Kirish.
Mavzuning dolzarbligi. Suvo`tlar yuksak o`simliklar kabi ekosistemaning muhim komponentlaridan sanaladi. Tabiatda keng tarqalgan tirik organizamlar orasida suvo’tlar o’zining har tomonlama foydali xususiyatlari bilan alohida ahamiyatga ega. Suvo’tlar tabiatda modda almashuvida, organik moddani sintezlovchi produtsentlar hisoblanadi. Suvda yashaydigan suvo’lar suvdagi tirik organizmlar uchun kislorod ishlab chiqaradi. Ma’lumotlarga ko’ra havodagi kislorodning salmoqli qismini dengiz va okeanlardagi suvo’tlar yetishtirib beradi. Suvo’tlar yer yuzidagi salkam 60% aholini ozuqa ratsioni tarkibiga kiradi. Dengiz va okeanlar sohillarida yashovchi xalqlar laminariya, ulva, parferiya kabi dengiz suvo’tlarini qadimdan istimol qilib kelishadi. Bu suvoi’tlarini tarkibida inson organizimi uchun barcha kerakli moddalar oqsil, yog’, uglevodlar, aminokislotalar va ko’plab vitaminlar aniqlangan ayniqsa yuqorida keltirib o’tilgan suvo’tlarining amaliy ahamiyati ancha keng o’rganilgan.
Suv havzalarida mikroskopik suvo’tlar ham uchraydiki, ular suvdagi kislorod bo’lish bilan bir qatorda suvdagi hayvonot uchun almashtirib bo’lmas oziqa hisoblanadi. Mikroskopik suvo’lar orasida fitoplankton suvo’tlar baliq chavoqlari uchun eng asosiy ozuqa hisoblanadi, shuning uchun baliqchilik xo’jaliklarida suv havzasining yuzasini keng bo’lishi, quyosh nuri tik tushib suvning yuzasi yaxshi isishiga e’tibor qaratadi. Bu esa suvda fitoplanktonlarni jadal rivojlanishini ta’minlaydi.Tuxumdan yangi chiqqan chavoqlar oqsil, yog’, uglevod va mikroelementlarga boy fitoplanktonlar bilan oziqalanib tez rivojlanadi.
Algoflorani inventarizatsiyasi muhim vazifa hisoblanadi, chunki suv havzalari ekosistemalari iqlim o`zgarishlari, fizik-geografik sharoitlarga, bundan tashqari insonning xo`jalik faoliyati oqibatlariga o`tа ta`sirchan. Suv havzalardagi suvo`tlar florasini o`rganib, havzaning ekologik sanitariya holatini baholash, hamda uni kelajakdagi holatini bashorat qilish imkoniyalari mavjud. Suvo`tlar jamoalarini sifat va son jihatdan tadqiq etish keyingi ishlarning imkoniyatlarini ochuvchi asosiy bosqichdir. Suvning o`z-o`zini tozalash va suv sifatini shakllanishida organik moddalarning bunyodkori bo`lmish-suvo`tlar muhim ahamiyatga ega bo`lib, ular suvni tozalashda faol ishtirok etadi va suvni erigan kislorod bilan ta`minlaydi. Ular moddalarning gidroekosistemadagi davriy xarakatida, oziqa zanjirida ishtirok etadi, suv gidrobiontlari hayotiy faoliyatiga muhim ta`sir ko`rsatadi. Saprobiologik indikator suvo`tlari esa, suvni sifat ko`rsatkichini baholashda muhim rolni bajaradi, bularning barchasi nafaqat ilmiy, balki muhim amaliy ahamiyat kasb etadi (Alimjanova, 2007; Alimjanova, Shaimkulova, 2008).
Keyingi yillarda ekosistemalarga antropogen ta`sirning ortishi suv havzalarini faqat flora-faunistik nuqtai nazardan emas, balki ekologik sanitariya holatini ham o`rganish, unga ta`sir etuvchi omillarning darajasini aniqlash, monitoring qilish, qolaversa oldini olish kabi vazifalarni ham bajarishni taqozo etmoqda.
|
