Dasturlash 0-qadam: matematika

23
Hosil bo‘lgan shakl 
sonlar o‘qi deyiladi. Ko‘rib turgani-
ngizdek manfiy sonlar 0 dan chapda, musbat sonlar esa 0 dan 
o‘ng tarafda joylashgan.
Ba’zida sonlar o‘qini birorta songa karrali sonlar ko‘ri-
nishida ham ifodalash mumkin (karra so‘zi haqida sal ke-
yinroq), ya’ni har bir kesimlarni 1 qiymatga emas 1 dan farqli 
qiymatga oshirib yozamiz:
Ushbu sonlar o‘qining har bir kesimi 4 ta birlikka oshirilgan.
Sonlar o‘qi keyingi mavzularimizda juda as qotadi. 
Umuman sonlar ustida bajariladigan qo‘shish, ayirish, sonning 
absolyut qiymati kabi amallarni sonlar o‘qi yordamida tushun-
tirish oson bo‘ladi. Bundan tashqari sonlarni taqqoslashni ham 
sonlar o‘qi yordamida tushuntirish juda oson. Masalan, bizga 
ikkita va 
b
noma’lum son berilgan bo‘lsin. Agar 
a
soni 
sonlar o‘qida 
b
sonidan chapda joylashgan bo‘lsa, demak 
a
soni 
b
sonidan kichik bo‘ladi va 
a b
<
ko‘rinishida yoziladi. 
Agar 
a
soni 
b
sonidan sonlar o‘qida o‘ngda joylashgan bo‘lsa, 
demak 
a
soni 
b
sonidan katta bo‘ladi va 
a b
>
ko‘rinishida 
yoziladi. Agar ikkala son bir-biriga teng bo‘lsa 
a b
=
ko‘ri-
nishida yoziladi.

24
Yuqorida son o‘rnida kichik lotin 
, 
a b
 harflarini ishlatdik.
Bu degani 
, 
a b
 harflari o‘rnida xohlagan son qo‘yilsa ham 
qonuniyat o‘zgarmasligini anglatadi va noma’lum son de-
yiladi. Bundan keyin agar ifodalarda lotin harflar kelib qol-
sa bilingki, harf o‘rnida siz xohlagan sonni qo‘yishingiz 
mumkin. Ayrim hollarda harflar o‘rnida qanday sonlar kel-
ishi aniq ko‘rsatilgan bo‘ladi.
Ushbu taqqoslash usulidan xulosa chiqarsak, 0 dan kichik 
har qanday son manfiy son 
(
0)
a <
, 0 dan katta har qanday son 
esa musbat son 
(
0)
a >
ekanligi kelib chiqadi.
-4 soni -1 sonidan kichik, chunki chapda joylashgan. 
3 soni -2 sonidan katta, chunki o‘ngda joylashgan.
Dasturlash tillarida bitta son va matnni chiqarishni 
ko‘rib chiqdik. Endi esa, dasturlash tillarida bir nechta sonni 
ekranga chiqarishni ko‘rib chiqamiz. Aslida u siz o‘ylagancha-
lik murakkab emas. 

Download 1,28 Mb.