|
Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1537 saylı
|
| bet | 18/25 | | Sana | 28.04.2022 | | Hajmi | 2.02 Mb. | | #20390 | | Turi | Dərs |
Bog'liq C fakepathk.s -1 K TAB (2)10.2.Şualanma vasitəsilə istilikvermə
Şüaburaxma bütün cisimlərə məxsusdur. Bu onunla izah olunur ki, temperatur təsirindən atomlar arası həyəcanlanma baş verir və istilik enerjisi şüa enerjisinə çevrilir[48-51].
Şüa enerjisi isə elektromaqnit dalğaları enerjisidir. Məlum olduğu kimi cisim üzərinə düşən şüa enerjisinin bir hissəsi udulur, bir hissəsi əks olunur, bir hissəsi isə cismin daxilindən keçib gedir (şək. 10.4). Üzərinə düşən şüanı tamamilə udan cismə mütləq qara cisim, tam əks etdirən cismə mütləq ağ cisim və tam keçirən cismə mütləq şəffaf cisim deyilir.
Şəkil 10.4. İstilik şüalanması
Cismin vahid səthindən vahid zamanda şüalanan istiliyin miqdarına cismin şüaburaxma qabiliyyəti deyilir.
(10.12)
Cismin udduğu istilik miqdarı cismin şüaudma qabiliyyəti adlanır – As.
Mütləq qara cisim üçün As=1.
Stefan – Bolsman qanunu
Bu qanuna görə vahid zamanda şüalanan istiliyin miqdarı şüalanan cismin səthinin sahəsi və mütləq temperaturun 4-cü dərəcəsi ilə mütənasibdir.
(10.13)
C-şüaburaxma əsmalıdır.
(10.14)
Mütləq qara cisim üçün şüaburaxma əmsalı ən böyük qiymətə malikdir.
(10.15)
Kirxhof qanuna görə cismin şüaudma qabiliyyəti və qaralıq dərəcəsi eyni ədədi qiymətə malikdir. Yəni bu qanuna görə eyni temperaturda nisbəti bütün cisimlər üçün sabitdir. Əgər belə olsa, hər hansı cisim üçün
(10.16)
10.16 və 10.17 tənliklərini tərəf-tərəfə bölsək:
(10.17)
Mütləq temperaturu T1 olan cisimdən şüalanma vasitəsi ilə mütləq temperaturu T2 olan cismə verilən istiliyin miqdarı aşağıdakı tənliklə tapılır:
(10.18)
-sistemin çevrilmiş qaralıq dərəcəsidir. Şüalanan səthlərin formasından və onların bir-birinə nəzərən yerləşməsindən asılı olaraq müxtəlif düsturlarla hesablanır.
|
| |
