Mavzuga oid savol va topshiriqlar:
1.
Zamonaviy axborot texnologiyalari va ularning jamiyat
taraqqiyotidagi roli.
2.
Kompyuter dasturlari: tizimli, amaliy va instumental dasturlar.
3.
Kompyuter dasturiy ta’minoti va ularning rivojlanish
tendensiyalari.
4.
Ta’lim samaradorligini oshirishda axborot texnologiyalarining
o‘rni va ahamiyati.
5.
Zamonaviy
axborot
texnologiyalaridan
ilmiy-tadqiqot
jarayonida foydalanish.
16-MAVZU. TEXNOLOGIYA DARSLARIDA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Reja:
1.Innavatsion texnologiyalar haqida ma‘lumot.
2.Innavatsion texnologiyalardan foydalanishning shakl va
metodlari.
3.Innavatsion texnologiyalardan ta’lim jarayonida foydalanish
usullari.
Mavzuga oid tayanch tushunchalar: Pedagogik texnologiyalar,
innovatsiya, interfaol metodlar, hamkorlik pedagogikasi.
Innovatsion texnologiyalar - ta’lim jarayonida o’quvchilar hamda
o’qituvchi o’rtasidagi faollikni oshirish orqali o’quvchilarning
150
bilimlarni
o’zlashtirishini
faollashtirish,
shaxsiy
sifatlarini
rivojlantirishga xizmat qiladi. Interfaol metodlarni qo’llash dars
samaradorligini oshirishga yordam beradi. Interfaol ta’limning asosiy
mezonlari: norasmiy baxs-munozaralar o’tkazish, shu materialini
erkin bayon etish va ifodalash imkoniyati, ma’ro’zalar soni kamligi,
lekin seminarlar soni ko’pligi, o’quvchilar tashabbus ko’psatishlariga
imkoniyatlar yaratilishi, kichik guruh, katta guruh, sinf jamoasi bo’lib
ishlash uchun topshiriqlar berish, yozma ishlar bajarish va boshqa
metodlardan iborat bo’lib, ular ta’lim-tarbiyaviy ishlar samaradorligini
oshi- rishda o’ziga xos ahamiyatga ega.
Innovatsiya (inglizcha) yangilik kiritish, yangilik degan ma’noni
ifodalaydi, texnologiya yunoncha “texnos”- san’at,mahorat va
“logos”- fan so’zlaridan olingan bo’lib, innovatsion texnologiya
ta’lim-tarbiya shakllari, metodlari va usullariga yangicha yondashish
degan ma’noni o’z ichiga qamrab oladi. Innovatsion texnologiyalar
pedagogik jarayon hamda o’qituvchi va o’quvchi faoliyatiga yangilik,
o’zgarishlar kiritish. Ta’lim tizimidagi har qanday islohotlar,
innovatsiyalar, investitsiyalar, shubhasiz, ta’lim samaradorligini
oshirishga va uni zamonaviy ta’lim talablariga to’la qonli javob
berishiga qaratilgan.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta’kidlanganidek, “Inson,
uning har tomonlama uyg`un kamol topishi va farovonligi, shaxs
manfaatlarini ro`yobga chiqarishning sharoitlarini va ta’sirchan
mexanizmlarini yaratish, eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq atvorning
andozalarini
o`zgartirish
Respublikada
amalga
oshirilayotgan
iqtisodiy islohatlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchidir.
Xalqning boy intellektual merosi, umumbashariy qadriyatlar asosida,
zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning
yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini
shakllantirish O`zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir”.
XXI asrda O`zbekiston ta’lim tizimini isloh qilish va
takomillashtirish ustuvor vazifalardan biridir. Bu esa, o`z navbatida
texnologiya fani yo’nalishida izlanishlar olib borayotgan olimlarimiz
zimmasiga tegishli o`quv fanlari bo`yicha o`quv adabiyotlarini hozirgi
davr talabi va ilm-fanning so`nggi yutuqlarini hisobga olgan holda
yangilab
borish,
ta’lim jarayoniga innovatsiya va ta’lim
texnologiyalarini
joriy
etishni
taqozo
etmoqda.Ma’lumki
mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalarida barcha fanlarni o`qitish
151
jarayonida innovatsiyalar va ilg`or xorijiy tajribalarni qo`llash
bugungi kunning dolzarb masalaridan biri hisoblanadi.Avvalo fandagi
yangilik nima? Fandagi innovatsiya nima? degan savollarga javob
berish lozim. Bugungi kunda amaliyotda yangilik va innovatsiya
so`zlari o`rtasida farqlar mavjud. Yangilik bu fandagi eng so`nggi
kiritilgan yutuqlar, bilimlar, usullar hisoblanadi. Ushbu yutuqlar,
bilimlar, usullarni amalda qo`llanilishi bilan innovatsiyaga aylanadi.
Rivojlangan mamlakatlarda har jihatdan rivojlangan insonni
tarbiyalash muammosi hozirgi kun talabiga aylangan. Jamiyatda yuz
berayotgan inqilobiy o’zgarishlarni insonni o’zgartirmay amalga
oshirib bo’lmaydi, bu esa ijtimoiy munosabatlarning yangilanishiga
borib taqaladi, uning tub ildizi esa maktablar tizimiga ulangan.
Axborot texnologiyalarni yuqori cho’qqini zabt etib turganligi
xorijiy mamlakatlarda maktablar tizimini, ta’lim mazmunini yangilash
zaruratga aylandi, ta’limning ilg’or pedagogik texnologiyalarga
asoslangan metotlari va shakllariga bo’lgan ehtiyoj kuchaydi.
Rivojlangan xorijiy davlatlarda ta’limning mamlakat ichki siyosatiga
faol ta’sir etadigan ijtimoiy jarayon ekanligi sababli ta’limga
qaratilayotgan islohotlar yildan yilga oshib bormoqda. Yaponlarda
maktab tizimiga shunday ta’rif bergan: “ maktab muvaffaqiyat va
farovonlik timsoli”gina bo’lib qolmay, “ u insonni yaxshilaydi” degan
fikrga asoslanadi. Ta’lim to’g’risidagi masalalar hamisha davlat
siyosatchilarining diqqat markazida bo’lgan.
Fransiya
prezidenti
F.Mettiran
“maktab-jamiyatni
harakatlantiruvchi kuch” deb hisoblagan. Xorijiy mamlakatlarda
pedagogik tadqiqotlarni amalga oshiradigan ko’p sonli ilmiy
muassasalar ishlab turibdi. Ta’lim-tarbiya nazariyasi muammolari
bilan yuzlab davlat va xususiy tashkilotlar, universitetlar, pedagogik
tadqiqot markazlari shug’ullanmoqda. Hunar ta’limi Germaniya ta’lim
tizimida muhim ahamiyat kasb etadi. Sababi, Germaniyada yuqori
malakali ishchilarga bo’lgan talabning kuchliligidir. Maxsus hunar
bilim yurtlari va o’rta maxsus bilim yurtlariga bu mamlakat tayanch
maktablarning 25% gacha bitiruvchilari kiradilar. Bu turdagi o’quv
yurtlarining bitiruvchilari texnika oliy o’quv yurtlarida o’qishni
davom ettirishlari mumkin.
Muammoli ta’lim texnologiyasida aqliy faoliyat usullarini shakl-
lantirish, ijodiy faoliyatga yo`llash, mantiqiy fikrlashni rivojlantirish
funksiyalari yetakchi o`rinni egallaydi, qolgan funksiyalar ularga
152
go`yoki bo`ysunadi. Shu asnoda boshqa texnologiyalarning ham
didaktik funksiyalarini tahlil etish mumkin. Bir qator fanlarni
o`qitishda bugungi kunda rivojlangan xorijiy mamlakatlarda quyidagi
innovasiyalar va ta’lim texnologiyalari qo`llanilmoqda.
✓
|
