|
Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1537 saylı
|
| bet | 16/25 | | Sana | 28.04.2022 | | Hajmi | 2.02 Mb. | | #20390 | | Turi | Dərs |
Bog'liq C fakepathk.s -1 K TAB (2)9. 1. Tsiklon aparatları
Mərkəzdənqaçma qüvvəsinin təsiri altında qazdan tozun tutularaq ayrılması üçün istifadə edilən avadanlıqlar tsiklonlardır [40-43]. Onlar ayrıca və ya batareyalar şəklində tətbiq olunur.
Şək. 9.2. Tsiklon aparatının prinsipal sxemi
Aparatda basqı itkisi
∆p=ξw2ρ/2 (9.4)
burada, w=v/s – xətti sürət;
- qazın sıxlığı;
V– aparatdan keçən qazın həcmi sərfi;
S=0,785D2–tsiklonun gövdəsinin en kəsik sahəsi;
D–gövdənin silindrik hissəsinin diametri; toz
Xətti sürət w=2,5-4,0 m/san həddində
Şəkil 8.2.Siklon
götürülür.
1.Gövdə 2.Giriş borusu
Aparatın gövdəsinin en kəsik sahəsi
3.Toz çıxaran boru
aşağıdakı kimi hesablan
4.Çıxış borusu
s = v/w; s=v/n·w–batareya üçün (9.5)
D =
burada n –batareyada siklonların sayidır.
X. İstilik mübadiləsi prosesləri. İstilikkeçirmə,
istilikvermə, istiliyin şüalanması
İstənilən texnoloji qurğularda bir sıra axınların qızmasına, digər axınların isə soyudulmasına, eləcə də müəyyən proseslərin aparılması üçün aparatlara istilik verilməsinə və ya çıxarılmasına geniş təsadüf edilir. Bundan başqa müəyyən aparatlardan alınan məhsullar yüksək temperatura malik olarsa, anbarlara göndərilməzdən əvvəl onların istiliyindən müəyyən məqsədli əməliyyatlar üçün istifadə olunur[44-47].
Məsələn: qeyd edilən istilikdən qızması lazım olan axınların qızması üçün istifadə oluna bilər.
Ümumiyyətlə, istilik mübadiləsi aparatlarının hazırlanmasına sərf olunan metal kapital qoyuluşunun 20%-ni və daha artığını təşkil edir. Odur ki, bu aparatların nə dərəcədə səmərəli işləməsi qurğunun iqtisadi göstəricilərinə böyük təsir göstərir.
İstilik mübadiləsi proseslərinidə istilik yüksək temperaturlu cisimdən və ya axından alçaq temperaturlu cismə və ya axına verilir. İstilik mübadiləsində iştirak edən belə axınlara istilikdaşıyıcılar deyilir.
Onlar bir-birindən isti istilikdaşıyıcılar və soyuq istilikdaşıyıcılar kimi fərqlənir.
İstilik mübadiləsi proseslərini 2 üsulla həyata keçirmək olar:
1. Mübadilədə olacaq axınları bilavasitə bir-biri ilə qarışdırmaqla. Bu üsul o hallarda tətbiq olunur ki, axınları bir-birində qarışdırmağa yol verilsin. Üstün cəhətləri odur ki, istilik itkisi çox az olur.
2. İstiliyin axınları ayıran səth və ya divar vasitəsi ilə birindən digərinə ötürülməsi. Bu halda axınlar bir-biri ilə təmasda olmurlar. İstilik mübadiləsində iştirak edən divar səthinə isə istilikvermə səthi deyilir.
İstilik prosesləri qərarlaşmış və qərarlaşmamış olurlar. Qərarlaşmamış rejimlərdə baxılan nöqtədə temperatur zamanın funksiyası olur. Bu rejim, adətən, dövrü işləyən aparatlara məxsusdur.
Qərarlaşmış rejimlərdə isə temperatur zamanın funksiyası deyildir.
Cisimlər arasında isə istilikdəyişmə prosesi aşağıdakı üsullarla baş verir.
İstilikkeçirmə, istilikvermə (konveksiya), şüalanma. İstilikkeçirmə bərk cisim və ya hərəkətsiz qaz və ya maye mühitlərinin daxilində baş verir. Bu zaman hissəciklər istiliyi bir-birinə toxunma vasitəsilə ötürürlər. Hissəciklər bir-birinə nəzərən hərəkət etmir və yalnız rəqsi hərəkətdə olurlar.
İstilikvermə maye və qaz mühitlərində hissəciklərin hərəkətli sayəsində baş verir.
2 növ istilikvermə vardır:
1. Səsərbəst konveksiya. Bu halda hissəciklər yalnız temperaturlar fərqi sayəsində hərəkətdə olurlar.
2. Məcburi konveksiya. Bu halda hissəciklər mexaniki təsirlər sayəsində (nasos, qarışdırıcı) hərəkətdə olur.
İstiliyin şüalanma ilə ötürülməsində istilik bir cisimdən digərinə elektromaqnit dalğaları vasitəsi ilə verilir. Yəni yüksək temperaturda cismin istiliyi şüa enerjisinə çevrilir. Bu şüa enerjisi digər cisimlər vasitəsi ilə udularaq yenidən istilik enerjisinə çevrilir.
Praktikada belə fərdi istidəyişmə hallarına az təsadüf edilir. İstilik mübadiləsi proseslərində, adətən, belə fərdi istilikdəyişmə üsullarının birgə təsiri daha xarakterikdir.
İstilikkeçirmənin tənliyi
Furye qanununa görə bərk cisim, eləcə də, hərəkətsiz maye daxilindən keçən istiliyin miqdarı divarın səthi, divarın səthlər üzərindəki temperaturlar fərqi və zamanla düz, divarın qalınlığı ilə tərs mütənasibdir. Temperaturun yalnız absis oxu istiqamətində dəyişdiyini qəbul etsək, Furyenin diferensial tənliyi aşağıdakı kimi yazılır:
(10.1)
Şəkil 10.1. İstilikkeçirmə divarı
«-» işarəsi temperaturun azalma istiqamətini göstərir. Burada istilikkeçirmə əmsalı; F-istilikkeçirmə divarının səthinin sahəsi temperatur qradiyenti adlanır.
Bu tənlik inteqral şəklində isə aşağıdakı kimi ifadə olunur
(10.2)
Müstəvi divarın istilikkeçirməsi
Qərarlaşmış rejimdə müstəvi divardan keçən istilik miqdarı:
(10.3)
olur.
Burada, - istilikkeçirmə əmsalıdır.
Bərk cisimlərin, mayelərin, qazların istilikkeçirmə əmsalı haqqında məlumatlar sorğu kitablarında verilir.
- materialın istilikkeçiriciliyi - materialın termiki müqavimət adlanır.
Silindrik divarın istilikkeçirməsi. Qərarlaşmış rejimdə Silindrik divardan keçən istilik miqdarı
(10.4)
kimi ifadə olunur.
burada - r1 və r2 uyğun olaraq slindrik divarın daxili və xarici radiusu;
t1 və t2 divarın daxili və xarici səthlərində teiperatur;
l – slindrik divarın uzunluğudur.
Şəkil 10.2. Silindrik divar.
|
| |
