| Qadoqlash.
50 ta drajedan BP-60 polimer bankalarga TU 9467-001-29974243-97 bo’yicha, polietilendantayyorlangan DST 16338-85 yoki polisterol DST 28250-89, qattiq yopiladigan polietilen qopqog’li DST 16337-77 bo’yicha qadoqlanadi.
500 g, 800 g dan metall bankalarga DST 5987-88 pergament qog’oz bilan DST 1341-97, yoki pergamentsimon DST 1760-86 qog’ozlarga qadoqlanadi.
Metall bankalarni o’rab olish usuli orqali qopqog’lar bilan yopiladi va 8 tadan 16 tagacha miqdordagi bankalarni bir xil miqdordagi yo’riqnoma bilan birga gofrirlangan karton qutilarga DST 13511-91 yoki DST 13512-91 bo’yicha joylashtiriladi.
Bankalarga yorliqlangan qog’ozlardan DST 7625-86 bo’yicha yorliq yopishtiriladi.
50-200 bankalarni bir xil miqdordagi yo’riqnoma bilan birga gurux qadoqlarga joylashtiriladi.
Gurux qadoq va transport tara DST 17768-90 bo’yicha mos kelishi kerak.
Markirovkalash.Banka yorliqda va gurux qadoqda ishlab chiqaruvchining nomi, manzili va maxsulot belgisi, dori moddasining lotin, o’zbek va tillardagi nomlarini, dori moddasining shakli, asosiy ta’sir etuvchining nomi va miqdori, qadoqdagi drajelar miqdori, “Polivitamin”, saqlash sharoiti, registratsiya raqami, seriya raqami, yaroqlilik muddati, shtix kodi, dorixonadan chiqarilish vaqti, telefon raqami, ishlab chiqaruvchining faksi, ishlatish usuli ko’rsatiladi.
Gurux yorliqda qo’shimcha qadoqlar soni ko’rsatiladi.
Gurux va transport tarasini markirovkasida DST 14192-96 ga mos bo’lishi kerak.
Transportlash.DST 17768-90 ga mos bo’lishi kerak.
Saqlash.25°C yuqori bo’lmagan haroratda saqlansin.
Yaroqlilik muddati.1 yil.
Ko’rsatma. Reaktivlar, titrlangan eritma va indikatorlar, xususiy korxona farmakopeya maqolada ko’rsatilgan Davlat Farmakopea IX, 2 jildida keltirilgan.
Surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni qadoqlash, o‘rash va sifatini baxolash. Diklofenak-RG geli.
Maqsad. Yumshoq dori shakllaridan surtmalar, linimentlar, kremlar, pastalar va gellarni sifatini baholashning o‘ziga hos tomonlarini tahlil qilish.
Mavzuning ahamiyati. YUmshoq dori shakllarining aksariyat qismi tashqi maqsadlar uchun ishlatilsada ularni sifatini baholash va standartlash boshqa dori turlariga nisbatan alohida o‘quv va malakani talab qiladi. Bu jihatdan ularni XI DF talablari bo‘yicha sifatini nazorat qilish muhim ahamiyatga ega.
Vaziyatli masalalar.
Tayyorlangan surtma tarkibidagi asosiy ta’sir etuvchi modda asosda erimaganligi uchun buyum oynachasida uning zarrachalari aniq ko‘zga tashlandi.
Tayyorlangan limimentning konsistensiyasi deyarli surtmanikiga yaqin.
Tayyorlangan pasta standartlanib, ichish uchun tavsiya qilingan.
Talabalarning bilimni tekshirish uchun savollar.
Surtmalar, linimentlar va pastalarni standartlash usullarini bir-biridan farqi.
Antibiotiklardan tayyorlangan surtmalarni standartlash.
Gormonal preparatlardan tayyorlangan surtmalarni standartlashning o‘ziga hos tomonlari.
Nosteroid ta’sirga ega bo‘lgan yallig‘lanishga qarshi mo‘ljallangan preparatlardan tayrlangan surtmalar va kremlarni standartlash.
Ichish uchun mo‘ljallangan yumshoq dori shakllarining siftaiga qo‘yilgan talablar.
Rektal surtmalar va ularning nomenklaturasi.
Og‘riq qoldiruvchi surtmalarni standartlashni o‘ziga hos tomonlari.
Yumshoq dorilar tayyorlashda ishlatiladigan yordamchi moddalar tasnifi.
Pastalarni tayyorlashda yordamchi moddalar tanlashni o‘ziga hos tomonlari.
Ishlab chiqarish korxonalarida, surtmalarni ishlab chiqarish sexlarining o‘zida xar bir bosqich va jarayon qattiq nazoratga olinadi. Ayniqsa qadoqlashdan oldin tayyor maxsulot sifatiga to‘la ishonch xosil qilish lozim. Tayyor maxsulot sifatiga oxirigi xulosani ishlab chiqarish korxonasining texnik nazorat bo‘limi beradi (OTK).
Surtmalar dori moddasining sifat va miqdor taxlili bo‘yicha standartlanadi. SHuningdek, tashqi ko‘rinishi organoleptik taxlil orqali, uning tarkibiga kirgan dori moddalariga nisbatan chinlik reaksiyalarini o‘tkazish orqali belgilanadi.
Surtmaning tarkibiga kirgan dori moddalarning sifat va miqdoriy tahlil usullari DF, FM, VFM, DST, TSH va boshqa MTH larda keltirilgan usullar yordamida bajariladi. Surtmalarni og‘irliklaridagi farqi qadoqlangan 10 qadoq surtma og‘irligini tortish orqali aniqlanadi. Emulsion surtmalarda disperslik darajasi disper fazani o‘lchash orqali, okulyari mkm li bo‘lgan elektron mikroskopi orqali aniqlaniladi. Buning uchun 1000 tomchi emulsion surtmaning diamteri aniqlanilib, xar xil o‘lchamli tomchilarning % miqdori topiladi. Bu usul oson bajariladi, biroq bironta ham farmakopeyada emulsion surtmalar uchun aniq me’yor keltirilmagan.
Aloxida nomdagi yoki turdagi surtmalar tegishli MTH lar bo‘yicha standartlanadi. MTH talabiga ko‘ra surtmalarning rN ko‘rsatkichi ham aniqlash talab etiladi. Buning uchun tortib olingan surtma tortmasi 50 ml tozalangan suv bilan aralashtirilib, 50-60S xaroratda, 30 daqiqa davomida chayqatiladi. Olingan ajratma filtrlanadi va potensiometrik usulda rN qiymati aniqlaniladi.
XI DF surtmalar uchun yana mikrobiologik tozaligini aniqlashni ham talab etadi. Shuningdek, ba’zi xollarda surtmalarning mexanik tuzilish xossalari, surtma tarkibidan dori moddasining ajralib chiqish tezligi, ularni saqlanish sharoitlaridagi turg‘unligini ham aniqlashga to‘g‘ri keladi. Asosan bu ko‘rsatkichlar yangi surtmalarning texnologiyasini kashf etilishida yoki texnologiyasi takomillashtirilganda aniqlaniladi.
Surtmalarni o‘rash va qadoqlash.
Tarkibida suv va uchuvchan komponentlar saqlaydigan surtmalar ularni parlanishini oldini oladigan idishlarga qadoqlanadi. Surtmalarni qadoqlashda shisha, chinni, polimer (polistirol) bankalardan (hajmi 10, 20, 30, 50 yoki 100 ml bo‘lgan, og‘zi burama qopqoq bilan yopiladigan) foydalaniladi.
Angro surtmalarni qadoqlashda hajmi 50-100 kg bo‘lgan yog‘och bachoklardan, hajmi 5, 10 va 20 kg bo‘lgan tunuka yoki shisha ballonlarga qadoqlanadi. Surtmalar shnekli yoki porshenli dozalarga bo‘luvchi mashinalar orqali qadoqlanadi. Xozirgi zamon farmatsevtik ishlab chiqarish texnologiyasida surtmalarni tyubiklarga qadoqlash urf bo‘lgan. Tyubiklar boshqa qadoqlovchi idishlarga nisbatan qulay va gigienik talablarga to‘liq javob beradi. Surtmalar plasmassalardan tayyorlangan tyubiklar yoki A6 va A7 markali alyuminili metall tyubiklarga qadoqlaniladi. Tyubiklarning ichki tomoni FL-559 markali lak bilan qoplangan bo‘ladi. Tashqi tomoni esa jihozlash uchun qulay bo‘lgan emal bo‘yoq bilan bo‘yaladi.
Tyubiklarni tayyorlash uchun polimer maxsulot sifatida past va yuqori zichlikka ega bo‘lgan polietilen, polipropilen, polivinilxloridlardan foydalaniladi. Qadoqning germetikligini ta’minlash uchun tyubikning og‘zi yupqa alyuminiyli qatlam bilan qoplanadi.
Tyubiklarni surtmalar bilan to‘ldirishda chiziqli va aylanma tipidagi avtomatlardan foydalaniladi. Masalan, Colibri “GA-40”, “GA-85” (Italiya), A-85, shuningdek, Germaniyaning Ivka firmasi tomonidan ishlab chiqilgan TI-23, TF-24, TF-51, “Gofliger – Karg” firmasining tuboto‘ldiruvchi “Rossi” markali mashinasi, metall, polietilen va polivinilxloridli tubalarga surtmalarni qadoqlovchi SHvetsiyaning “Arenko” firmasining “Arencomatic-1000” va “Arencomatic-2000” shular jumlasidandir.
Surtmalarning saqlanishi. Surtmalar turi, tayyorlash texnologiyasi va qadoqlash turidan qat’iy nazar yorug‘lik nuridan ximoya qilingan xolda, salqin joyda saqlanadi. Oshlovchi moddalar, yod va simob saqlagan surtmalar metall buyumlardan uzoqda saqlanishi lozim. Emulsion surtmalar va emulsion asoslarda tayyorlangan surtmalar idishlarga to‘la xolda qadoqlanib saqlanadi (suvni parlanishini oldini olish maqsadida). SHuningdek, harorat 00S dan pasayishi yoki 30-400S haroratdan ortishi mumkin emas. Moyli asoslarda tayyorlangan surtmalar imkon darajasida past haroratda saqlanadi. SHuningdek, termolabil moddalardan tayyorlangan surtmalar ham xuddi shudday sharoitda saqlanishi lozim.
Korxona sharoitida surtmalarni ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish.
Surtmalar ishlab chiqarishni xozirgi zamon talablari darajasida rivojlantirish, surtmalarni tayyorlash texnologiyasini takomillashtirish, yangi texnik asbob-uskuna va apparatlarni farmatsevtik ishlab chiqarish amaliyotiga olib kirishni taqozo etadi. XX asr oxirlariga kelib surtmalar nomenklaturasi 20-30% ga ortdi.
Endilikda, steroid gormonal preparatlar, antibiotiklar va qsimlik ekstraktlaridan surtmalar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish borasida ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Virusli infeksiyalar, rak kasalliklari va yurak qon tomir kasalliklarini, shuningdek markaziy nerv sisitemasi va boshqa kasalliklarni davolash va oldini olishga qaratilgan surtmalarning yangi-yangi tarkiblari va mavjud texnologiyalarni takomillashtirish borasida tadqiqotlar davom etmoqda.
Surtmalarning maksimal darajada terapevtik samaradorligini saqlab qola oladigan yordamchi moddalarni sintez qilish ishlari olib borilmoqda. Bu borada birinchi o‘rinda yuqori molekulyar birikmalar, shuningdek monomer sintetik moddalar ustida ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Yordamchi moddalarni to‘g‘ri tanlanishi surtmalar, linimentlar va pastalarni –50S dan +40S gacha bo‘lgan haroratga chidamli bo‘lishini ta’minlamoqda. Surtmalarning farmakokinetik faolligiga dori moddasining disperli darajasi, tanlangan asosning tabiati, tarkibidagi sirt faol moddaning miqdori va ko‘pik xosil qiluvchilarning (penetratov) to‘g‘ri ta’sir qilishi tajribalar orqali isbotlangan.
Surtmalar, kremlar, gellar, linimentlar va pastalarda “Dori vositalari sifatini standartlari. Asosiy qoidalar” tarmoq standarti TSt 42 - 01 : 2002 rasmiy nashrda keltirilgan quyidagi sifat ko‘rsatkichlari o‘rganilishi kerak:
1. Dori vositasining lotin, davlat va rus tillaridagi nomlari
2. Xalkaro patentlanmagan nomi
3. Tarkibi
4. Tasnifi
5. Chinligi
6. O’ram ichidagi massa
7. Suvli ajratma pHi
8. Zarrachalar o’lchamlari
9. Bir xilligi
10. Yot aralashmalar (o’xshash birikmalar)
11. Mikrobiologik tozaligi yoki sterilligi
12. Miqdoriy taxlili
13. O’rami
14. Yorliqlash
15. Tashish
16. Saqlash
17. Yaroqlilik muddati
18. Asosiy farmakoterapevtik guruxi
Diklofenak natriy surtmasini son ko‘rsatkichlarini aniqlash.
Tarkibi
Diklofenak natriy
(100% quruq moddaga nisbat, BF) -3.0 g
Glitserin
(FS 42-Uz-0035-2007, GOST 6824-96) -8.0g
Propilenglikol
(VFS 42-1594-86, BF) -7,5g
96% rektifikatlangan etil spirti
(GOST 5962-67,FS 42 Uz -0171-2010) -8,0g
Karbomer 934 R,974 R
karbopol 934 R, 974 R, EF -1,0g
Mentol yoki ratsemik mentol
(GF X,387 b.FS 42-1866-90,AQSH F,EF) -0.5g
Ammiakning 15% li eritmasi
(GOST 3760-79) -0.6g
Formaldegid eritmasi
(GF CH, 628 b ) - 0.1g
Tozalangan suv
(FM 42 Uz -0511-2007) -100,0g gacha
Izoh: ammiakning 15% li eritmasi ammiakning konsentrlangan eritmasidan tayyorlanadi (GOST 3760-79).
Tashqi ko‘rinishi. Spetsifik xidli, bir xil konsistensiyali, oq rangdagi surtma.
Chinligi. Diklofenak natriyni miqdor jixatdan aniqlash uchun tayyorlangan eritmani ultrabinafsha nur yutish spektori 220 nm dan 300 nm gacha bo‘lganda, to‘lqin uzunligi 276 + 2nm xolatida maksimum nur yutish ko‘rsatkichiga ega bo‘lishi kerak.
Yot moddalarni aniqlash. Buning uchun, standart eritma xromatogrammasida asosiy dog‘, diklofenak natriy guvox moddasi standart namunasining A eritmadagi (SOVS) dog‘ bilan bir satxda ko‘rinishi kerak.
0,5 g preparatni chinni idishga solib, ketma-ket ravishda 0,1 ml peridol eritmasi va 0,15 ml konsentratlangan sulfat kislotasi qo‘shib, aralashtirganda yo‘qolib ketuvchi binafsha rang xosil bo‘ladi (diklofenak natriy).
Sig‘imi 25 ml bo‘lgan chinni idishga 2,0 g preparat solib, sulfat kislotasidagi 1 ml vanilin (0,1 g vanilin 10 ml sulfat kislotasida) eritmasi qo‘shiladi. Natijada malina tusli qizil rang xosil bo‘ladi (mentol).
Mentol, etil spirti, propilenglikol va glitserinni miqdoriy aniqlash uchun tayyorlangan standart eritma xromatogrammasida mentol (taxminan 0,15), etil spirtini (taxminan 0,15), propilenglikolni (taxminan 0,42) va glitserinni (taxminan 1,46) ushlab turilish nisbiy vaqtlarini piklari mentolni, etil spirtini, propilenglikolni va glitserinni SO eritmasidagi etil spirti, propilenglikol va glitserin xromatogrammasidagi ushlab turish nisbiy vaqtlari piklari bilan farqi 0,2% aniqlikda bir xil bo‘lishi kerak. Butandiolni pikni ushlab turish vaqti -1,4 birlik deb qabul qilingan (XI DF, 1 nashr, 105 bet) (mentol, etil spirti, propilenglikol, glitserin).
pH ko‘rsatkichi. Bu ko‘rsatkich 6,0 dan 7,5 gacha (potensiometrik XI DF, 1 nashr, 113 bet) bo‘lishi kerak.
Sig‘imi 50 ml bo‘lgan shisha kimyoviy stakanga 2,0 g preparat solib, 20 ml yangi qaynatib sovutilgan suv qo‘shiladi va 10 daqiqa davomida aralashtiriladi. Xosil bo‘lgan bir turdagi aralashmani XI DF 1 nashr, 113 betga asosan potensiometrik usulda rN aniqlanadi.
Qadoq ichidagi massa. Qadoq massasini tarkibi OST 64-492-85 ga asosan aniqlanadi. Uchta tuba yoki banka, ichidagi bilan har biri torozida alohida-alohida tortiladi, mayda qadoq uchun 0,01 g aniqlikda va 1 g gacha aniqlikda - yirik qadoq uchun. Tubani uzinasiga qaychi bilan kesiladi, so‘ngra tuba yoki bankani ichidagidan massa ajratiladi. Preparat qoldiqlarini qaynoq suv bilan yuvib, namlikni filtrlovchi qog‘oz bilan tozalanadi. Tuba (bankani) yana torozida tortiladi. Qadoq ichidagi massani, dorivor moddani qodoqdagi massasi va ichidagidan tozalangan qadoq massasini nisbati aniqlanadi.
10 g dan 50 g gacha bo‘lgan qadoq uchun ruxsat etilgan aniqlik ± 4%, 100g lik qadoq uchun ± 2,5% tashkil etadi.
Qoniqarsiz natija olinganda sinov, preparat miqdorini ikki barobar oshirib bajariladi.
Yot qo‘shimchalar. 0,67 g preparatni 6 ml sovuq metil spirti-uksus kislotasi bilan aralashmasi (9:1) yordamida 10 ml sig‘imli o‘lchov kolbasiga solinib, 10 daqiqa davomida aralashtiriladi, berilgan erituvchilar aralashmasi bilan eritmani xajmini belgisigacha etkazilib, aralashtiriladi va tarkibida suv bo‘lmagan qog‘oz filtr yordamida filtrlanadi. Tarkibida suvsiz 1,0 g natriy sulfati bo‘lgan o‘lchamlari 7,5x15 sm bo‘lgan Kizelgel 60 F 254 (Merk firmasi ) xromatografik plastinka start chizig‘iga 100 mkg(200 mkg diklofenak natriy) olingan eritma surtiladi. 100mkg (0,5 mkg) diklofenak natriyining A (SOVS) yordamchi moddasini eritmasini standart namunasi va 100 mkg (0,4 mkg) diklofenak natriy B (SOVS) eritmasi.
Plastinka xavoda 5 daqiqa davomida quritiladi va xloroform-atseton chumoli kislotasi (80:1:3) erituvchilar aralashmasi bilan kameraga joylashtirib, oshib boruvchi usul bilan xromatrografiyalanadi.
Erituvchilar fronti start chizig‘idan 10 sm o‘tganda, plastinkani kameradan olib, 10 daqiqa xavoda quritiladi va ultra binafsha nurini to‘lqin uzunligi 254 nm da ko‘riladi yoki oltingugurt kislotasidagi kaliy bromati eritmasi purkaladi, qo‘ng‘ir-binafsha dog‘lar ko‘rinadi.
Tekshirilayotgan eritma xromatogrammasida asosiy dog‘dan tashqari qo‘shimcha dog‘larni borligiga ruxsat etiladi, lekin bu dog‘larni xar birining kattaligi va rangining intensivligi natriy diklofenakni A (SOVS) eritmasini xromatogrammasidagi dog‘dan katta bo‘lmasligi kerak (0,25% dan ko‘p emas).
Qo‘shimchalarni yig‘indi miqdori 10% dan oshmasligi kerak. “Xromatografik jadvalni yaroqligini tekshirish” testini talablari bo‘yicha bajarilgan analiz natijalari to‘g‘ri xisoblanadi.
Eslatma:
1. Diklofenak natriy A eritmasi va B SOVS eritmalarini tayyorlanishi. 0,063 g diklofenak natriy (Br 2004) 25 ml sig‘imli o‘lchov kolbasiga solinib, sovuq 15 ml metil spirti–sirka kislotasi (9:1) aralashmasida eritilib, eritmani xajmini shu erituvchilar yordamida belgisigacha olib boriladi va aralashtiriladi (asosiy eritma).
Asosiy eritmani qorong‘i erda saqlanganda saqlash muddati 10 kun.
0,1 ml asosiy eritmani 50 ml sig‘imlik o‘lchov kolbasiga solib, eritma xajmini metil spirti-sirka kislotasi (9:1) sovuq aralashmasi yordamida belgisigacha suyultiriladi va aralashtiriladi (A eritma).
0,08 ml asosiy eritmani 50 ml sig‘imlik o‘lchov kolbasiga solib, metil spirti–sovuq sirka kislota aralashmasi yordamida eritmaning xajmini belgisigacha etkazilib aralashtiriladi (B eritma).
Diklofenak natriyning A va B SOVS eritmalari yangi tayyorlangan xolda ishlatiladi.
Xromatografik jadvalni yaroqligini tekshirish.
Xromatografik jadval yaroqli deb xisoblananishi uchun:
- diklofenak natriy B SOVS eritmasini xromatogrammasida dog‘ aniq ko‘rinishi kerak,
- diklofenak natriy B SOVS eritmasini xromatogrammasida Rf dog‘lar 0,6 qismini tashkil etishi kerak.
Zarrachalarini o‘lchamlari. Buning uchun 0,02 g bo‘lgan preparatni predmet shishasiga joylashtirib, 15x15 mm lik yopuvchi shisha bilan berkitiladi, preparat zarrachalarini yopuvchi shisha tagida bir xil joylashtirish uchun yopuvchi shishani preparat ignasini to‘mtoq uchi bilan bosiladi (TU 64-1-464-74) va okulyari 16 x, obektivi 10x marta kattalashtirilgan mikroskopda ko‘riladi.
Mikroskopni 10 ta ko‘rish maydonida zarrachalarning asosiy massasini o‘lchamlari 60 mkm dan katta bo‘lmasligi kerak; 10 tadan ko‘p bo‘lmagan zarrachalarni o‘lchamlari 60 dan 90 mkm gacha bo‘lishi ruxsat etiladi.
Aniqlash o‘rtacha beshta probada bajariladi.
Bir xillik. Surtma birturli bo‘lishi kerak. Preparatni 0,02 g massalik 4 ta namunasini 2 tadan predmet shishasiga qo‘yiladi. Ikkinchi predmet shishasi bilan yopilib, diametri 2 sm atrofidagi dog‘lar xosil bo‘lguncha zichlashtiriladi va ko‘zdan 30 sm uzoqlikdan ko‘riladi; namunalarni to‘rtadan uchtasida zarrachalar ko‘rinmasligi kerak.
Agar zarrachalar ko‘p sonli dog‘larda ko‘rinsa, aniqlash sakkiztalik tekshiruvda qayta bajariladi, zarrachalarni mavjudligi ikkita sinovda aniqlash ruxsat etiladi. Bunda 12 talik sinovlarda zarrachalarni mavjudligi 3 ta sinovdan ko‘p bo‘lmagan xolda aniqlash ruxsat etiladi.
Mikrobiologik tozalik. Preparat XI DF, 2 nashr, 193 betda keltirilgan usul bo‘yicha, shuningdek N 2 ot 12.10.2005 y, kategoriya 2 o‘zgartirish bo‘yicha ko‘rsatilgan talablarga javob berishi kerak. 1 g preparatda aerobik bakteriyalar va zamburug‘lar umumiy soni 102 dan oshmasligi ruxsat etiladi, 10 tadan ko‘p bo‘lmagan ekterobakteriyalar va boshqa grammusbat bakteriyalar, Psendomonas aeruginosa, staphylococcus aureus bo‘lmasligi kerak. Preparat tajribalar o‘tkazish sharoitida mikroblarga qarshi xossaga ega emas (suyultirish 1:10).
Diklofenak natriy surtmasini miqdoriy ko‘rsatkichlarini aniqlash.
Diklofenak natriyni miqdorini aniqlash. Eritmalar ishlatilish oldidan tayyorlanadi. Taxminan 0,5 (aniq o‘lchov) preparat 50 ml li kolbaga solinadi, uglerod dioksididan ozod bo‘lgan 20 ml suv qo‘shilib, bir turdagi aralashma xosil bo‘lgunicha magnit aralashtiruvchi kajavada aralashtiriladi, uglerod dioksididan xoli bo‘lgan 20 ml suv yordamida 50 ml sig‘imlik o‘lchov kolbasiga o‘tkaziladi. 3 ml 0,1 m natriy gidroksid eritmasi qo‘shiladi, shu erituvchi yordamida eritmaning xajmi belgisigacha etkaziladi, aralashtiriladi va aylanish tezligi 8000 ob\min bo‘lgan sentrifugada 10 daqiqa davomida sentrifugalanadi. 2 ml xosil bo‘lgan eritmani 25 ml sig‘imli o‘lchov kolbasiga solinib, uglerod dioksididan ozod qilingan suv yordamida eritmaning xajmini belgisigacha etkaziladi va aralashtiriladi. Tekshirilayotgan eritmani va standart eritmalarning nur yutish ko‘rsatkichi spektrofotometrda, to‘lqin uzinligi 276 nm da 10 mm li qatlam qalinligidagi kyuvetada optik zichligi o‘lchanadi, solishtiriluvchi eritma sifatida uglerod dioksididan ozod bo‘lgan suv solishtirish uchun eritma sifatida ishlatiladi.
Diklofenak natriyni 1 g preparatdagi gramm miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi
D1 - tekshirilayotgan eritmaning optik zichligi
Do - standart eritmaning optik zichligi
m0 - diklofenak natriy SO o‘lchov massasi, g
m1 - preparat massasini aniq tortmasi, g
R - diklofinak natriy SO sidagi asosiy moddani miqdori,%
1 g preparatda S14N10 Sl2 N NaO2 (diklofenak natriy) miqdori 0,027 dan 0,033 g gacha bo‘lishi kerak.
Surtmadagi diklofenak natriyni son jihatdan aniqlash metrologik xarakteristikalar natijalari
Diklofenak natriy miqdori
|
Xsr
|
S2
|
S
|
P
|
Delta X
|
DeltaXsr
|
Eps
|
Eps sr
|
0,031
0,031
0,030
0,030
0,031
|
0,0306
|
0,0000003
|
0,00054
|
0,05
|
0,0031
|
0,0014
|
10,4532
|
4,6748
|
Eslatma! Standart eritmani tayyorlash. Taxminan 0,05 g (aniq tortma) diklofenak natriy SO si yoki Evr.f SRS 100 ml sig‘imlik o‘lchov kolbasiga solinadi, unga oldindan 3 ml 0,1 m natriy gidroksidi eritmasi solingan, uglerod dioksididan ozod etilgan 60 ml suvda eritiladi. O‘sha erituvchi yordamida belgigacha etkaziladi va aralashtiriladi. Xosil qilingan eritmani 1,0 ml ni 25 ml sig‘imlik o‘lchov kolbasiga solinadi, uglerod dioksididan ozod qilingan suv yordamida eritmani xajmini belgisigacha olib boriladi va aralashtiriladi.
Mentol, 96%etil spirti, propilenglyukol, glitserin. Aniqlash gaz xromatografiya usuli bilan bajariladi, ichki standartlar sifatida kamfora va butanoldan foydalaniladi. Eritmalar ishlatilishidan bir oz oldin tayyorlanadi.
Taxminan 1,0 g (aniq tortma) preparat 100 ml sig‘imlik zich yopiladigan tiqinli kolbaga solinib, unga 30 ml metanol qo‘shiladi, tiqin yopiladi, 15 daqiqa davomida magnitli aralashtirgichda aralashtiriladi, 15 ml metanol yordamida eritmani 50 ml sig‘imli o‘lchov kolbasiga miqdoran o‘tkaziladi, ishchi standart eritmasidan 10 ml qo‘shilib, eritmaning xajmi o‘sha erituvchi yordamida belgisigacha olib boriladi, aralashtirib, 15 daqiqa davomida 8000 ayl/daqiqa tezlik bilan sentrifugalanadi.
Solishtiriluvchi va tekshiriluvchi eritmalardan 1 mkl dan galma-gal olovli ionizatsia detektorli gazli xromatografda xromatografiyalanadi, quyidagi sharoitlarda 6 tadan kam bo‘lmagan xromatogrammalar olinadi.
2 mkm lik xarakatlanmaydigan fazali tarkib qatlami bilan qoplangan kolonka- SR-WAX 57 CB, olovli kvarsdan tayyorlangan, o‘lchamlari 25 sm x 0,53 mm, firma spgomrask, Varian (CSHA);
Yuqori polyar polietilenglikol yoki anologi xromatografik sistemani yaroqligini tekshirish testi talablariga javob beruvchi;
- kolonka xororati -40°S - 4 daqiqa davomida, 8 grad/daqiqa tezlik bilan 220°S gacha ko‘tarish, 15 daqiqa davomida 220°S da ushlab turish;
- bug‘lantiruvchi va detektor xaroratlari 220°S va 240°S
- gaz tezligi (azot yoki geliy xromatografiya R uchun) -30 ml/daqiqa
- kolonkadan o‘tgan gaz tezligi -10 ml/daqiqa
Aytilgan sharoitda xromatografiyalanganda piklarni chiqish ketma-ketligi quyidagicha bo‘lishi kerak: metanol (erituvchi), 96% etil spirti, butanol (ichki standart), kamfora (ichki standart), propimenglekol, metanol, glitserin.
Quyidagi shartlar bajarilsa, xromatografik sistema yaroqli xisoblanadi:
metanol va 96% etil spirti, standart eritma xromatogrammasidan xisoblangan, piklarni bo‘linish koeffitsenti 1,0 dan kam bo‘lmasligi kerak;
propilenglikol va metanollarni, standart eritma gromatogrammasidan xisoblangan, piklarni bo‘linish koeffitsentlari 1,5 dan kam bo‘lmasligi kerak;
96% etil spirti va glitserin, standart eritma xromatogrammasidan, piklaridan xisoblangan xromatografik kolonkani unumdorligi 10000 nazariy tarelkalaridan kam bo‘lmasligi kerak;
Metanol piklarini maydonlari va kamfora (ichki standart) piklari maydonlari nisbati uchun xisoblangan, standart eritma xromatogrammasidan, nisbiy standart chekinish 2% dan oshmasligi kerak.
Metanolni (X2) 96% etil spirtini (X3), propilenglikolni (X4), glitserinni (X5) miqdorlari 1 g preparatda gramm miqdorida quyidagi formuladan xisoblanadi:
|
