jadval 1
Buxoro viloyati va unga yondosh joylarda havoning o`rtacha oylik harorati, daraja hisobida
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
Buxoro
|
-0,0
|
2,6
|
8,3
|
16,4
|
22,2
|
22,6
|
28,0
|
25,4
|
20,0
|
13,0
|
6,4
|
2,2
|
Qorako`l
|
0,4
|
3,4
|
8,9
|
16,7
|
23,1
|
27,5
|
29,3
|
26,8
|
21,1
|
13,9
|
6,7
|
2,0
|
Oyoqog`itma
|
-0,6
|
1,0
|
7,5
|
15,9
|
23,1
|
28,6
|
31,3
|
28,7
|
22,1
|
13,6
|
5,7
|
0,4
|
Jing`ildi
|
-0,1
|
2,3
|
7,9
|
16,6
|
23,7
|
29,0
|
31,5
|
29,1
|
23,1
|
14,4
|
7,1
|
2,1
|
Navoi
|
1,0
|
3,8
|
8,4
|
15,8
|
21,7
|
26,3
|
28,3
|
25,9
|
19,9
|
13,3
|
7,1
|
2,7
|
Tomdi
|
-2,5
|
0,2
|
6,3
|
15,2
|
22,3
|
27,7
|
30,4
|
27,9
|
21,2
|
12,7
|
4,8
|
-0,9
|
Umuman olganda viloyat iqlimi resurs sifatida bebaho tabiiy boylikdir. Ayniqsa quyoshli damlarning, foydali haroratning etarlicha bo`lishi o`lka iqlimining ijobiy sifatlari hisoblanadi. Viloyat hududi cho`l zonasida joylashganligi tufayli doimiy oqadigan suv manbalariga ega emas. Miqdori kam bo`lgan atmosfera yog’inlari aksariyat maydonda oqimlar hosil qilmasdan er ostiga shimiladi, parlanadi va o`simliklarni o`sishiga sarf bo`ladi. Bahorda ba`zan qishning seryomg’ir pallalarida Quljuqtog’ tizmasi, Jarqoq, Saritosh platolar bag’ridagi kichik-kichik soylar qisqa muddatda "jonlanadi". Ularning suvlari uzoqlargacha etmasdan yo`l-yo`lakay sarflanib tugaydi. Buning ustiga bu umri qisqa suvlarning yemirish ishlari, qum va gil oqiziqlari talaygina maydondagi o`tloqlarni nobud qiladi. Xuddi shu pallalarda viloyatning cho`l zonasidagi taqirli maydonlarda yomg’irlar hisobidan suv jilg’alari va xalqobchalar hosil bo`ladi. Vaqt o`tishi bilan bular ham "g’oyib" bo`ladi. O`tmishda tadbirkor chorvadorlar bunday mahalliy suv manbalaridan samarali foydalanganlar. Bugungi kunda yuqorida qayd qilingan suv manbalaridan ota-bobolarimiz tajribasi asosida unumli foydalanishni yo`lga qo`yish ahamiyatlidir.
Buxoro viloyatining suvga bo`lgan talabi azaldan tog’li erlar hisobidan to`yinadigan Zarafshon daryosi hisobidan qondirilgan. Daryoning yuqori qismida suvga bo`lgan talabning orta borishi tufayli viloyat hududiga yetib keladigan Zarafshon suvining ulushi yillar sari kamayib keldi. Karmana tog’ oralig’i yo`lagida uning o`rtacha yillik suv sarfi 1980 yillargacha 100-120 kub. metr sekundni tashkil qilgan bo`lsa, 1990 yillarning boshlarida esa 70 kub. metr sekund atrofida bo`ldi xolos. Hozirgi kunda daryo suvi Navoiy viloyati hududi doirasida batamom tugaydi. Zarafshonning Buxoro viloyatidan o`tgan qismi Markaziy Buxoro zovuri deb nomlangan, oqova va kollektor suvlarini oqizadi. Zarafshonning quyi qismida vujudga kelgan suv tanqisligi Amu-Buxoro mashina kanalini qazishni taqozo qildi. 1962 yilda Amu-Qorako`l, 1965 yilda Amu-Buxoro kanalining birinchi novbati, 1975 yilda esa ikkinchi novbati (uzunligi 232 km.) foydalanishga topshirildi. Bu kanal Chorjo`y shaqri yaqinidan boshlanib Dengizko`l platasi etaklarigacha o`z oqimi bilan keladi.
|
