Operator
|
Ma’nosi
|
Amal
|
CREATE TABLE
|
Jadval yaratish
|
MB da yangi jadval yaratish
|
DROP TABLE
|
Jadvalni o‘chirish
|
MB dan jadvalni o‘chirish
|
ALTER TABLE
|
Jadvalni o‘zgartirish
|
Mavjud jadval strukturasini o‘zgartirish yoki joriy jadval uchun o‘rnatilgan butunlik cheklanishlarini o‘zgartirish
|
CREATE VIEW
|
Tasvir yaratish
|
Biror SQL –so‘rovga mos virtual jadvalni yaratish
|
2.1.1-jadval.
Ma’lumotlarni manipulyatsiyalash operatorlari:
Operator
|
Ma’nosi
|
Amal
|
DELETE
|
Satrni o‘chirish
|
Belgilangan satrlarni o’chirish.
|
INSERT
|
Satrni qo‘yish
|
Jadvalga bitta satrni qo‘yish. Bu operatorning boshqa modifikatsiyalarida biror jadvalning bir necha stari yoki so‘rov natijasi jadvalga qo‘yilishi mumkin.
|
UPDATE
|
Satrni yangilash
|
Bitta yoki filtratsiya shartini qanoatlantiruvchi bir necha ustunlaridagi bitta yoki ko‘proq ustunlardagi qiymatlarni almashtirish
|
2.1.2-jadval.
Data Query Language (DQL) so‘rov tili:
Operator
|
Ma’nosi
|
Amal
|
SELECT
|
Satrni tanlash
|
Relyatsion algebraning barcha amallarini bajaruvchi operator.
|
2.1.3-jadval.
Tranzaksiyalarni boshqarish operatorlari:
Operator
|
Ma’nosi
|
Amal
|
COMMIT
|
Tranzaksiyani tugatish
|
Tarnzaksiyani tashkil qiluvchi ma’lumotlarni qayta ishlovchi murakkab va o‘zaro bog‘langan amalarni tugatish
|
ROLLBACK
|
Tranzaksiyani bekor qilish
|
Tranzaksiya bajarilishi natijasida yuz bergan o‘zgarishlarni bekor qilish
|
SAVEPOINT
|
Tarnzaksiya bajarilishida oraliq nuqta saqlash
|
MB ni oraliq xolatini saqlash. Bu keyinchalik shu xolatga qaytish uchun zarur bo‘ladi.
|
2.1.4-jadval.
Ma’lumotlarni boshqarish operatorlari:
Operator
|
Ma’nosi
|
Amal
|
ALTER DATABASE
|
MB ni o‘zgartirish
|
Butun ma’lumotlar bazasiga tegishli bo‘lgan obyektlar va cheklanishlar to‘plamini o‘zgartirish
|
ALTER DBAREA
|
MB saqlash soxasin o‘zgartirish
|
Avval yaratilgan saqlash soxasini o‘zgartirish
|
ALTER PASSWORD
|
Parolni o‘zgartirish
|
Butun ma’lumotlar bazasi parolini o‘zgartirish
|
CREATE DATABASE
|
MB yaratish
|
Barcha parametrlarini ko‘rsatgan xolda yangi ma’lumotlar bazasini yaratish
|
CREATE DBAREA
|
Saqdash soxasin yaratish
|
Yangi saqlash soxasini yaratish va unda ma’lumotlar joylashtirishga ruxsat etishi
|
DROP DATABASE
|
MB ni o‘chirish
|
Mavjud ma’lumotlar bazasini o‘chirish (bunday amal bajarish vakolatiga ega bo‘lgan foydalanuvchilar uchun)
|
DROP DBAREA
|
MB saqlash soxasin o‘chirish
|
Mavjud saqlash soxasini o‘chirish (agar unda joriy vaqtda faol ma’lumotlar joylashmagan bo‘lsa)
|
GRANT
|
Vakolat berish
|
MB ba’zi obyektlari ustida bir qator amallarni bajarish xuquqini berish
|
REVOKE
|
Xuquqdan maxrum qilish
|
Biror yebyektga yoki obyekt ustida bajariladigan ba’zi amallarni bajarish xuquqidan maxrum qilish
|
2.1.5-jadval.
«Kafedra ish rejalari» hujjatlarini tayyorlash dasturi uchun berilganlarni saqlash va undan foydalanishimizga to`g`ri keladi. Shuning uchun bizlar berilganlar bazasini yaratamiz va unda har bir jadval va mahoyatni tavsiflab beramiz.
Quyidagi jadvallarimiz mavjud:
Worker_plan (ishchi reja);
workers (ishchilar);
department_plans (ishchi bo’lim);
plan_works (ishlar rejasi);
block_plan (ishlar guruhi);
documents (hujjatlar);
departments (bo’limlar);
Yangi berilganlar bazasini Microsoft SQL Server 2008 da yaratamiz. Buning uchun ixtiyoriy mavjud bo`lgan bazani ustiga sichqonchani etib o`ng tugmasini bosamiz va kontekst menyudan New Query buyrug`ini tanlaymiz yangi ochilgan oynada quyidagi buyruqni beramiz:
CREATE DATABASE Kafedra;
GO
Kafedra degan berilganlar bazasi yaratiladi.
- Keyingi buyruq orqali Kafedra ishchi rejalari haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
CREATE TABLE [dbo].[worker_plan](
[id] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[plan_works] [numeric](18, 0)NOT NULL,
[worker] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[anons] [varchar](50) NULL,
[department_p] [numeric](18, 0) NULL,
[when_date] [date] NULL,
[until_date] [date] NULL,
[adddate] [date] NULL,
[editdate] [date] NULL,
[moderator] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[status] [bit] NULL,
[aproved] [numeric](18, 0) NULL,
[done_date] [date] NULL,
[done_aproved] [numeric](18, 0) NULL,
[dokument_id] [numeric](18, 0) NULL
) ON [PRIMARY]
2.1.6 – jadval.Ishchi rejalar jadvali izohi.
Kafedra – dbo. Ishchi rejalar (PK_ Ishchi rejalar ).
Ishchi rejalar jadvali – kafedra ishchi rejalari haqida malumotni saqlash uchun ishlatiladi.
id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Numeric(18, 0)
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Reja ishlari
|
Numeric(18, 0)
|
Yo`q
|
Kafedra rejalaridagi ishlar
|
|
Ishchi
|
Numeric(18, 0)
|
Yo`q
|
Ishchi nomi
|
|
Anons
|
Varchar(50)
|
Ha
|
Ilmiy ish_turi nomi
|
|
Reja bo’limi
|
Numeric(18, 0)
|
Ha
|
Rejaning qaysi bo’limga tegishliligi
|
|
Qachondan
|
Date
|
Ha
|
Rejaning qachondan boshlab tuzilishi
|
|
Qachongacha
|
Date
|
Ha
|
Rejaning qachongacha tuzilishi
|
|
Qo’shilgan vaqti
|
Date
|
Ha
|
Rejaning qachondan tizimga qo’shilishi
|
|
O’chirilgan vaqti
|
Date
|
Ha
|
Rejaning tizimdan o’chirish vaqti
|
|
Kirituvchi
|
Numeric(18,0)
|
Yo’q
|
Ilmiy ishning mualliflar ulushi
|
|
Holati
|
Bit
|
Ha
|
Rejaning holati
|
|
Aproved
|
Numeric(18,0)
|
Ha
|
Ilmiy ishga murojatlar soni
|
|
Bajarilish vaqti
|
Date
|
Ha
|
Rejaning bajarilish vaqti
|
|
Bajarish Aproved
|
Numeric(18,0)
|
Ha
|
|
|
Hujjat nomeri
|
Numeric(18,0)
|
Ha
|
Hujjatning nomeri
|
- Keyingi buyruq orqali ishchilar haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
USE [Kafedra]
GO
CREATE TABLE [dbo].[workers](
[id] [numeric](18, 0) IDENTITY(1,1) NOT NULL,
[dep_lav] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[add_decree] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[human] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[quota] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[adddate] [date] NULL,
[editdate] [date] NULL,
[moderator] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[del_decree] [numeric](18, 0) NULL,
CONSTRAINT [PK_workers] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[id] ASC
)WITH (PAD_INDEX = OFF, STATISTICS_NORECOMPUTE = OFF, IGNORE_DUP_KEY = OFF, ALLOW_ROW_LOCKS = ON, ALLOW_PAGE_LOCKS = ON) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]
Kafedra – dbo.workers(PK_ workers).
Workers jadvali – ishchilar haqida ma`lumotni saqlash uchun ishlatiladi.
id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Dep_lav
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Ilmiy ish_turi nomi
|
|
Qonun kiritilganligi
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
|
|
Shaxs
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
|
|
Ulush
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
|
|
Qo’shilgan vaqt
|
Date
|
Yo`q
|
|
|
O’chirilgan vaqt
|
Date
|
Ha
|
|
|
Kirituvchi
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
|
|
Qonun yo’qotilishi
|
Numeric(18,0)
|
Ha
|
| 2.1.7 – jadval. Workersjadvali izohi.
- Keyingi buyruq orqali reja bloki haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
USE [Kafedra]
GO
CREATE TABLE [dbo].[block_plan](
[id] [numeric](18, 0) IDENTITY(1,1) NOT NULL,
[bp_name] [varchar](50) NOT NULL,
CONSTRAINT [PK_block_plan] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[id] ASC
)WITH (PAD_INDEX = OFF, STATISTICS_NORECOMPUTE = OFF, IGNORE_DUP_KEY = OFF, ALLOW_ROW_LOCKS = ON, ALLOW_PAGE_LOCKS = ON) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]
2.1.8 – jadval. Block_plan jadvali izohi.
Kafedra – dbo.block_plan (PK_ block_plan ).
Block_plan jadvali – rejalar bloki haqida ma`lumotni saqlash uchun ishlatiladi. id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Reja bloki nomi
|
Varchar(50)
|
Yo`q
|
Reja bolkining nomi
|
Keyingi buyruq orqali reja ishlari haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
USE [Kafedra]
GO
CREATE TABLE [dbo].[plan_works](
[id] [numeric](18, 0) IDENTITY(1,1) NOT NULL,
[block_plan] [int] NOT NULL,
[works] [varchar](50) NOT NULL,
[hours] [numeric](18, 0) NOT NULL,
CONSTRAINT [PK_plan_works] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[id] ASC
)WITH (PAD_INDEX = OFF, STATISTICS_NORECOMPUTE = OFF, IGNORE_DUP_KEY = OFF, ALLOW_ROW_LOCKS = ON, ALLOW_PAGE_LOCKS = ON) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]
2.1.9– jadval. Kafedra jadvali izohi.
Kafedra – dbo. plan_works (PK_ plan_works ).
plan_works jadvali – reja ishlari haqida ma`lumotni saqlash uchun ishlatiladi.
id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Reja bloki
|
Int
|
Yo`q
|
Reja bloki nomeri
|
|
Ishlar
|
Varchar(50)
|
Yo`q
|
Ishlar nomi
|
|
Soatlar
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Rejadagi ishlar uchun ajratilgan soatlar
|
- Keyingi buyruq orqali hujjatlar haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
USE [Kafedra]
GO
CREATE TABLE [dbo].[documents](
[id] [numeric](18, 0) IDENTITY(1,1) NOT NULL,
[type_doc] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[doc_name] [varchar](50) NOT NULL,
[doc_data] [varbinary](max) NOT NULL,
[file_type] [varchar](50) NOT NULL,
[creator] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[adddate] [date] NULL,
[approved] [numeric](18, 0) NULL,
[approveddate] [date] NULL,
[protection] [bit] NULL,
CONSTRAINT [PK_documents] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[id] ASC
)WITH (PAD_INDEX = OFF, STATISTICS_NORECOMPUTE = OFF, IGNORE_DUP_KEY = OFF, ALLOW_ROW_LOCKS = ON, ALLOW_PAGE_LOCKS = ON) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]
2.1.10– jadval Hujjatlar jadvali izohi.
Kafedra – dbo.Rahbarlar (PK_Rahbarlar ).
Rahbarlar jadvali – Rahbarlar haqida ma`lumotni saqlash uchun ishlatiladi.
id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Hujjat turi
|
Numeric(18,0)
|
Yo`q
|
|
|
Hujjat nomi
|
Varchar(50)
|
Yo’q
|
|
|
Hujjat haqida
|
Varbinary(MAX)
|
Yo`q
|
|
|
Fayl turi
|
Varchar(50)
|
Yo`q
|
|
|
Yaratuvchi
|
Numeric (18, 0)
|
Yo’q
|
|
|
Qo’shilgan sana
|
Date
|
Ha
|
|
|
Tasdiqlangan vaqt
|
Numeric (18, 0)
|
Ha
|
|
|
Tasdiqlanganligi
|
Date
|
Ha
|
|
|
Himoyalanganligi
|
Bit
|
Ha
|
|
Keyingi buyruq orqali rejalar bo’limi haqida malumotni saqlash uchun jadval hosil qilamiz:
USE [Kafedra]
GO
CREATE TABLE [dbo].[department_plans](
[id] [numeric](18, 0) IDENTITY(1,1) NOT NULL,
[departaments] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[plan_works] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[anons] [varchar](100) NULL,
[onus] [numeric](18, 0) NULL,
[when_date] [date] NULL,
[until_date] [date] NULL,
[adddate] [date] NULL,
[editdate] [date] NULL,
[moderator] [numeric](18, 0) NOT NULL,
[status] [bit] NULL,
[aproved] [numeric](18, 0) NULL,
[done_date] [date] NULL,
[done_aproved] [numeric](18, 0) NULL,
[dokument_id] [numeric](18, 0) NULL,
CONSTRAINT [PK_departament_plans] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[id] ASC
)WITH (PAD_INDEX = OFF, STATISTICS_NORECOMPUTE = OFF, IGNORE_DUP_KEY = OFF, ALLOW_ROW_LOCKS = ON, ALLOW_PAGE_LOCKS = ON) ON [PRIMARY]
) ON [PRIMARY]************
2.1.10– jadval Hujjatlar jadvali izohi.
Kafedra – dbo.Rahbarlar (PK_Rahbarlar ).
Rahbarlar jadvali – Rahbarlar haqida ma`lumotni saqlash uchun ishlatiladi.
id – kalitli ustun.
|
Kalit
|
Ustun nomi
|
Berilgan tipi
|
Bo`sh qiymat olishi mumkin
|
Izoh
|
PK
|
Id
|
Int
|
Yo`q
|
Jadval uchun maxsus raqamli ustun
|
|
Amal
|
Varchar(100)
|
Yo`q
|
|
|
Xodim
|
Varchar(50)
|
Yo`q
|
|
|
Sana
|
Varchar(50)
|
Ha
|
|
|
Editor
|
Varchar(50)
|
Yo`q
|
|
|
Hol
|
Numeric (18, 0)
|
Ha
|
|
|
Lavozim
|
Numeric (18, 0)
|
Yo`q
|
|
2.2. Kafedra ish rejalari dasturiy tizim arxitekturasi.
|
