Mavzu: chizmalarda geometrik yasashlar

“Chizma geometriya va kompyuter grafikasi” 
75 
Tuzuvchi: Tojiddin Xayrullayevich Jo’rayev
2-MODUL. CHIZMACHILIK ASOSLARI. 
 
5 - MA’RUZA 
 
MAVZU: CHIZMALARDA GEOMETRIK YASASHLAR. 
REJA: 
1. Parallel to’g’ri chiziqlar o’tqazish. 
2. Perpendikulyar to’g’ri chiziqlar o’tqazish. 
3. To’g’ri chiziq kesmasini teng bo’laklarga bo’lish. 
4. Burchaklar yasash va ularni teng bo’laklarga bo’lish. 
5. Aylana yoki uning yoyi markazini aniqlash. 
6. Qiyalik va konuslik. 
7. Teng tomonli ko’pburchaklar yasash. 
8. Tutashmalar. 
9. Sirkul yordamida chiziladigan egri chiziqlar. 
10. Lekalo yordamida chiziladigan egri chiziqlar. 
ADABIYОTLAR: 
1. Yodgorov J.yo. va boshqalar. Geometrik va proektsion Chizmachilik. – T.: 
YAngi asr avlodi, 2008. 
2. N.D.Bhatt. Engineering Drawing. Plane end solid geometry. 51- edition. 
Anand 388001 Gujarat, India. 2012. 
3. Yu.Kirgizboev, Z.Inogomova , T.Rixsiboev "Texnik Chizmachilik kursi". 
(36- 62) betlar. 
4. Shah M.B., Rana B.C. Engineering Drawing. India. 2009. 
5. B.C. Лeвитцкий "Maшинoстрoитeльнoe чeрчeниe". 
Qo’shimcha materiallar: 
1. Жураев Т.Х. Геометрическая модель сопряжений для САПР. Приложение к 
материалам Республиканской научно-практической конференции «Современные проблемы 
моделирования технических и технологических процессов, основанных на высокие 
технологии», БухИТИ, 2013 г. 94-96 betlar. 
TAYANCH IBORALAR 
Parallellik, perpendikulyarlik, kesma, burchak, aylana yoyi, qiyalik, konuslik, 
ko’pburchak, tutashma, sirkul egri chiziq, lekal egri chiziq. 
5.1 Parallel to’g’ri chiziqlar o’tqazish. 
Chizmalarga qo’yiladigan talablarga rioya qilib chizilgan aniq va to’g’ri 
Chizmalar bo’yicha yasalgan bo’yum sifatli bo’lib, talabga javob beradi. Noaniq 
Chizma bo’yicha tayorlangan bo’yum ishga yaroqsiz bo’ladi. Shunga ko’ra, barcha 
Chizmalarni bajarishda geometrik qonun va qoidalarga qat'iy rioya qilish hamda, 
ularni bilib olish va o’rganish talabalar uchun shart va zarur. 

“Chizma geometriya va kompyuter grafikasi” 
76 
Tuzuvchi: Tojiddin Xayrullayevich Jo’rayev
O’zaro parallel to’g’ri chiziqlarni chizishda lineyka, uchburchaklar va sirkuldan 
foydalanish kerak. 5.1,a-rasmda
19
faqat uchburchak chizg`ich yordamida berilgan 
to`g`ri chiziqqa parallel berilgan nuqtadan o`tadigan to`g`ri chiziq ko’rsatilgan.