Dasturiy injinering” fakulteti 312-20 guruh talabasi Raimberdiyev Fozilbekning Dasturiy ta’minot loyihalarini boshqarish fanidan

Download 63.61 Kb.
bet	1/2
Sana	16.11.2023
Hajmi	63.61 Kb.
	#100032

Bog'liq
dt topshiriq 1
6-synp. Gadymy dunya taryhy (2017, A.Sagdullayew, W.Kostetskiy), vocabulary 3-unit, 3-test, OILANING IJTIMOIY MAQOMI, Noan’anaviy tarbiyaviy scat mashg‘uIotlarini tashkil etish usullari. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar kontseptsiyasi., 1685612798, XONA RAQAMLARI, Kitob 5340 uzsmart.uz, Дилшод Субанов, Muzaffarov Mirzohid, ZLpSPs0LvEXAAN2bzkmsuwTKY5p08I71rfULx2Io, Emperik va nazariy bilishni qiyoslang., ЛАБОРАТОРНАЯ РАБОТА № 2 ARDUINO, 1- mavzu Lokal va global kompyuter tarmoqlari Tatmoqlar haqida

Bu sahifa navigatsiya:

• Topshirdi : Raimberdiyev. F Qabul qildi : Mirzayeva. N Toshkent – 2023
• Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL‑XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti “Dasturiy injinering” fakulteti 312-20 guruh talabasi Raimberdiyev Fozilbekning Dasturiy ta’minot loyihalarini boshqarish fanidan 1 topshiriq ishi Topshirdi : Raimberdiyev. F Qabul qildi : Mirzayeva. N Toshkent – 2023 Dasturiy ta’minotini xayotiy sikli. Dastlabki loyihalash. Reja: Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari. Foydali dasturiy ta'minotni mijozga erta yetkazib berish va joylashtirish Dasturiy ta’minot ishlab chiqishning hayotiy sikli modellari. Dasturiy ta'minot jarayoniDasturiy ta'minot jarayoni - bu dasturiy ta'minot tizimini ishlab chiqarishga qaratilgan harakatlar to'plami. Avvalgi mavzuda muhokama qilganidek, dasturiy ta'minot tizimlarining ko'plab turlari mavjud va ularning barchasiga tegishli bo'lgan universal dasturiy injiniring usuli mavjud emas. Bundan kelib chiqadiki, universal qo'llaniladigan dasturiy ta'minot jarayoni ham mavjud emas. Turli kompaniyalarda qo'llaniladigan jarayon ishlab chiqilayotgan dasturiy ta'minot turiga, dasturiy ta'minot mijozining talablariga va dasturiy ta'minotni dastur tuzuvchilarning ko'nikmalariga bog'liq.Har xil dasturiy ta'minot jarayonlari mavjud bo'lsa-da, ularning barchasi qaysidir shaklda to'rtta asosiy dasturiy injiniring faoliyatini o'z ichiga olishi kerak: 1. Dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasi. Dasturiy ta'minotning funksionalligi va uning ishlashidagi cheklovlar aniqlanishi kerak. 2. Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish. Spetsifikatsiyaga javob beradigan dasturiy ta'minot ishlab chiqarilishi kerak. 3. Dasturiy ta'minotni tekshirish. Dasturiy ta'minot mijoz talablarini bajarishini ta'minlash uchun tekshirilishi kerak. 4. Dasturiy ta'minot evolyutsiyasi. Dasturiy ta'minot mijozlarning o'zgaruvchan ehtiyojlarini qondirish uchun rivojlanishi kerak. Ushbu jarayonlar murakkab jarayonlar bo'lib, ular talablarni tekshirish, arxitekturani loyihalashtirish va modullarni sinovdan o'tkazish kabi kichik faoliyatlarni o'z ichiga oladi. Jarayonlar, shuningdek, ishlab chiqarish faoliyatini qo'llab-quvvatlaydigan dasturiy ta'minot konfiguratsiyasini boshqarish va loyihani rejalashtirish kabi boshqa jarayonlarni ham o'z ichiga oladi. Jarayonlarni tavsiflash va muhokama qilishda odatda ma'lumotlar modelini ko'rsatish va foydalanuvchi interfeysini loyihalash va bu harakatlarni tartibga solish kabi harakatlar haqida gapiriladi. Ammo jarayonlarni tavsiflashda kim ishtirok etayotganini, nima ishlab chiqarilishini va harakatlar ketma-ketligiga ta'sir qiluvchi shartlarni tavsiflash ham muhimdir: 1. Mahsulotlar yoki amaliy natijalar jarayon faoliyatining natijasidir. Masalan, arxitekturani loyihalash faoliyatining natijasi dasturiy ta'minot arxitekturasining modeli bo'lishi mumkin. 2. Rollar jarayonda ishtirok etayotgan odamlarning mas'uliyatini aks ettiradi. Rollarga misol sifatida loyiha menejeri, konfiguratsiya menejeri va dasturchi kiradi. 3. Oldindan belgilangan va keyin shartlar - bu jarayon yoki mahsulot ishlab chiqarilishidan oldin va keyin bajarilishi kerak bo'lgan shartlar. Misol uchun, arxitektura loyihasi boshlanishidan oldin, iste'molchi barcha talablarni tasdiqlagan shartlari bo'lishi mumkin; Ushbu faoliyat tugagandan so'ng, arxitekturani tavsiflovchi UML modellari ko'rib chiqilish shartlari bo'lishi mumkin. Dasturiy ta'minot jarayonlari murakkab bo'lib, barcha intellektual va ijodiy jarayonlar kabi, qarorlar va mulohazalar qabul qiladigan insonlarga tayanadi. Barcha turdagi dasturiy ta'minot uchun to'g'ri keladigan universal jarayon yo'qligi sababli, ko'pgina dasturiy ta'minot kompaniyalari o'zlarining ishlab chiqish jarayonlarini ishlab chiqqanlar. Jarayonlar tashkilotdagi dasturiy ta'minotni ishlab chiquvchilarning imkoniyatlari va ishlab chiqilayotgan tizimlarning xususiyatlaridan foydalanish uchun modifikasiya qilib boriladi. Xavfsizlik nuqtai nazaridan tizimlar uchun muhim bo’lgan batafsil yozuvlar saqlanadigan juda tuzilmaviy ishlab chiqish jarayoni talab qilinadi. Tez o'zgaruvchan talablarga ega biznes tizimlari uchun yanada moslashuvchan, tezkor jarayon yaxshiroq bo'lishi mumkin. 1-mavzuda muhokama qilganimdek, professional dasturiy ta'minotni ishlab chiqish bu boshqariladigan faoliyatdir, shuning uchun rejalashtirish barcha jarayonlarning ajralmas qismidir. Rejaga asoslangan jarayonlar - bu jarayonning barcha harakatlari oldindan rejalashtirilgan va taraqqiyot ushbu rejaga muvofiq o'lchanadigan jarayonlar. Men mavzuda muhokama qiladigan tezkor jarayonlarda, dasturiy ta'minot ishlab chiqilayotganda rejalashtirish bosqichma-bosqich va doimiydir. Shuning uchun mijoz yoki mahsulotning o'zgaruvchan talablarini aks ettirish uchun jarayonni o'zgartirish osonroq. Boehm va Turner (Boehm and Turner 2004) tushuntirganidek, har bir yondashuv har xil turdagi dasturlarga mos keladi. Umuman olganda, katta tizimlar uchun siz rejaga asoslangan va tezkor jarayonlar o'rtasidagi muvozanatni topishingiz kerak. Universal dasturiy jarayoni mavjud bo'lmasa-da, ko'plab tashkilotlarda jarayonni yaxshilash uchun imkoniyatlar mavjud. Jarayonlarni tashkil etishda eskirgan texnikasidan foydalanishi yoki zamonaviy dasturiy injiniringining eng yaxshi amaliyotidan foydalanmasligi mumkin. Darhaqiqat, ko'pgina tashkilotlar hali ham dasturiy ta'minotni ishlab chiqishda dasturiy injiniring usullaridan foydalanmaydi. Ular UML modellashtirish va testlash asosida ishlab chiqish kabi usullarni joriy etish orqali o'z jarayonlarini yaxshilashlari mumkin. 2.1.Dasturiy ta'minot jarayonlari modellari dasturiy ta'minot jarayoni modeli (ba'zan dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning hayot sikli modeli deb ataladi) dasturiy ta'minot jarayonining soddalashtirilgan tasviridir. Har bir jarayon modeli ma'lum bir nuqtai nazardan jarayonni ifodalaydi va shuning uchun bu jarayon haqida faqat qisman ma'lumot beradi. Masalan, jarayon faoliyati modeli faoliyat va ularning ketma-ketligini ko'rsatadi, lekin bu faoliyatda ishtirok etuvchi insonlarning rolini ko'rsatmasligi mumkin. Ushbu mavzuda bir qancha umumiy jarayon modellarini (ba'zan jarayon paradigmalari deb ataladi) tanishtiriladi va ular arxitektura nuqtai nazaridan taqdim etiladi. Ya'ni, jarayonning asosi ko'riladi, lekin jarayonning tafsilotlari to’liq ko’rib chiqilmaydi. Ushbu umumiy modellar dasturiy ta'minotni ishlab chiqishga turli yondashuvlarni tushuntirish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan dasturiy jarayonlarning yuqori darajadagi, abstrakt tavsifidir. Bu mavzuda quyidagi umumiy jarayon modellari ko’riladi: 1. Sharshara modeli. Bu model spetsifikatsiya, ishlab chiqish, tasdiqlash va evolyutsiyaning asosiy jarayonlarini o’z ichiga oladi va ular talablarni spetsifikatsiya qilish, dasturiy ta'minotni loyihalash, amalga oshirish va testdan o'tkazish kabi alohida jarayon bosqichlari sifatida taqdim etiladi. 2. Incremental (bosqichma-bosqich) rivojlanish. Ushbu yondashuv spetsifikatsiya, ishlab chiqish va tasdiqlash faoliyatini birlashtiradi. Tizim bir qancha versiyalar (qo'shimchalar) bilan ishlab chiqilgan bo'lib, har bir versiya oldingi versiyadan ko’ra takomillashgan va qo’shimcha funksionallikka ega bo’ladi. 3. Integratsiya va konfiguratsiya. Ushbu yondashuv qayta foydalanish mumkin bo'lgan komponentlar yoki tizimlarning mavjudligiga tayanadi. Tizimni ishlab chiqish jarayoni ushbu komponentlarni yangi sozlamalarda foydalanish uchun sozlash va ularni tizimga integratsiyalashga qaratilgan. Aytilganidek, dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning barcha turlariga mos keladigan universal jarayon modeli yo'q. To'g'ri jarayon mijozning talablariga va normativ talablarga, dasturiy ta'minot foydalaniladigan muhitga va ishlab chiqilayotgan dasturiy ta'minot turiga bog'liq. Masalan, xavfsizlik nuqtai nazaridan dasturiy ta'minot odatda sharshara modeli yordamida ishlab chiqiladi, chunki amalga oshirish bosqichidan oldin ko'pgina tahlil va hujjatlar talab qilinadi. Xozirda dasturiy ta'minot mahsulotlari ishlab chiqishda incremental modelidan ko’p foydalanilmoqda. Mavjud tizimlarni sozlash va ularni zarur bo'lgan funksionallikka ega yangi tizim yaratish uchun integratsiyalash orqali biznes tizimlari tobora rivojlanib kelmoqda.Amaliy dasturiy ta'minot jarayonlarining aksariyati umumiy modelga asoslanadi, lekin ko'pincha boshqa modellarning xususiyatlarini ham o'z ichiga olishi mumkin. Bu, ayniqsa, katta tizim uchun to'g'ri keladi. Katta tizimlar uchun barcha umumiy jarayonlarning eng yaxshi xususiyatlarini birlashtirish mantiqan to'g'ri keladi. Ushbu talablarni bajarish uchun dasturiy ta'minot arxitekturasini loyihalashda asosiy tizim talablari haqida ma'lumotga ega bo'lish kerak. Buni bosqichma-bosqich rivojlantirib bo’lmaydi. Kattaroq tizimdagi quyi tizimlar turli yondashuvlar yordamida ishlab chiqilishi mumkin. Tizimning yaxshi tushunilgan qismlari sharsharaga asoslangan jarayon yordamida aniqlanishi va ishlab chiqilishi yoki konfiguratsiya uchun tayyor tizimlar sifatida sotib olinishi mumkin. Tizimning oldindan belgilash qiyin bo'lgan boshqa qismlari har doim qo'shimcha yondashuv yordamida ishlab chiqilishi kerak. Ikkala holatda ham dasturiy ta'minot komponentlari qayta ishlatilishi mumkin. Ushbu umumiy modellarning barchasini birlashtirib "universal" jarayon modellarini ishlab chiqish uchun turli xil urinishlar bo’lgan. Ushbu universal modellarning eng mashhurlaridan biri AQShning dasturiy ta'minot injiniring kompaniyasi Rational tomonidan ishlab chiqilgan Rational Unified Process (RUP) (Krutchen 2003) hisoblanadi. RUP moslashuvchan model bo'lib, ushbu fan doirasida o’tiladigan har qanday umumiy jarayon modellariga o'xshash jarayonlarni yaratish uchun turli yo'llar bilan yaratilishi mumkin. RUP ba'zi yirik dasturiy ta'minot kompaniyalari (xususan, IBM) tomonidan qabul qilingan, ammo u ommalashmagan. 2.1.1.Sharshara modeli(kaskad modeli) Dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonining birinchi nashr etilgan modeli yirik harbiy tizimda qo'llaniladigan muhandislik jarayonlari modellaridan olingan (Royce 1970). U 2.1-rasmda ko'rsatilganidek, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonini bir necha bosqichlardan iborat. Bir bosqichdan ikkinchisiga o'tgan kaskad tufayli ushbu model sharshara modeli yoki dasturiy ta'minotning hayotiy sikli sifatida tanilgan. Sharshara modeli rejaga asoslangan jarayonga misoldir. Printsipial jihatdan, dasturiy ta'minotni ishlab chiqishni boshlashdan oldin barcha jarayonlar rejalashtirib chiqiladi. Sharshara modelining bosqichlari dasturiy ta'minotni ishlab chiqishning asosiy faoliyatini bevosita aks ettiradi: 1. Talablarni tahlil qilish va aniqlash. Tizim xizmatlari, cheklovlari va maqsadi tizim foydalanuvchilari bilan maslahatlashgan holda belgilanadi. Keyin ular batafsil tavsiflanadi va tizim spetsifikatsiyasi sifatida xizmat qiladi. 2. Tizim va dasturiy ta'minotni loyihalashtirish. Tizimlarni loyihalash jarayoni apparat yoki dasturiy ta'minot tizimlariga talablarni taqsimlab beradi. U umumiy tizim arxitekturasini aniqlaydi. Dasturiy ta'minot loyihalashtirish jarayoni asosiy dasturiy ta'minot tizimining abstraktsiyalarini va ularning munosabatlarini aniqlash va tavsiflash vazifalarini o'z ichiga oladi. 3. Amalga oshirish va modullarni testdan o'tkazish. Ushbu bosqichda dasturiy ta'minot loyihasi dasturlar to'plami yoki dasturiy modullar sifatida ishlab chiqiladi. Modularni testlash bosqichida har bir modul o'z spetsifikatsiyasiga mos kelishini tekshirib chiqiladi. 4. Integratsiya va tizimni testlash. Alohida dastur modullari yoki dasturlari dasturiy ta'minot talablari bajarilishini ta'minlash uchun to'liq tizim sifatida birlashtiriladi va testdan o'tkaziladi. Sinovdan so'ng dasturiy ta'minot tizimi mijozga etkazib beriladi. 5. Foydalanish va texnik xizmat ko'rsatish. Odatda, bu hayot tsiklining eng uzoq bosqichidir. Tizim o'rnatiladi va amaliy foydalanishga topshiriladi. Texnik xizmat ko'rsatish hayot tsiklining oldingi bosqichlarida aniqlanmagan xatolarni tuzatishni, tizim modullarini ishlab chiqishni yaxshilashni va yangi talablar aniqlanganda tizim xizmatlarini kengaytirishni o'z ichiga oladi. Aslida, sharshara modelidagi har bir bosqichning natijasi tasdiqlangan ("imzolangan") bir yoki bir nechta hujjatdan iborat bo’ladi. Keyingi bosqich oldingi bosqich tugamaguncha boshlanmasligi kerak. Yuqori ishlab chiqarish xarajatlarini talab qiladigan apparat ta’minotini ishlab chiqishda bu mantiqan to'g'ri narsa. Biroq, dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun bu bosqichlar bir-biriga mos kelishi va ma'lumotlarni bir-biriga etkazib berib turishi lozim. Loyihalash jarayonida talablar bilan bog'liq muammolar aniqlanishi; kodlash paytida loyiha muammolari topilishi mumkin va boshqalar. Dasturiy ta'minot jarayoni, amalda, hech qachon oddiy chiziqli model bo’lmaydi, balki bir bosqichdan ikkinchisiga qayta aloqa qilish xususiyatiga ega bo’lishi kerak. Jarayon davomida yangi ma'lumotlar paydo bo'lganligi sababli, oldingi bosqichlarda ishlab chiqarilgan hujjatlar kerakli tarzda o'zgartirilib borishi kerak. Misol uchun, agar talabni amalga oshirish juda qimmat ekanligi aniqlansa, ushbu talabni olib tashlash uchun talablar hujjatini o'zgartirish kerak. Biroq, bu mijozning roziligini talab qiladi va umumiy ishlab chiqish jarayonini kechiktiradi. Natijada, mijozlar ham, ishlab chiquvchilar ham dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasini muddatidan oldin muzlatib qo'yishi mumkin, shunda unga boshqa o'zgartirishlar kiritilmaydi. Afsuski, bu muammolar keyinchalik hal qilish uchun qoldirilishi, e'tiborga olinmaganligi anglatadi. Talablarni muddatidan oldin muzlatish tizim foydalanuvchi xohlagan narsani qilmasligini anglatadi. Bu, shuningdek, noto'g'ri tuzilgan tizimlarga olib kelishi mumkin, chunki loyiha muammolari amalga oshirish uslublari orqali chetlab o'tish mumkin. Hayot tsiklining yakuniy bosqichida (ishlash va texnik xizmat ko'rsatish) dasturiy ta'minot foydalanishga topshiriladi. Dasturiy ta'minotning dastlabki talablarida xato va kamchiliklar aniqlanadi. Dastur va loyihalash xatolari paydo bo'ladi va yangi funksiyalarga bo'lgan ehtiyoj aniqlanadi. Shuning uchun tizim keyinchalik foydali bo'lib qolishi uchun rivojlantirib borilishi kerak. Ushbu o'zgarishlarni amalga oshirish uchun (dasturiy ta'minotga texnik xizmat ko'rsatish) avvalgi jarayon bosqichlari takroran bosib o’tiladi. Aslida, dasturiy ta'minot moslashuvchan bo'lishi va ishlab chiqilayotgan vaqtda o'zgarishlarga moslashuvchan bo’lishi lozim. Tizimni qayta ishlash zaruriyati sharshara modeli tizimning ayrim turlariga mos kelishini anglatadi: 1. Dasturiy ta'minot apparat tizimlari bilan o'zaro ta'sir qilishi kerak bo'lgan o'rnatilgan tizimlar. Uskunaning moslashuvchan emasligi sababli, odatda dasturiy ta'minotning funksionalligi bo'yicha qarorlarni u amalga oshirilgunga qadar orqaga qoldirilmasligi lozim. 2. Dasturiy ta'minot spetsifikatsiyasi va loyihasini xavfsizligi va himoyalanganligining keng qamrovli tahlili talab etiladigan jiddiy tizimlar. Ushbu tizimlarni tahlil qilish uchun uning spetsifikatsiya va loyiha hujjatlari to'liq bo'lishi kerak. Spetsifikatsiya va loyihaning xavfsizligi bilan bog'liq muammolarni, odatda, amalga oshirish bosqichida tuzatish juda qimmatga tushadi. 3. Bir nechta hamkor kompaniyalar tomonidan ishlab chiqilgan kengroq injiniring tizimlarining bir qismi bo'lgan yirik dasturiy ta'minot tizimlari. Tizimlardagi apparat shunga o'xshash model yordamida ishlab chiqilishi mumkin va kompaniyalar apparat va dasturiy ta'minot uchun umumiy modeldan foydalanishni osonlashadi. Bundan tashqari, bir nechta kompaniyalar ishtirok etganda, turli quyi tizimlarning mustaqil rivojlanishi uchun to'liq spetsifikatsiyalar talab qilinishi mumkin. Sharshara modeli norasmiy jamoaviy muloqotda va dasturiy ta'minot talablari tez o'zgarib turadigan vaziyatlarda to'g'ri kelmaydi. Ushbu tizimlar uchun iterativ rivojlanish va tezkor usullar yaxshiroq hisoblanadi. Sharshara modelining muhim varianti tizimni rasmiy ishlab chiqish bo'lib, unda tizim spetsifikatsiyasining matematik modeli yaratiladi. Keyinchalik, ushbu model izchillikni saqlaydigan matematik ifodalar yordamida bajariladigan kodga aylantiriladi. Rasmiy ishlab chiqish jarayonlari, masalan, B usuli (Abrial 2005, 2010) asosan kuchli himoyalanganlik, ishonchlilik yoki xavfsizlik talablariga ega bo'lgan dasturiy ta'minot tizimlarini ishlab chiqishda qo'llaniladi. Rasmiy yondashuv himoyalanganlik yoki xavfsizlik ishini ishlab chiqarishni soddalashtiradi. Bu mijozlar yoki tartibga soluvchilarga tizim haqiqatan ham xavfsizlik yoki himoyalanganlik talablariga javob berishini ko'rsatadi. Biroq, rasmiy spetsifikatsiyani ishlab chiqishning yuqori xarajatlari tufayli, ushbu ishlab chiqish modeli juda muhim tizim injiniringidan tashqari boshqa hollarda kamdan-kam qo'llaniladi. 2.1.2 Incremental ishlab chiqish Incremental ishlab chiqish - boshlang‘ich versiyasini ishlab chiqish, foydalanuvchilar va boshqalarning fikr-mulohazalarini inobatga olish va kerakli tizim ishlab chiqilgungacha bo’lgan davrda dasturiy ta’minotni bir necha versiyalar orqali rivojlantirish g‘oyasiga asoslanadi (2.2-rasm). Spetsifikatsiya, ishlab chiqish va tasdiqlash faoliyati alohida emas, balki bir-biriga bog'langan va tezkor teskari aloqga ega bo’lgan faoliyatlardan iborat. Amaliy tizimlar va dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqishda eng keng tarqalgan yondashuvlardan biri bu bosqichma-bosqich rivojlanish (Incremental ishlab chiqish) hisoblanadi. Ushbu yondashuv rejaga asoslangan, tezkor yoki ushbu yondashuvlarning aralashmasi bo'lishi mumkin. Rejaga asoslangan yondashuvda tizim rivojlanish darajalari oldindan aniqlanadi; agar tezkor yondashuv qo'llanilsa, dastlabki rivojlanishlar aniqlanadi, ammo keyingi bosqichlarning rivojlanishi biznes-tizimlari va mijozlar ustuvorligiga bog'liq. Dasturiy ta'minotning Incremental ishlab chiqish usullari moslashuvchan usullarining asosiylaridan bo’lib, u sharshara usulidan ko’ra ishlab chiqish jarayonida talablari o'zgaruvchan bo’lgan tizimlarni yaratishda qulay hisoblanadi. Aksariyat biznes tizimlari bu usul yordamida ishlab chiqiladi. Masalani hal qilish usuliga qarab Incremental ishlab chiqish amalga oshiriladi. Kamdan-kam hollarda muammoning to'liq yechimini oldindan topiladi, xatoga yo'l qo'yilganini topilganida, orqaga qaytib, ketma-ket qadamlar bilan yechimga o'tiladi. Dasturiy ta'minotni bosqichma-bosqich ishlab chiqish orqali unga o'zgartirishlar kiritish arzonroq va osonroq bo'ladi. Tizimning har bir qo'shimchasi yoki versiyasi mijozga kerak bo'lgan ba'zi funksiyalarni o'z ichiga oladi. Umuman olganda, tizimning dastlabki bosqichlarida eng muhim yoki eng tez talab qilinadigan funksiyalarni o'z ichiga oladi. Bu shuni anglatadiki, mijoz yoki foydalanuvchi tizimni ishlab chiqishning nisbatan erta bosqichida uning talab qilinadigan narsalarni yetkazib bera olishini baholashi mumkin. Agar yo'q bo'lsa, unda faqat rivojlanish strategiyasini o'zgartirishi kerak va keyingi modifikasiyalar uchun yangi funksiyalar aniqlanadi. Incremental rivojlanish sharshara modeliga nisbatan uchta asosiy afzalliklarga ega: 1. Talablardagi o'zgarishlarni amalga oshirishga ketadigan xarajatlari kamayadi. Qayta ko'rib chiqilishi kerak bo'lgan tahlil va hujjatlar miqdori sharshara modelida talab qilinadiganidan ko’ra kamroq bo’ladi. 2. Ishlab chiqilgan ishlari bo'yicha mijozlarning fikr-mulohazalarini olish osonroq bo’ladi. Mijozlar dasturiy ta'minot haqida fikr bildirishlari va oldingidan ko’ra amalga oshirilgan ishlarni ko'rishlari mumkin. Mijozlarga dasturiy ta'minotni loyihalash hujjatlaridan uning rivojlanish bocqichlarini baholashi qiyinroq bo’ladi. 3. Foydali dasturiy ta'minotni mijozga erta yetkazib berish va joylashtirish, hatto barcha funksiyalar kiritilmagan bo'lsa ham mumkin. Mijozlar ertaroq dasturiy ta'minotdan foydalanishlari hamda foyda olishlari mumkin. Boshqaruv nuqtai nazaridan, incremental yondashuv ikkita muammoga ega: 1. Jarayon ko'rinmaydi. Menejerlar rivojlanish darajasini o'lchash uchun muntazam natijalarni bilib turishlari lozim. Agar tizimlar tezda ishlab chiqilsa, tizimning har bir versiyasini aks ettiruvchi hujjatlarni ishlab chiqarish iqtisodiy jihatdan samarali emas. 2. Yangi qo'shimchalar qo'shilishi bilan tizim strukturasi yomonlashadi. Muntazam o'zgartirish tartibsiz kodga olib keladi, chunki har qanday usulda yangi funksiyalar qo'shiladi. Tizimga yangi xususiyatlarni qo'shish tobora qiyin va qimmatga tushadi. Tuzilmaning buzilishini va kodning umumiy chalkashligini kamaytirish uchun moslashuvchan usullar dasturiy ta'minotni muntazam ravishda qayta ishlash (yaxshilash va qayta qurish) kerakligini taklif qiladi. Incremental rivojlanish muammolari, ayniqsa, turli jamoalar tizimning turli qismlarini ishlab chiqadigan katta, murakkab, uzoq davom etadigan tizimlar uchun og’irlik qiladi. Katta tizimlar qat’iy tuzilma yoki arxitekturaga muhtoj va tizimning mustaqil qismlari bilan ishlaydigan turli guruhlarning mas'uliyati ushbu arxitekturaga nisbatan aniq belgilanishi kerak. Bu bosqichma-bosqich emas, balki oldindan rejalashtirilishi kerak. Incremental ishlab chiqish tizim mijoziga har bir rivojlanish bosqichi yetkazib berish kerak degani emas. Tizimni bosqichma-bosqich ishlab chiqish va uni mijozlarga hamda boshqa manfaatdor tomonlarga o’z fikrlarini bildirishga taqdim etish mumkin, uni etkazib berish va mijozning muhitida joylashtirish shart emas. Qo'shimcha yetkazib berish dasturiy ta'minot real operatsion jarayonlarda qo'llanilishini anglatadi, shuning uchun foydalanuvchining fikrmulohazalari haqiqatga yaqin bo'lishi kerak. Biroq, fikr-mulohazalarni taqdim etish har doim ham mumkin emas, chunki yangi dasturiy ta'minot bilan tajriba o'tkazish oddiy biznes jarayonlarini buzishi mumkin. Download 63.61 Kb.

Download 63.61 Kb.