|
Ichki molekular reaksiyalar
Pdf ko'rish
|
| bet | 139/182 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 4,97 Mb. | | #136263 |
Bog'liq 1674214624 11-sinf Kimyo (o\'qituvchilar uchun qo\'llanma)Ichki molekular reaksiyalarga oksidlovchi bilan qaytaruvchi bitta moddaning
o‘zida bo‘ladigan reaksiyalar kiradi. Bu holda oksidlanish darajasi musbatroq
bo‘lgan atom oksidlanish darajasi kichikroq bo‘lgan atomni oksidlaydi. Termik
parchalanish reaksiyalari ana shunday reaksiyalarga kiradi. Masalan:
+5 -2 -1 0 +5 -2 +3 0 -3 +6 0 +3
2KClO
3
= 2KCl + 3O
2
2NaNO
3
= 2NaNO
2
+ O
2
(NH
4
)
2
Cr
2
O
7
= N
2
+ Cr
2
O
3
+ 4H
2
O
Tarkibidagi bitta elementning atomlari turli xil oksidlanish darajalariga ega
bo‘ladigan moddalaming parchalanishini ham ana shunday reaksiyalar qatoriga
kiritish kerak:
-3 +3 0 0 -3 +5 +1
NH
4
NO
2
= N
2
+ 2H
2
O NH
4
NO
3
= N
2
O + 2H
2
O
Disproporsiyalanish* (mutanosiblikning yo‘qligi, nomutanosib) reaksiyasining
borishida bitta element atomlarining oksidlanish darajalari bir vaqtning o‘zida
ortadi ham kamayadi. Bunda boshlang‘ich modda hosil qilgan birikmalarning
birida atomlarning oksidlanish darajalari yuqori, ikkinchisida esa pastroq bo‘ladi.
3) Oksidlanish – qaytarilish reaksiya tenglamalarini tuzish usullari bilan
tanishtirish: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini tuzishning
ikki xil usuli – elektronlar balansi usuli bilan yarim reaksiyalar usuli qo‘llaniladi.
Elektronlar balansi usuli. Bu usulda boshlang‘ich va oxirgi moddalardagi
atomlarning oksidlanish darajalari taqqoslanadi, bunda qaytaruvchi bergan
elektronlar soni oksidlovchi biriktirib olgan elektronlar soniga teng bo‘lishi kerak,
degan qoidaga asoslanadi. Tenglama tuzish uchun reaksiyaga kirishayotgan
moddalaming va reaksiya mahsulotlarining formulalarini bilish kerak. Reaksiya
mahsulotlari tajriba yo‘li bilan yoki elementlaming ma’lum xossalari asosida
aniqlanadi.
-1 +4 0 +2
HCl + MnO
2
Cl + MnCl
2
+ H
2
O 4HCl + MnO
2
= Cl
2
+ MnCl
2
+ 2H
2
O
-1 –
2Cl – 2e = Cl
2
1
+4 – +2
Mn + 2e = Mn 1
|
| |
