|
Bitkoin blokcheyni haqida tushunchaBog'liq 14-mavzu (1) 1711655108, 1711022612, 1711519332Bitkoin blokcheyni haqida tushuncha
Bitkoin blokcheyni taxminan bir vaqtda amalga oshiriladigan tranzaksiyalar
guruhi yoki bloklar uzun zanjirini ifodalaydi. Bu zanjir ko’lami cheksiz uzoq bo’ladi –
tizimning o‘zi qancha ko’p faoliyat ko‘rsatsa, blokning uzunligi shunchalikko’p o‘sadi.
Bunday xronologik tuzilma juda muhimdir, chunki unda barcha, shu jumladan, eng ilk
tranzaksiyalarning
ham
qonuniyligi
kafolatlanadi.
Asl
maqsadida
ko‘ra,
foydalanuvchining bitkoinlarni kimgadir takroriy o‘tkazishga yo’naltirilgan keyingi
harakatlari noqonuniy deb topiladi. Har bir operatsiyaning vaqti qayd qilingan bo’lgani
uchun bitkoinlarni olish va o‘tkazmalarni amalga oshirish nazorat qilinadi. Bitkoin
blokcheyni o’z iqtisodiyotining istalgan qatnashchisi uchun ochiq bo‘lgan ketma-
ketlikni yaratgan holda, tizim istalgan vaqt har bir qatnashchining hisobraqami holatini
nazorat qiladi, shuningdek, har bir bitkoin blokcheynning bir qismiga «biriktirib
qo‘yilgan»ni uchun, u qaerda yaratilgani, sarflangani yoki olingani haqidagi axborotni
identifikatsiya qila oladi. Agar masalan, Anvar New-Yorkda bir stakan Nescafeqahvasi
xarid qilish uchun o’z smartfoniga o‘rnatilgan elektron hamyondan foydalanadigan
bo‘lsa, bunda tarmoq uning elektron hamyonidan kafe elektron hamyoniga qandaydir
kattalikda bitkoin o‘tkazish so‘rovi haqida axborot oladi. Bu paytda tranzaksiya -
tasdiqlashni kutib turgan «to‘xtatib turilgan operatsiya» deb hisoblanadi.
Lekinmaynerlar yangi tranzaksiyalar blokini shakllantirish uchun zarur bo‘lgan
jarayonlarni amalga oshirib va uni blokcheynga kiritib bo‘lgach, haridor
tranzaksiyasixuddi o‘sha 10 daqiqada amalga oshirilgan boshqa tranzaksiyalar bilan
birga, bosh jurnalda doimiy qayd qilib qo‘yiladi. Mos ravishda, uning bitkoinga kofe
xarid qilishi autentik va ortqa qaytarilmas operatsiya deb hisoblanadi. Blokcheyn
bitkoin bazaviy dasturiy protokoli boshqaruvi ostida bo‘ladi. Satoshi Nakamotodan
boshlab, bitkoin tarmog‘ining har bir foydalanuvchisi kompyuter yoki smartfonga
tarmoqdagi boshqa kompyuterlar bilan o‘zaro aloqa qilish qoidalarini xabar qiladigan
dasturiy yo‘riqnomalar to‘plamini u yoki bu tarzda yuklaydi.
|
| |
