|
Terining sekretor vazifasi
|
| bet | 3/4 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 166,14 Kb. | | #137669 |
Bog'liq Mavzu Bosh miyya yarimsharining anatomiyasi va fiziologiyasi Terining sekretor vazifasi
Bu vazifa keratinotsitlar, immunitetga bog‘liq hujayralar, yog‘ va ter bezlarining faoliyati bilan bog‘liq.
Epidermisning asosiy oqsili – keratinning hosil bo‘lishi keratinotsitlarning murakkab sekretor vazifasi hisoblanadi. Bu jarayonda epidermisning barcha qavat hujayralari ishtirok etib, bu jarayonning faolligi gipofizar-buyrak usti bezi tizimi holatiga bog‘liq bo‘ladi.
Terining sekretor faoliyatida ter va yog‘ bezlarining ahamiyati juda katta. Yog‘ bezlari tarkibida yog‘ kislotalari, xolesterin efirlari, alfatik alkogol, uglevodorodlar, glitserin, azot va fosfat birikmalari tutuvchi yog‘ni ishlab chiqaradi. Yog‘ bezlarida suyuq yoki yarim suyuq holda bo‘ladi va tashqariga ajralib chiqqach, ter bilan aralashib yog‘li-suvli qobig‘ni hosil qiladi. Bu qobig‘ bakteritsid va fungitsid taʼsir qilish xususiyatiga ega bo‘lib, terini tegishli mikroorganizmlardan himoya qiladi, uning yumshoq va mayinligini taʼminlaydi. Bundan tashqari yog‘ bezlari ekskretor (ajratish) vazifani ham o‘taydi. Ter yog‘i bilan tashqariga ichakda hosil bo‘luvchi toksik o‘rta molekulali peptidlar, dorivor preparatlar – yod, brom, antiprin, salitsil kislotasi, efedrin va boshqa preparatlar ham ajralib chiqadi.
Issiqlikni idora etish vazifasi
Badan haroratini mo‘ʼtadil bo‘lishi murakkab jarayon bo‘lib, bu jarayon shartli markaziy va pereferik boshqaruv hisobiga amalga oshiriladi. Teri pereferik issiqlikni idora etishda qatnashadi. Terining shoxsimon qavati, derma qavati va ayniqsa, teri osti yog‘ qavati issiqlikni qiyinchilik bilan o‘tkazuvchi to‘siq vazifasini o‘taydi.
Retseptor vazifasi
Asil teri va nerv tizimi ontogenez jarayonida bir embrional – mezoderma qavatidan shakllanadi. Shuning uchun ham bu tizimlar orasida juda murakkab funksional bog‘liqlik mavjud. Organizmda birorta aʼzo teri kabi ko‘p va turli tuzilishga ega bo‘lgan nerv oxirlariga ega emas, shuning uchun ham teri sathini o‘ziga xos retseptor maydoni, deb ham atash mumkin.
Ular tashqi muhitdan turli tasirotlarni qabul qiladi, shuning uchun ularni ekstroretseptorlar, deb ataladi. Turli nerv oxirlariga ega bo‘lgan retseptorlar turli taʼsirlarni qabul qilganligi uc hun ular mexanoretseptorlarga, xemoretseptorlarga, termoretseptorlarga va notsiretseptorlarga (og‘riq retseptorlariga) bo‘linadi. Morfologik jihatdan bu retseptorlar ozod (tutamlashgan) va o‘ralgan (kapsulali) bo‘lishi mumkin.
|
| |
