Darsning maqsadi: talimiy

Mehnatdan kelsa boylik, turmush bo’lar chiroylik

Mehnat bilan topganing, qandu asal totgang

1. 
   Quroqchilik haqida ummumiy ma’lumot. Uning tarixi, usullari, kerakli ish qurollari.
   
2. 
   Tikiladigan “Quroq” buyumiga eskiz chizish va shablonlar tayorlash.
   

Milliy quroqchilik san’ati-o’lmas san’atlardan biri. San’atning bu turi bundan keyin ham davom etib keladi. Qadimda bu san’at turi momolarimizning eng sevimli ishlaridan biri bo’lgan. Bu san’at bilan ular o’z uylarini ajoyib qadimiy dizayn asosida bezatishgan. To’y-hashamlar uchun, yani qiz uzatib, o’g’il uylantirmoqchi bo’lsalar ular quroq ko’rpacha, yostiqlar va xar xil quroq bezaklar tikishgan. Bu ishlar bilan ular keyinchalik avlodlarga shu quroqchilik san’atini meros qilib qoldirishgan. Har bir quroq buyumidagi naqsh o’z ma’nosiga ega bo’lgan.

Quroqchilikda aylana, uchburcha, to’rtburchak va boshqa ko’p burchak kabi giyometrik shakilga keltirilgan gazlama bo’laklari ishlatiladi. Uchburchaklik naqishlarni bajarishda teng yonli uchburchaklar birlasjhtiriladi, masalan, kvadrat ichida kvadrat. Ishni bajarish ketma ketligi rasmda raqamlar bilan ko’rsatilghan. Avval ichki kvadrat tikib olinadi. So’rngra uning yon tomonlariga 4 uchburchak tikiladi.

Hosil bo’lgan kvadratning atroflari qirqib to’g’irlanadi, so’ngra keyingi uchburchak tikiladi va hokazo. O’z navbatida uchburchak ikki uchburchakdan ham iborat bo’lishi mumkin. Naqsh yanada ifodaliroq ko’rinishi uchun kvadratni och va to’q ranglar bilan almashtirib bajarish kerak.

Tegirmon naqshi. Buning uchun avval ikkita uchburchakda dioganali bo’yicha birlashtirilgan to’rtta kvadrat tayorlanadi. So’ngra bu kvadratlar ikkitadan tikilib, keyin hammasi birlashtiriladi. Bunda ranglar uyg’unligi (kontrastligi) ga e’tibor berish zarur.

Yulduzcha shaklini bajarish ketma-ketligi rasmda raqamlaqr bilan ko’rsatilgan. Avval markazdagi kvadrat tayyorlab olinadi. Bu kvadrat yaxlit yoki uchburchaklardan yig’ilgan bo’lishi mumkun so’ngra birinchi va ikkinchi ko’rinishlar bajariladi va markazga birlashtiriladi. So’ngra uchinchi, to’rtinchi ko’rinishlar bajariladi va birlashtirilgan to’g’ri to’rtburchakka tikiladi. Har bir bajarilgan ishdan keyin choklarni dazmonlash kerak, aks holda tikilayotgan qiyqim cho’zilib qolishi yoki notekis tikilishi mumkin. Bu ishda qiyqimdan tashqari karton, metal yoki plastmasadan tayyorlangan andozalar, chizg’ich, igna, o’tkir qaychi kerak. Buyumning eskizi avval masshtab qog’oziga chiziladi. Kerak bo’lgan buyumning o’lchami o’chanib, keyin esa eni va bo’ylari hisoblanib, masshtab qog’oziga tushuriladi va kerak bo’lgan to’rtburchaklik yoki uchburchaklik naqishlar chiziladi, qalamlarda rang beriladi. Hosib bo’lgan naqsh yoqsa, unda bu naqsh chizg’ich va andozalar yordamida flyzylinga chiziladi.

1. Quroqchilik ishlarining qanday ahamiyati bor?

2. Quroqlar qanday shakillarda tikiladi?

3. Quroqchilik usulida tikilgan qanday buyumlarni bilasiz?

4. Quroqchilik usulidan foydalanib, buyumlar tayyorlashda nimalarga e’tibor berish kerak?
V. Amaliy mashg’ulot.

Hurmatli o’quvchilar. Darsimiz asosi bo’lgan amaliy mashg’ulotda eskizlar chizamiz va shablonlar tayyorlaymiz. Har ikkala guruhga tayyorlangan eskiz namunalari beriladi. Bu eskizlar “Erkin” va “geometric shakl” da bo’ladi. O”quvchilar tayyorlangan eskizlar asosida shablon tayyorlaydilar. O’qituvchi ish jarayonida o’quvchilariga texnika xavfsizlik qoidalarini eslatadi va qat’iy rioya qilishni talab etadi.

Dars yakuniga ko’ra guruhlarning faolligiga o’rin beriladi va yaxshi faol ishtorik etgan o’quvchilar baholanadi.