish va 
    to'plashdir. 
    Ko'pincha, 
    ikkilamchi 
    saqlash 
    kraxmalining 
    donalari 
    leykoplastlarda barglardan saqlash organlariga oqayotgan shakarlardan hosil 
    bo'ladi. Kraxmal donalari tez o'sib boradi va nihoyat butun leykoplast kraxmal 
    bilan to'ldiriladi. Leykoplastlarda saqlanadigan oqsil krista llar yoki amorf 
    inkluziyalar shaklida joylashishi mumkin. 

    194 

    Download 1,86 Mb.
    1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   123




    Download 1,86 Mb.
    Pdf ko'rish