921
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
2024-yil, fevral.
№
2-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
Avstraliyada o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, namunadagilarning 84,6 foizi atrof-muhitga g‘amxo‘rlik qilish
mas’uliyati borligiga ishonishadi. Ushbu namunaning yana 80% atrof-muhit sabablari tufayli ular o‘zlarining
xatti-harakatlarini, shu jumladan, xarid qilish xatti-harakatlarini o‘zgartirganliklarini ko‘rsatdilar. Talablar o‘zgar
-
ganda, ko‘plab firmalar bu o‘zgarishlarni foydalanish imkoniyati sifatida ko‘radi. O‘z navbatida, bu ekologik
toza mahsulotlarni sotadigan kompaniyalar boshqa kompaniyalarga nisbatan raqobatbardosh ustunlikka ega
bo‘lishini anglatadi
[21,22]
.
Raqobatchilarning ekologik faoliyati firmalarga marketing faoliyatini ekologik marketing faoliyatiga o‘zgarti
-
rishga bosim o‘tkazadi. Raqobat bosimi tufayli ko‘plab kompaniyalar atrof-muhit muammolariga e’tibor berishga
majbur bo‘lmoqdalar, chunki iste’molchilar avvalgidan ko‘ra ko‘proq xabardor va ma’lumotlidir. Firmalar raqo
-
batchilarning atrof-muhitga nisbatan xatti-harakatlarini targ‘ib qilayotganlarini va bu xatti-harakatlarga taqlid
qilishga harakat qilayotganini kuzatishimz mumkun. Ba’zi hollarda, bu raqobat bosimi butun sanoatni o‘zgarti-
rishga va shu bilan uning zararli ekologik xatti-harakatlarini kamaytirishga olib keldi.
Chiqindilarni yo‘q qilish bilan bog‘liq xarajat omillari yoki materiallardan foydalanishning qisqarishi firmalarni
o‘z xatti-harakatlarini o‘zgartirishga majbur qiladi. Kompaniyalar xarajat va foyda bilan bog‘liq muammolarni hal
qilishlari mumkun bo‘ladi, bu esa ularni yashillikka olib keladi. Kompaniyalar zararli chiqindilarni kamaytirishi
mumkin bo‘lgan xarajatlarni sezilarli darajada tejashlari mumkin. Chiqindilarni minimallashtirishga harakat qil
-
ganda, firmalar ko‘pincha ishlab chiqarish jarayonlarini qayta ko‘rib chiqishga majbur bo‘lishadi. Bunday hol
-
larda ular ko‘pincha chiqindilarni kamaytiradigan, balki ba’zi xom ashyolarga bo‘lgan ehtiyojni kamaytiradigan
yanada samarali ishlab chiqarish jarayonlarini ishlab chiqadilar.
Ijtimoiy mas’uliyat sifatida yashil marketingning ahamiyati katta. Korxonalar atrof-muhitga do‘stona bo‘lish
uchun tashabbus ko‘rsatmoqda. Ba’zan u marketing vositasi sifatida ham ishlaydi. Misol uchun, Coca cola
kompaniyasi atrof-muhitga o‘z ta’sirini minimallashtirish uchun. turli xil qayta ishlash tadbirlariga katta miqdorda
mablag ‘sarflaydi va coca cola siropini plastik idishlarga emas, to‘g‘ridan to‘g‘ri bochkalarga quyadi. Macdonald
restoranining salfetkalari va paketlari qayta ishlangan qog‘ozlardan tayyorlanayotgani ham bunga misol bo‘ladi.
4-jadval:
Yashil marketingning kelajakdagi yo‘nalishlariga ta’sir qiluvchi omillar
[23]
