|
Biologiya (2) — копия cdrBog'liq AXBOROT XAVFSIZLIGI
yozish, kerak joyga uzatish, boshqa qurilmalarning ishlashini
muvofiqlashtirish vazifasini ham bajaradi.
Demak, protsessor berilgan dastur va zarur ma’lumotlar asosida
inson aralashuvisiz kompyuterning avtomatik ishlashini ta’minlovchi
qurilma ekan.
Tezkor xotira qurilmasida (TXQ) ishlash jarayonida protsessor
foydalanadigan barcha axborotlar va dasturlar saqlanadi. Uni tezkor
deyilishiga sabab boshqa xotiralarga nisbatan axborot almashinuvi
minglab yoki millionlab marotaba tezdir. Tezkor xotira qurilmasida
saqlanayotgan ma’lumotlar kompyuter elektr manbaidan uzilganda yoki
qayta yuklanganda o‘chib ketadi.
Tezkor xotira qurilmasi registrlardan tashkil topgan. Registr –
ma‘lumotlarni ikkilik shaklida vaqtinchalik saqlab turish uchun
mo‘ljallangan qurilma. Har bir registr o‘z navbatida triggerlardan tashkil
topadi. Trigger mitti elektron sxema bo‘lib, u elektr toki bilan
zaryadlangan holda «1» ni, zaryadlanmagan holatda «0» ni ifodalaydi.
Registrdagi triggerlarning miqdori kompyuterning necha razryadli
ekanini belgilaydi. Registrlar uyachalar (yacheykalar) deb ham yuritiladi.
Uyachalarning har bir razryadida bir bit axborot joylashadi (ya‘ni 0 yoki
1). 8 bit axborot birlashganda 1 bayt miqdordagi axborotni hosil qiladi.
Har bir bayt o‘z tartib raqamiga, ya‘ni adresiga ega bo‘ladi.
Uyachaning sig‘imi mashina so‘zi uzunligini belgilab beradi. Mashina
so‘zining uzunligi baytlarda o‘lchanadi. Mashina so‘zining uzunligi 2, 4,
8 baytga teng bo‘lishi mumkin. Demak, ketma-ket joylashgan ikki, to‘rt
yoki sakkiz bayt birlashib, bitta mashina so‘zini tashkil etishi mumkin
ekan. Har bir xotira uyachasi ham o‘z adresiga ega, u esa shu uya-
chadagi boshlang‘ich bayt adresi bilan ifodalanadi. Tezkor xotira
qurilmasining boshqacha nomi – RAM (Random Access Memory –
tanlov bo‘yicha ixtiyoriy kirishli xotira), chunki undagi istalgan adresli
uyachaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tish imkoniyati mavjud.
Tovush, video va tarmoq platalari asosiy plataga joylashtirilgan yoki
alohida bo‘lishi mumkin. Bu platalar protsessor ishini tezlashtirish
hamda zaruriy sifat ko‘rsatkichiga erishish maqsadida ishlatiladi.
Tovush platasi (ing. Sound adapter, adapter - moslashtiruvchi) –
axborot saqlagichlarga yozilgan raqamli audioaxborotni tovushlarga
aylantirib beruvchi qurilma. Qurilmaning chiqish qismiga ovoz
kuchaytirgich yoki karnaylarni ulash mumkin. Tovush platasi o‘z
|
| |
