4. Topshiriqlar yechimlari:
1.
Fe3O
4(q)
+ 4CO
(g)
⇆ 3Fe
(q)
+ 4CO
2(g)
∆H=-43,7
Bosim – o‘zgarmaydi; Harorat ortishi – o‘ngga; Harorat pasayishi – chapga
2.
H
2(g)
+S
(q)
→H
2
S
(g)
+Q
Bosim – ta’sir qilmaydi; Vodorod sulfid miqdorini kamaytirish – o‘ngga
Vodorod konsentratsiyasini orttirish – o‘ngga
CO+H
2
O=CO
2
+H
2
3.
4HBr
(g)
+ O
2(q)
⇆ 2H
2
O
(g)
+ 2Br
(g)
+ Q o‘ngga siljitish uchun;
1)Vodorod bromid konsentatsiyasini oshirish 2) haroratni pasaytirish; 3) bosimni
oshirish kerak
4.
CO
(g)
+H
2
O
(g)
=CO
(g)
+H
2(g)
Berilgan
[CO]
d
=6mol/l
[H
2
O]=8mol/l
K
M
=1
[CO]
m
=? [H
2
O]
m
=?
Yechish
6-x 8-x x x
K=
1=
( ) ( )
(6-x)(8-x)=
48=14x
x=3.4
2)[CO]
muv
=6-x=6-3,4=2,6 mol/l
3)[H
2
O]
m
=8-3,4=4,6 mol/l
145
5.
Berilgan
[N
2
]
m
=0,5 mol/l
[H
2
]
m
=0,1 mol/l
[NH
3
]=0,8mol/l 2) [N
2
]
d
=0,5+0,4=0,9 mol/l
[N
2
]
d
=? [H
2
]
d
=? 3) [H
2
]
d
=0,1+1,2=1,3 mol/l
6.
6-x 3-x x 9+x
CO(g)+H
2
O(g)=CO
2
(g)+H
2
(g)
6 3 2 9
K=
= 1=
( )
( )( )
(6-x)(3-x)=x*(9+x)
18-6x-3x+x
2
=9x+x
2
18=18x
18-9x+ x
2
=9x+x
2
x=1
5. Amaliy mashg‘ulot daftarlarini terib olish.
6. Uyga vazifa:
O‘tilganlarni takrorlash
50-MAVZU:
6
-nazorat ishi (Qaytar va qaytmas reaksiyalar. Kimyoviy
muvozanat Kimyoviy muvozanat konstantasi haqida tushuncha. Kimyoviy
muvozanat va unga ta’sir etuvchi omillar. Le-Shatelye prinsipi.)
Darsning maqsadi:
a) Ta’limiy:
Qaytar va qaytmas reaksiyalar. Kimyoviy muvozanat Kimyoviy
muvozanat konstantasi haqida tushuncha. Kimyoviy muvozanat va unga ta’sir
etuvchi omillar. Le-Shatelye prinsipi.mavzularida olingan bilimlarni nazoratdan
o‘tkazish.
IXK3-
Umumiy kimyoga oid masalalarni yecha oladi.
Yechish
1)x y 0,7 mol
1)
+3
→2NH3
1 3 2
x=0,4 mol y= 1,2 mol
2)[H
2
O]
yangi
=3-1=2 mol/l
3) [H
2
]
yangi
=9+1=10 mol/l
2;10
146
b) Tarbiyaviy:
topshiriqlarni bajarishda mustaqil fikrlashga chorlash. Mantiqiy
fikrlash orqali masalaning tub mohiyatini anglashga o‘rgatish. Tartib bilan
yozishga chorlash orqali ekologik,estetik tarbiya berish.
TK3
-o‘rganilgan bilimlar
asosida hisoblashlarni bilish va fan-texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish.
c) Rivojlantiruvchi:
masala yechish malakasini rivojlantirish.
Dars turi:
Nazorat qiluvchi dars
Dars uslub:
Nazorat
Dars jihozi:
Nazorat daftarlari va savollar tarqatmalari
Darsning borishi
1. Tashkiliy qism:
O‘quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash
2. Nazorat ishini bajarish bo‘yicha yo‘llanma berish:
3. Nazorat ishi savollari:
I variant
a)
Quyidagi muvozanatdagi N
2
+H
2
↔NH
3
sistemada moddalarning muvozanat
konsentratsiyalari [N
2
]=0,2 mol/l, [H
2
]=0,3 mol/l, [NH
3
]=0,4 mol/l bo‘lsa, azot va
vodorodning boshlang‘ich konsentratsiyalari (mol/l) qanday bo‘lgan?
b)
Sirka kislota va etil spirtining o‘zaro reaksiyasida muvozanat qaror
topganda,moddalar konsentratsiyalari [CH
3
COOH]=0,4mol/l, [C
2
H
5
OH]=0,4
mol/l, [CH
3
COOC
2
H
5
]=0,6 mol/l, [H
2
O]= 0,6 mol/l bo‘lgan reaksiyaning
konstantasini aniqlang.
c)
Quyidagi NO+O
2
↔NO
2
reaksiyasida muvozanat holatida moddalarning
konsentratsiyalari (mol/l)[NO]=0,80; [O
2
]=0,26; [NO
2
]=0,20 bo‘lsa,shu reaksiyaga
kirishgan moddalarning dastlabki konsentratsiyalari yig‘indisini toping.
d)
Quyidagi reaksiyalarning qaysilarida bosimning oshirilishi muvozanatni o‘ng
tomonga siljitadi?
Javobingizni asoslang.
1. C
3
H
8
(g) + O
2
(g) ↔ CO
2
(g) + H
2
O(g);
2. CH
4
(g) + S(q) ↔ CS
2(g)
+ H
2
S(g)
3. CO(g) + Cl
2
(g) ↔ COCl
2
(g);
4. N
2
H
4
(g) + O
2
(g) ↔ N
2
(g) + H
2
O(g)
II variant
a)
Ammiakning oksidlanish tenglamasi NH
3
+O
2
↔NO+H
2
O (g) bo‘yicha sodir
bo‘ladigan jarayon muvozanat holiga kelganda, moddalar konsentratsiyalari
[NH
3
]=0,9mol/l, [O
2
]=2 mol/l, [NO]=0,3mol/l ga teng bo‘lgan. Muvozanat
holatidagi suvning , ammiak va kislorodning boshlang‘ich konsentratsiyalarini
toping.
147
b)
Quyidagi ma’lumotlar asosida X+Y↔Z+Q reaksiyaning muvozanat
konstantasini toping. [X]=0,48 mol/l, [Y]=0,96 mol/l, [Z]=0,96 mol/l,
[Q]=0,9mol/l.
c)
Quyidagi HCl+O
2
↔H
2
O+Cl
2
reaksiyasida muvozanat holatida moddalarning
konsentratsiyalari
(mol/l)[HCl]=0,015;
[O
2
]=0,03;
[H
2
O]=0,01,[Cl]=0,01
bo‘lsa,shu reaksiyaga kirishgan moddalarning dastlabki konsentratsiyalari
yig‘indisini (mol/l) toping.
d)
Quyidagi reaksiyalarning qaysilarida bosim va haroratning pasayishi
muvozanatni chapga tomonga siljitadi?
Javobingizni asoslang.
1. HF(g) + N
2
(g) ↔ NF
3
(g) + H
2
(g) - Q
2. O
3
(g) ↔ O
2
(g) + Q
3. CO(g) + O
2
(g) ↔ CO
2
(g) + Q
4. SO
3
(g) + NO(g) ↔ SO
2
(g) + NO
2
(g) - Q
4. Nazorat savollarining javoblari:
|
