Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta

45 
madaniyat va san’at, fan va ta’lim rivoji eng muhimi, jamiyat tafakkurining 
o‘zgarishi va yuksalishi bilan uzviy bog‘liq”
39
. 
Ammo hamon bajarilishi kerak bo‘lgan ishlar miqyosi katta. Lekin, yuqorida 
aytganimizday, globallashuv jarayoni bizni kutib turmaydi, u har qanday millatni 
o‘zlikdan judo qilib, uni ommaviy podaga aylanish yo‘liga solmoqda. Bu, ayniqsa, 
hozirgi davrda keng avj olayotgan migratsiya jarayonlari munosabati bilan yaqqol 
namoyon bo‘lmoqda. Vaholanki, aynan milliy o‘zlik hozirgi davrda mamlakatni 
mamlakat qiladigan uch buyuk kuchdan, ya’ni pul
, 
ijtimoiy fikr, millatdan biri, 
ularning eng asosiysi va ijtimoiy taraqqiyotning harakatlantiruvchi kuchidir. Zero, 
chinakam pulni (sof boylikni) ham millat ishlab topadi (yaratadi), ijtimoiy fikr 
ham aynan milliy o‘zlikka bog‘liq. Ayni milliy o‘zlik tuyg‘usining kuchi aholi 
ijtimoiy ongini inqirozdan, noobyektiv informatsiya xataridan saqlaydi. “Shu 
boisdan ham, o‘z haq-huquqini taniydigan, o‘z kuchi va imkoniyatlariga 
tayanadigan, yon-atrofida sodir bo‘layotgan voqea-hodisalarga mustaqil yondosha 
oladigan, ayni zamonda shaxsiy manfaatlarini mamlakat va xalq manfaatlari bilan 
uyg‘un holda ko‘radigan, har jihatdan barkamol insonlarni tarbiyalash vazifasi 
istiqlol yillarida biz uchun hal qiluvchi masalaga aylandi”
40
. Ayni shuning uchun 
“Birinchi navbatda, milliy madaniyatimiz, xalq ma’naviy boyligining ildizlariga 
e’tibor berish zarur. Bu xazina asrlar davomida misqollab to‘plangan. Tarixning 
ne-ne sinovlaridan o‘tgan. Insonlarga og‘ir damlarda madad bo‘lgan. 
Bizning vazifamiz — shu xazinani ko‘z qorachig‘imizdek asrash va yanada 
boyitish
41
bo‘lishi kerakligi ravshan. 
Milliy o‘zlikning shakllanishi esa, avvalo, millat hayotiy faoliyatining 
maqsad va marralarini belgilaydigan o‘z g‘oyalari, mafkurasi, nazariy tilda aytsak, 
o‘z 
konsepsiyasining 
shakllanishi 
bilan 
uzviydir
42
. 
Rus 
faylasufi 
39
Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч-.Тошкент.: Маънавият. 2008. - Б. 76- 77. 
40
Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч.-Тошкент.: Маънавият. 2008.- Б. 77. 
41
Каримов И. Юксак маънавият – енгилмас куч.-Тошкент.: Маънавият. 2008.– Б. 78. 
42
Қўчқоров В. Миллий ўзликни англаш ва ижтимоий-cсмёсий жараёнлар. Т., “Aкадемия” 2007.

46 
M.I.Belyayevning
43
fikriga ko‘ra, butun insoniyat yaxlit organizmida har bir 
millatning o‘z o‘rnini belgilaydigan g‘oyasi bo‘lishi kerak va rus millatining 
g‘oyasi davlat quruvchanlikdadir.
Bizningcha, bizning o‘tmish ma’naviy qadriyatlarimizdan kelib chiqib 
hozirgi milliy g‘oyamiz asosiga qo‘yilgan “komil insonlar jamiyatini qurish” 
g‘oyasi bundan ancha keng va chuqur. Vaholanki, komil inson o‘zligini bilgan 
insondir! Ayni shu g‘oya jamiyatimiz o‘z mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq 
to‘g‘ri tanlagan yo‘limizdir. Ushbu o‘zlikni bilish konsepsiyasining eng oliy, keng 
qamrovli va teranligi esa uning inson uchun ham, millat uchun ham bosh oliy 
maqsad ekanida, qolgan barcha muhim va yuksak g‘oyalarni ham, shu jumladan, 
davlat qurish dasturini ham o‘z mazmuniga olishidadir. Zero, faqat o‘zligini bila 
olmagan, ma’naviyati, ruhiyati tuban kishi va shunday kishilar jamiyatigina har 
kimning qo‘lida qo‘g‘irchoq bo‘lishi, turli shov-shuvlar qurboni bo‘lishi mumkin. 

To‘g‘ri
, 

bu konsepsiya bizda hozircha tugal va keng quloch otganicha yo‘q. 
Buning uchun, avvalo, biz shu kungacha tayanib kelgan, endilikda inqirozga 
uchragan dunyoqarashimizni o‘zgartirishimiz (transformatsiyalashimiz) kerak. 
Chunki, biz shu kungacha tayanib kelgan ilmiy falsafiy (materialistik) 
dunyoqarash, garchi 70 yil mobaynida uning ilmiyligi, progressivligi, mutloq 
haqiqat ekani, boshqa ta’limotlardan afzalligi juda yaxshi singdirilgan esada, aslida 
u endilikda krizisga uchragan G‘arb madaniyati, fani va falsafasi bag‘rida 
shakllangan, undan oziqlangan va undan kelib chiqqan bir oqim edi. SSSRning 
parachalanishi uning inqirozining natijasi bo‘ldi.
Endi biz o‘z milliy dunyoqarashimizni qayta shakllantirishimiz kerak. Lekin 
biz hozircha o‘z miliy dunyoqarashimiz rasmana va keng qad ko‘tardi deya 
olmaymiz. Chunki bu nafaqat o‘z o‘tmish ma’naviy qadriyatlarimizni yaxshi eslab 
olish, ularning yo‘qotilgan yoki buzilgan joylarini qayta tiklash, yangi hayotga 
tatbiqan qayta ishlovdan o‘tkazish kabi murakkab va uzoq jarayonni va nafaqat XX 
43
Қаҳҳорова Ш. Глобаллашув Шароитида Инсон Ҳаёти Маъноси.-Тошкент.2009.-Б.44. 

47 
asr G‘arb falsafasi nima uchun inqirozga uchraganini hamda ushbu krizisning 
mohiyatini aniqlashni, balki madaniyat tarixida hikmat ilmi hisoblangan falsafiy, 
diniy, qolaversa, mifologik dunyoqarashlar mazmunini ham qayta tahlil etishni 
ham taqozo etmoqda.

Download 9,63 Mb.