Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

42 
inchi chiqish oyoqchasi esa unga beriladigan kuchlanish manbai uchun 
ajratilgan. Rasmdagi mikrosxemaning chap tomonida ko‘rsatilgan botiqlik 
esa, undan o‘ng tomonda mikrosxemaning 1-inchi chiqish oyoqchasi 
joylashganligini anglatadi. Mikrosxemaning qolgan oyoqchalarining 
raqamlanishi, rasmda ko‘rsatilgan tartibda amalga oshirilgan. O‘rta, katta 
va o‘ta katta mikrosxemalarda ham, ularning chiqish oyoqchalarining 
raqamlanishi ana shu tartibda amalga oshiriladi. 
1.25-rasm. To‘rtta 
НЕ-И
ventilidan iborat kichik integral sxema. 
Raqamli mantiqni qo‘llashda, ko‘p hollarda bir nechta kirish va bir 
nechta chiqishlarga ega bo‘lgan, chiqishdagi signallarining qiymatlari, 
o‘sha paytdagi ularning kirishlariga berilgan signallarning qiymatlari 
asosida aniqlanadigan sxemalardan foydalaniladi. Bunday sxemalar 
kombinator yoki kombinatsion sxemalar
 
deb ataladi. 1.4 paragrafda 1.22-
rasmda keltirilgan haqiqat jadvalini amalga oshiradigan sxema – 
kombinator sxemaga misol bo‘la oladi. 
Keyingi rasmlarda asosiy mantiqiy sxemalar hisoblangan – 
kombinator va arifmetik sxemalarga misollar keltirilgan. Ushbu misollarni 
keltirib o‘tishdan maqsad, ularni qanday qurilganliklarini ko‘rish bilan, 
kompyuter tarkibiga kirgan qurilmalar va umuman kompyuterning qay 
darajada murakkab ekanligini tushuntirishdir. Asosiy mantiqiy sxemalar - 
qanday ventillardan iborat ekanligi va ularni soni qancha ekanligini, ushbu 
ventillar tarkibida qanchadan tranzistorlar borligini tasavvur qilish bilan 
zamonaviy kompyuter qay darajada murakkab tuzilishga ega ekanligini 
tushunish mumkin.

43 
1.26-rasm. Sakkizta kirishga ega bo‘lgan multipleksor sxemasi va uning 
chizmalarda integral sxema ko‘rinishida ifodalanishi.
1.27-rasm. Uchta kirishga va sakizta 1.28-rasm. To‘rt razryadli
chiqishga ega bo‘lgan dekoder. oddiy komparator. 

44 
1.29-rasm. Siljitish sxemasi. 
1.30-rasm. Yаrim (
a
) va to‘liq (
b
) jamlagichlarning haqiqat jadvallari va 
sxemalari. 

45 
1.31.-rasm. Taktli generator (
a
); taktli generatorning vaqt diagrammasi (
б
); 
asinxron taktli impulslarni hosil qilish (
в
).

Download 9,61 Mb.