|
Bosh muharrir: Sharipov Kongiratbay Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevichBog'liq G‘anieva Madina №
Ana’naviy marketing
Yashil marketing
1.
Iste’molchilarni har qanday yo‘l bilan bo‘lsa ham jalb
qilish
Mahsulot-xizmat, atrof-muhit uchun xavfsiz bo‘lishi
kerak
2.
Atrof-muhit muammolarini rad etgan holda biznes firma
uchun ko‘proq foyda olish.
Ishlab chiqarish, rag‘batlantirish, tovarlarni taqsimlashga
qaratilgan marketing strategiyalari atrof-muhitga
yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak.
Yashil marketing konsepsiyasi evolyutsiyasi
Yashil marketingning zamonaviy konsepsiyalarini ishlab chiqish uchun uning evalyutsiyasini tizimli tahlil
qilish maqsadga muvofiq. Marketing bo‘yicha Amerikalik professor Ken Peattie yashil marketing evalyutsiyasini
uch davrga bo‘lgan.
1-davr.
“Ekologik yashil marketing” (“Ecological green marketing”). Atrof-muhit muammolari bilan aloqador
bo‘lgan va ekologik muammolarni hal qilish chora-tadbirlarni qamrab olgan soha yashil marketing hisoblanadi.
Ekologik marketingni kelib chiqishi 60-yillar oxiri va 70-yillarning boshlarida yuzaga kelgan ijtimoiy va ekologik
muammolarga bog‘liq. Butun insoniyat qaram bo‘lgan cheklangan tabiiy resurslarni yirik savdo va xizmat
ko‘rsatish sanoat tarmog‘lari tomonidan nazoratsiz isrof qilingani “Ekologik yashil marketing” konsepsiyalarini
yuzaga kelishiga sabab bo‘lgan. Ushbu bosqichda havoning ifloslanishi, neft zaxiralari iste’molini ortishi, neft
chiqindilari va sintetik pestidsidlarning ta’siri kabi ekologik muammolarni keltirib chiqaruvchilarni yashil mahsu
-
lotlarga o‘tkazishga asosiy e’tibor qaratilgan
[9,10]
.
2-davr.
“Atrof-muhit yashil marketingi” (“Environmental green marketing”). Atrof-muhitga ijobiy ta’siriga ega
eko mahsulotlar ishlab chiqarish va chiqindilar bilan bog‘liq muammolarni hal qilishga qaratilgan yashil marketing
konsepsiyasidir. Yashil marketingning ushbu bosqichi 1980−1990-yillarni qamrab olgan bo‘lib, bu davr yashil
marketing evolyutsiyasi uchun muhum hisoblanadi. Bu davrda sodir bo‘lgan tabiiy ofatlar va ularning butun
dunyo bo‘ylab salbiy natijalari iste’molchilarni kelajak avlod uchun tabiatni saqlash haqida o‘ylashga undadi.
Jumladan, 1984-yilda bo‘lgan Bhopal falokati jahon tarixidagi eng katta kimyoviy falokat sifatida aniqlangan.
1986-yildagi Chernobil halokati, 1989-yilda Exxon Valdes tanker tomonidan neftning to‘kilishi va 1995-yilda
kuzatilgan ozon qatlamining yemirilishi, bularning barchasi iste’molchilarning atrof-muhit haqidagi tasavvurlari
va xatti-harakatlarida tub o‘zgarishlarga olib keldi
[11,12]
.
Ekologik yashil marketing bosqichi sotuvchilar uchun va marketingning o‘zi uchun ham muhim. Chunki
asosiy e’tibor nafaqat sanoat sohalari va ular tomonidan yetkazilgan zararga, balki uyda ishlatiladigan mah
-
sulotlarning (tozalovchi mahsulotlar, qog‘oz, kosmetika) atrof-muhitga ta’siriga ham qaratilishi lozim. Shuning
uchun, yashil marketingning ikkinchi bosqichi iste’molchilar xulq-atvoridagi o‘zgarishlar va ekologik toza mah
-
sulotlar bozorini kengaytirish uchun juda muhim bo‘lgan.
3-davr.
“Barqaror yashil marketing” (“Sustainable Green marketing”). Barqaror yashil marketing 2000-yil
-
lardan keyin paydo bo‘lgan. Mazkur konsepsiyada tabiy resurslardan oqilona foydalanish tushunilinadi. 2000-
yilda, Fuller birnchi bo‘lib “Barqaror yashil marketing” atamasini rejalashtirish jarayoni, amalga oshirish, nazorat
qilish va narxni belgilash sifatida aniqladi. Mahsulotlarni uchta mezon bo‘yicha taqsimlagan, bular: iste’mol
-
chilar ehtiyojlarini qondiruvchi, tashkilotning maqsadlariga erishuvchi va butun jarayonni atrof-muhitni asragan
holda rivojlantirаdigan vositalar
[13]
.
Mazkur konsepsiyalar yashil marketing strategiyalarini ishlab chiqish va strategik dastaklarni aniqlashda
muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu konsepsiyalar doirasida shakllangan marketing strategiyalari mijozlar
xulq-atvorini yashilikka va barqarorlikka o‘zgartirishga qaratilgan.
2
Muallif ishlanmasi
919
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
2024-yil, fevral.
|
| |
