|
Mavzu: chizmalarda geometrik yasashlarBog'liq Geometrik yasashlar. масалалар (2), dars ishlanma fonetik hodisalar, 8-sinf ona tili fanidan ochq dars, genetikaning asosiy va komakchi tushunchalarini shakllantirish metodikasi, 12, 1 «Faylasuf» atamasini birinchi bo‘lib ishlatgan mutafakkirni to, Operatsion tizimlarda xotirani boshqarish, Йўлдошова Ноила, Farhod va Shirin, BAHOLASH VAROG\'I, amaliy ishlar 1-3, Mavzu Qo`l ishlari haqida umumiy ma’lumot. Qo`l ishlariga va qo-fayllar.org, Sinf rahbar daftari yangi (2023-2024) tayyori, kurs ishi2. misol. AB kesmani teng o’rtasidan o’tuvchi va unga perpendikulyar chiziq
o’tkazilsin (5.4.-rasm). Buning uchun A va B nuqtalarda radiusi AB kesmaning
yarimidan katta bo’lgan aylana yoylar o’tqaziladi bu yoylar kesishib 1 va 2 nuqtalarni
hosil qiladi. 1 va 2 nuqtalar tutashtiriladi. Bu chiziq AB kesmani teng ikkiga bo’ladi.
3. misol. MN to’g’ri chiziq kesmaning M uchidan shu kesmaning o’ziga
perpendikulyar chiqarilgan sirkuldan foydalanib MN kesmada N uchidan R radius
bilan aylana yoyi chizib MN kesmada 1 nuqtani aniqlab, unda yana R radius bilan
aylana yoyi o’tkazamiz. O yoylar kesishuvi nuqtasi bilan bir nuqtani tutashtiramiz
(5.5-rasm) va O nuqtadan R radiusli yana aylana yoyi o’tkazamiz, aylana yoyi bilan
01 to’g’ri chiziq kesishib K nuqtani hosil qiladi. KM nuqtalarni tutashtirib MN to’g’ri
chiziqga perpendikulyar o’tkazamiz.
4 misol C nuqtadan AB to’g’ri chiziqqa perpendikulyar o’tkazing. Sirkul
yordamida misol yechiladi (5.6.–rasm). C nuqtadan AB to’g’ri chizig’i R radius bilan
kesuvchi aylana yoyi o’tkazamiz. Bu aylana yoyi AB kesmani 1 va 2 nuqtalarda kesib
o’tadi. 1 va 2 nuqtalardan ixtiyoriy R1 radiusli yoylar o’tkazamiz. Bu yoylar o’zaro
kesishib D nuqtani hosil qiladi. C va D nuqtalarni tutashtiramiz hosil bo’lgan CD
to’g’ri chiziq AB to’g’ri chiziqqa perpendikulyar bo’ladi.
5.3.-rasm. a,b
5.4-rasm
5.5.-rasm
5.6.-rasm
5.3.To’g’ri chiziq kesmasini teng bo’laklarga bo’lish
Berilgan AB to’g’ri chiziq kesmasini teng aniq bo’laklarga bo’lishni ko’rib
chiqaylik (5.7.-rasm.)
21
. AB to’g’ri chiziq kesmasini 5 ta teng bo’lakka bo’lish talab
qilinsin. Buning uchun AB kesmani biror uchidan masalan A uchidan ixtiyoriy
yo’nalishga qarab, to’g’ri chiziq o’tkazamiz va unga o’zaro
teng bo’lgan 5 ta kesmani o’lchab qo’yamiz. So’ngra 5-nuqtani
AB kesmaning B uchi bilan tutashtiramiz. B5 to’g’ri chiziq hosil
bo’ladi. Keyin B5 to’g’ri chiziqqa parallel qilib, 4, 3, 2, 1,
nuqtalardan to’g’ri chiziqlar o’tkazamiz va 1', 2', 3' va 4'
nuqtalarni AB to’g’ri chiziqda aniqlaymiz. AB kesma teng 5
bo’lakka bo’lindi.
|
| |
