|
Siljimagan va siljigan komponentalarni paydo bo`lish sabablari
|
| bet | 10/28 | | Sana | 06.05.2021 | | Hajmi | 8,54 Mb. | | #14339 |
| Siljimagan va siljigan komponentalarni paydo bo`lish sabablari
Siljimagan komponenta paydo bo`lish sabablari . Sochilish spektrida siljimagan komponentaning paydo bo`lish tabiati nishon atomlaridagi ichki elektronlarning o`z yadrosi bilan bog`lanishiga bog`liq.
Kompton tajribasida fotonlarning bir qismi atomlarning ichiga kirib borishi va ular bilan ichki elektronlar to`qnashuvi ro`y berishi mumkin. Ichki elektron o`z yadrosi bilan nihoyatda kuchli bog`langanligi uchun fotonlar ularni tebrata olmaydi. Bu to`qnashuvi erkin elektronlar bilan emas ,balki atomlar to`qnashuvidan barobar. Shuning uchun ham siljish jarayoni butun nishon bo`ylab ro`y beradi. Atomning (yadroning) massasi elektron massasidan minglab marta katta bo`lgani uchun to`lqin uzunligini o`zgarishi sezilmaydi. Shu sababdan ham sochilgan nurlanishda siljimagan komponenta mavjuddir. Yorug`lik nurlanishi diapazonida Kompton effektini ro`y bermasligini sababi ham shu yo`lda tushuntiriladi. Yorug`lik nurining energiyasi atomning tashqi elektronning bog`lanish energiyasidan ancha kam bo`lganligi uchun uni elektron bilan to`qnashuvida fotonning to`lqin uzunligining o`zgarishi sezilmaydi. kvantlarining energiyasi nihoyatda katta bo`lganda sochilish jarayonini faqat siljigan komponentalar paydo bo`ladi.
Siljigan komponentaning hosil bo`lishi yoki ikkilamchi nurning to`lqin uzunligi moddaning tabiatiga bog`liq emas. Bu tasdiq rentgen nurlari nishonning atomlarida emas , balki uning elektronlarida sochilishidan darak beradi. Siljigan komponentaning hosil bo`lishi yoki ikkilamchi nurning to`lqin uzunligi moddaning tabiatiga bog`liq emas. Bu tasdiq rentgen nurlari nishonning atomlarida emas , balki uning elektronlarida sochilishidan darak beradi.
Yengil elementlar (grafit, litiy va hokazolar ) atomlarida tashqi qobiqdagi elektronlar o`z yadrosi bilan kuchsiz bog`langan va uning kattaligi taxminan (10ev) atrofida. Bu energiya unga tushayotgan rentgen nuri energiyasi (-20ev) dan tartibda kichkina nuqta shuning uchun bu sharoitda rentgen nurlari nishondagi tinch turgan erkin elektronlar bilan o`zaro ta`sirda bo`ladi deb qarash mumkin. Elektronning tinchlikdagi energiyasi . Bu esa o`z navbatida o`ziga tushayotgan rentgen nurining energiyasidan nihoyatda katta , bu holda elektronlarning nishondagi harakati norelyativistik harakat bo`ladi va sochilish ham norelyativistik deb qarash mumkin.
Shunday qilib , yengil atomlardagi sochilish jarayoninig erkin elektronlarga sochilish deb qarash mumkin va kompton formulasiga ko`ra sochilgan nurlanishda ikkinchi komponenta paydo bo`ladi. Uning to`lqin uzunligi (1.1.3) formulaga muvofiq sochilish burchagi ga ham bog`liq.
|
| |
