ISHCHI FAN DASTURIGA MUVOFIQ BAHOLASH MEZONLARINI QO‘LLASH BO‘YICHA

I. O‘
Q
UV MATERIALLARI 
MA’RUZALAR 
---------------------------------------------------------
 
1-MAVZU. KONSULTATIV PSIXOLOGIYANING ASOSIY 
TUSHUNCHALARI VA PREDMETI 
Reja: 
1.
Psixologik xizmat tarixi va asosiy yo’nalishlari 
2.
Konsultativ psixologiya psixologik xizmatning yirik yo’nalish 
psixologik maslahatni tadqiq etuvchi zamonaviy fan yo’nalishi 
sifatida 
3.
Konsultativ psixologiya vazifalari
 
Tayanch tushunchalar
: psixologik xizmat,
 
psixodiagnostika, 
korreksion 
ishlar, 
psixoprofilaktika, 
konsultativ 
psixologiya, 
psixoterapevt, psixoterapiya, mijoz (klient yoki patsient), psixolog 
konsultant. 
1. Insonlarga psixologik yordam ko’rsatish ildizi uzoq tarixga borib 
taqaladi. Bu yumushlarni qadimda aynan psixologlar bo’lmasa-da, 
kohinlar, diniy arboblar, faylasuflar bajargan. Diniy ullamolar 
odamlarga ruhiy jihatdan ko’mak berishda maxsus psixologik 
metodlardan foydalanmagan bo’lsa-da, uning elementlarini o’z 
faoliyatlarida 
aks 
ettirishgan. 
Ya’ni 
insonlarni 
qiynayotgan 
muammolarini eshitganlar, taskin berganlar. Psixologik xizmatning 

aynan mutaxassislar, xususan, psixologlar tomonidan amalga oshirilishni 
boshlanish XIX asrning boshlariga to’g’ri keladi. Xususan, psixologik 
xizmat АQShda 1800-yillardan boshlab rivojlana boshladi. АQShning 
birinchi amaliyotchi psixologlari oʼz-oʼzini tarbiyalash muammosini 
oʼrgangan eksperimental psixologlar edilar.
Fransiyada psixologik xizmatni Аlfred Bine joriy etdi va bu borada 
e’tibor asosan taʼlim sohasiga eʼtibor qaratildi. 1894-yildan boshlab 
psixologik xizmatni mamlakatda amalga oshirish zarurligi tasdiqlandi va 
1905-yilda umumiy dastur boʼyicha oʼqiy olmaydigan bolalarni 
tekshirish orqali aqliy taraqqiyotda orqada qolgan o’quvchilarni 
ajratadigan Bine-Simon testi yaratildi.
1970-yilda Fransiyada psixologik-pedagogik yordam guruhlari 
psixologik xizmatning asosiy turini tashkil etdi. 1990-yilda Fransiyada 
psixologik xizmatning yoʼnalishlari boʼyicha asosiy vazifalar aniqlab 
berildi. Psixologik xizmatni olib boruvchi shaxs vakolati kengaytirildi 
hamda psixolog shaxsning har tamonlama rivojlanishi uchun qoʼlidan 
kelgan barcha ishlarni qilishi kerak, bunda u bu ishlarga oʼqituvchilarni 
va ota-onalarni ham jalb etishi mumkin va xatto lozim topsa, maktab va 
oila tarbiyasiga qarshi chiqishi mumkin, deb maxsus taʼkidlandi.
Sobiq sovet Ittifoqida birinchi boʼlib Estoniyada 1975-yilda maktabda 
psixologik xizmat tashkil etildi (rahbari X.I. X.Liymets, Yu.L. Serd 
boʼlib, ular tarbiyasi qiyin oʼsmirlar uchun maxsus maktablarda ish olib 
boradilar). Rossiyada 1982-yilda maktablarda psixolog shtati ochildi.
1989-yilda 
Oʼzbekistonda 
amaliyotchi 
psixologlarning 
yetishmasligi sababli Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika 
universitetida amaliyotchi psixologlar tayyorlash fakulteti ochildi.

 Bugungi kunga kelib, psixologik xizmatni 3 nuqtai nazardan qarab 
chiqish mumkin:
- 
ilmiy nuqtai nazardan;
- 
tashviqot nuqtai nazardan;
- 
amaliy nuqtai nazardan.
Faqat mana shu nuqtai nazarlarning birligigina psixologik xizmat 
predmetini tashkil etadi.
Ilmiy 
nuqtai 
nazar 
psixologik 
xizmatning 
metodologik 
muammolarini ishlab chiqishni nazarda tutadi. Bu yoʼnalish 
ijrochilarining 
asosiy 
funksiyasi 
psixologik 
xizmat 
ishida 
psixodiagnostik, psixokorrektsion va rivojlantiruvchi metodlarni ishlab 
chiqish va nazariy asoslashga bagʼishlangan ilmiy tadqiqotlarni 
oʼtkazishdan iborat.
Tashviqot nuqtai nazari odamlarning psixologik bilimlardan 
foydalanishini nazarda tutadi. 
Psixologik xizmatning amaliy nuqtai nazarini psixologlarning amalga 
oshiradigan ishlari tashkil etadi.
Hozirgi bosqichda psixologik xizmat faoliyatining 2 yoʼnalishi: 
dolzarb va kelajak yoʼnalishlari mavjud. Dolzarb yoʼnalish insonlar 
hayotidagi qiyinchiliklar, ular hulq-atvori, muloqotidagi ogʼishlar, 
muammolarni hal qilishga qaratilgan.
Kelajak yoʼnalishi esa har bir insonning individuallgini rivojlantirishga, 
jamiyatda 
yaratuvchanlik 
hayotiga 
psixologik 
tayyorlikni 
shakllantirishga qaratilgan. Ikki yoʼnalish ham bir-biri bilan bogʼliq.
Psixologik xizmatning maqsadi - shaxsning har tomonlama 
shakllanishi, rivojlanishi, samarali ijtimoiylashuvi va moslashuvi, 

rivojlanishining barcha yosh davrlarida psixologik salomatligini 
muxofaza qilish uchun psixologik-pedagogik shart-sharoit yaratishdan 
iborat. 

Download 3,81 Mb.