va tashkilotlar yig'indisidir. Tovarlar n om enklaturasi va pul oboroti
hajm i jihatid an san o at uchun m o ‘ljallangan tov arlar bozori ken g
iste ’mol tovarlari bozoridan u stu n bo'ladi.
A vtom obil ish lab c h iq a rish va s o tish u c h u n m e ta ll, o yna,
re z in a s o tu v c h ila r o 'z m a h s u lo tla rin i m a s h in a s o z la rg a
s o tish -
lari lozim , m a sh in a so z la r esa ta y y o r m a h su lo tn i i s te ’m o lch ilarg a
s o ta d ila r.
S an o atg a m o'ljallangan tov arlar bozori k eng is te ’mol mollari
bozoridan farq qiluvchi o'zig a xos xususiy atlarg a ega:
- sanoat uchun m o'ljallangan tovarlar sotuvchisi nisbatan ancha
kam xaridorga ega bo'ladi.
- x a tto ishlab ch iq aru v ch ilar k o 'p b o 'lg a n tarm o q lard a ham
xaridning k a tta qismi bir n echta yirik is te ’m olchi xissasiga to 'g 'ri
keladi;
- x arid o rlar hudu diy jih a td a n
va neft san o a ti, rezina, p o 'lat
quyish sanoati kabi tarm oqlar bo'yicha to'plangan.
S a n o a t u ch u n m o 'lja lla n g a n to v a rla rg a b o 'lg a n talab k e n g
iste ’mol m ollariga bo'lgan talab bilan o'lchanadi. M asalan, hayvon-
lar terisi poyafzal ishlab chiqarish uchun sotib olinadi.
S anoat uchun m o'ljallangan tovarlarga talab k en g is te ’mol to
varlari va x izm atlar uchun talabga n isbatan tezroq o'zgaradi. Bu,
ayniqsa, yangi ishlab chiqarish uskunalarida yaxshi nam oyon bo'ladi.
B a’zan is te ’mol to v arlarig a b o 'lg an talab n in g 1%
o rtish i san o a t
uchun m o'ljallangan tovarlarga talab ning 2 % ortishiga olib keladi.
S an o at u ch u n m o 'ljallangan to v arla r kam x arajat qilib xarid
qilishni doimo o'rganuvchi malakali agentlar tom onidan xarid qilina-
di. K eng iste ’m olchi xarid qilish sohasida uncha m alakaga ega em as.
S anoat uchun qilinadigan xarid qanchalik m urakkab bo'lsa, u haqida
qaro r qabul qilish jara y o n id a sh u n ch a k o 'p kishi ish tiro k etadi.
E ng
muhim tovarlarni sotib olishda, odatda, m axsus xarid komissiya-
lari shug'ullanib, ular tarkibiga texnikaviy eksp ertlar va rahbariyat
vakillari kiradi.
S anoat uchun m o'ljallangan tovar sotib olish jarayonida xari-
dor bir qancha qaror qabul qilishi kerak- bo'ladi.
Q arorlar miqdori
xarid qilinayotgan vaziyatga bog'liq bo'ladi. Xarid qilinish jarayoni
da uch xil vaziyat vujudga kelishi m um kin:
146
