II-bob.Turli tipga oid matnli masalalarni yechish usullari.
2.1. Harakatga doir masalalar.
Harakatga oid masalalarda asosan jism harakati sohasining har bir qismida tekis harakatlanadi deb qaralib ,uning bosib o`tilgan yo`li S=Vt (V-tezlik, t-vaqt)bilan o`lchanadi.
Tekis harakatga oid masalalarga ikki jism bir-biriga qarab yoki bir nuqtadan bir-biriga qarshi, yoki bir-birini quvib ketish holatlari uchraydi .
Bir joydan bir vaqtda chiqib bir xil yo’nalishda turli tezlikda harakat qilayotgan jismlarning bir-biridan uzoqlashish tezligi ular tezliklarining ayirmasiga tengdir.
Ikki joydan bir vaqtda chiqib bir-biriga qarab harakatlanayotgan jismlarning yaqinlashish tezligi ular tezliklarining yig’indisiga teng.
A va B punktlar orasidagi masofa S ga teng bo’lsin.
a)A va B lardan qarama-qarshi ikki yo’lovchi va tezliklar bilan yo’lga chiqib t vaqtdan keyin uchrashsa,
(2.1.1) bo’ladi.
Bir-biriga qarab harakatlanayotgan ikki jism qachon uchrashish vaqti:
(2.1.2)
b) A va B lardan bir tomonga ikki yo’lovchi va tezliklar bilan yo’lga chiqib, t vaqtdan keyin birinchi yo’lovchi ikkinchisiga yetib olsa
(2.1.3)
bo’ladi.
Jismlar bir tomonga harakat qilinsa, (v1>v2 ) , qachon biri ikkinchisini quvib yetish
vaqti:
(2.1.4)
Shuningdek,qayiqning turg’un suvdagi tezligi ν ga, daryo oqimining tezligi u ga teng bo’lsin. U holda qayiq oqim bo’ylab ν+u, oqimga qarshi esa ν-u tezlik bilan suzadi.
Bundan tashqari harakatga doir masalalarda quyidagilar e’tiborga olinadi:
1)Agar masalada harakat turi aytilmagan bo’lsa, tekis harakat nazarda tutiladi.
2)Tezlik musbat kattalik.
3)Jismning qayrilishlari tezlikning o’zgarishi bir lahzada bo’lgan deb hisoblanadi.
| 